Mniejszość niemiecka – największa liczebnie spośród ustawowo uznawanych mniejszości narodowych w Polsce. Niemców w Polsce jest 360-550 tys. Obecnie mniejszość niemiecka w RP to Polacy narodowości niemieckiej, którzy zadeklarowali swoją niemiecką narodowość w ramach spisów powszechnych organizowanych na terenie państwa polskiego. Ze względów historycznych i historyczno-geograficznych miejscem zamieszkania tej mniejszości są tereny położone głównie w pobliżu obecnych granic Polski i Niemiec oraz na terenach, które w czasach historycznych znajdowały się na pograniczu polsko-niemieckim. Z historycznego punktu widzenia na wzrost lub spadek obywateli państwa polskiego pochodzenia niemieckiego największy wpływ miały wypadki dziejowe związane z: • powstanie państwa zakonu krzyżackiego na terenach ziemi dobrzyńskiej i chełmińskiej a później opanowanie przez ten zakon terenów Prusów i prowadzona przez zakon polityka kolonizacji niemieckiej na całym obszarze nadbałtyckim od Pomorza Gdańskiego aż do Królewca; • Odpadnięcie od Polski Śląska, Pomorza Zachodniego oraz ziemi Lubuskiej. Wieloletnie panowanie dynastii niemieckich na tym obszarze oraz germanizacja dynastii rodzimych. Polityka germanizacyjna władz pruskich, która doprowadziła do znacznej germanizacji tych obszarów. • Kolonizacja na prawie niemieckim • rozbiór i upadek państwa polskiego, germanizacja ludności polskiej pod zaborem niemieckim i masowe osadnictwo niemieckie na terenach zaboru pruskiego. Osadnictwo to przybrało rozmiary oficjalnej polityki kolonizacyjnej rządu pruskiego Otto von Bismarcka; • zmiany granic po drugiej wojnie światowej i ich przesunięcie na tzw. linię Odry i Nysy. Zmiany te dotyczą ziem nie zaliczających się do tzw. zaboru pruskiego; • masowe wysiedlanie ludności niemieckiej przez cofające się jednostki armii niemieckiej i kontynuacja tego procesu przez Aliantów i władze PRL w latach 1945–1950 Obecnie na mniejszość niemiecką w Polsce składają się głównie mieszkańcy narodowości niemieckiej sprzed 1939 i ich potomkowie na tzw. Ziemiach Odzyskanych, którzy po przejęciu tych terenów przez państwo polskie zadeklarowali chęć pozostania na tych ziemiach i uniknęli wysiedlenia po II wojnie światowej. Jest to głównie ludność małych miejscowości koło Opola, mająca od 1992 r. podwójne obywatelstwo. Część mniejszości niemieckiej m.in. z przyczyn ekonomicznych emigrowała na stale do Niemiec przy różnych okazjach. Po upadku komunizmu i otwarciu granic w latach 90. ożywiły się kontakty mniejszości niemieckiej z Niemcami. Naczelną organizacją polskich Niemców jest Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce, skupiający 10 towarzystw społeczno-kulturalnych w 10 województwach i ok. 600 kół terenowych. Do Związku należy 10 członków-organizacji stałych i 7 organizacji zrzeszonych. Rozpoczęcie legalnej działalności przez towarzystwa społeczno-kulturalne Niemców w Polsce dało początek niemieckiej działalności kulturalnej. Powstały amatorskie zespoły pieśni i tańca oraz chóry. W utrzymaniu niemieckiej tradycji narodowej oraz języka ojczystego ważnym elementem stały się tworzone biblioteki, wydawana w Polsce prasa niemiecka, a także nabożeństwa odprawiane w języku serca. Obecnie występuje 261 szkół podstawowych, 63 szkoły gimnazjalne i 1 szkoła licealna dla Niemców na terenie RP. Najwięcej Niemców zamieszkuje w województwie opolskim – ok. 107 tys. osób oraz w województwie śląskim – ok. 32 tys. osób, w pozostałych województwach mieszka ich łącznie ok. 14 tys. Znaczący udział w ogóle mieszkańców Niemcy mają tylko w województwie opolskim – 10%. W pozostałych województwach stanowią niewielki odsetek mieszkańców. Język niemiecki wprowadzony jest jako pomocniczy w 22 gminach województwa opolskiego (Biała, Bierawa, Chrząstowice, Dobrodzień, Dobrzeń Wielki, Głogówek, Izbicko, Jemielnica, Kolonowskie, Komprachcice, Lasowice Wielkie, Leśnica, Murów, Prószków, Radłów, Reńska Wieś, Strzeleczki, Tarnów Opolski, Turawa, Ujazd, Walce, Zębowice). W 28 gminach województwa opolskiego i śląskiego wprowadzono 335 dodatkowych niemieckich nazw dla miast, wsi i ich części.