1. CZYM JEST BUDŻET PAŃSTWA:

Budżet państwa można określić jako zestawienie dochodów i wydatków oraz rozchodów i przychodów państwa w pewnym okresie– najważniejszy plan finansowy państwa. Wymaga autoryzacji politycznej przez parlament i organy przedstawicielskie samorządu terytorialnego. Podstawą tworzenia budżetu jest ustawa przyjmowana przez parlament, który upoważnia rząd do realizacji określonych w ustawie dochodów i wydatków. Budżet uwzględnia przychody i rozchody następujących instytucji: sądów i trybunałów, administracji rządowej. Pojęcie budżetu państwa może być rozumiane w trzech aspektach: ekonomicznym – pewien fundusz pieniężny, prawnym – pewien akt normatywny, technicznym (konstrukcja techniczna) – wszelkie czynności związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków budżetowych, Celem sporządzania budżetu jest racjonalizacja wydatków. Budżet stanowi podstawę finansowego planowania przedsięwzięć oraz dostarcza najważniejszych informacji potrzebnych do kontroli prowadzonej działalności. Budżet państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku zwanego rokiem budżetowym, który w Polsce pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Następnie budżet jest ogłaszany w Dzienniku Ustaw jako ustawa budżetowa i staje się wówczas aktem prawnym umożliwiającym organom wykonawczym jego realizację

2. FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA:

Funkcje ekonomiczne: redystrybucyjna – budżet państwa, przejmując podatki, cła i inne opłaty od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych dokonuje ich rozdziału pomiędzy inne podmioty, zarówno w wyniku transferów nieodpłatnych (renty, emerytury, pomoc publiczna, nieoprocentowane kredyty) jak i przez zakup dóbr i usług na rynku, stabilizacyjna – budżet łagodzi wahania cyklu koniunkturalnego i zapewnia zrównoważony wzrost gospodarki kapitalistycznej, skarbowa – budżet przejmuje podatki, cła i inne opłaty, alokacyjna – budżet służy rozmieszczeniu dóbr i usług w gospodarce, przez finansowanie inwestycji publicznych, bodźcowa – przez redystrybucję dochodu budżet (zwłaszcza zakupy dóbr i usług, ale także dotacje i subwencje) stymuluje działalność podmiotów gospodarczych, podaż, popyt i ceny, Funkcje polityczne: planowości – budżet jest planem finansowym państwa, do którego wykonania zobowiązana jest administracja, kontrolna – umożliwienie kontroli nad władzą wykonawczą co do prawidłowego wykonywania budżetu, polityczna – umożliwienie kontroli władzy wykonawczej przez ustawodawczą, gdyż budżet uchwalany jest w formie ustawy,

3. KLASYFIKACJA DOCHODÓW BUDŻETOWYCH:

Bezzwrotne: podatki, cła, czynsze, Zwrotne: kredyty, pożyczki, weksle, obligacje,

4. KLASYFIKACJA WYDATKÓW BUDŻETOWYCH:

Klasyfikacja według działów: rolnictwo, nauka, oświata i wychowanie, szkolnictwo wyższe, ochrona zdrowia, opieka społeczna, administracja publiczna, wymiar sprawiedliwości, urzędy naczelnych organów władzy, ubezpieczenia społeczne, obrona narodowa, bezpieczeństwo publiczne, Klasyfikacja według przeznaczenia: dotacje do podmiotów gospodarczych, dotacje do gospodarstw komunalnych i mieszkalnictwa, ubezpieczenia społeczne, obsługa długu krajowego, obsługa zadłużenia zagranicznego, subwencje dla gmin, wydatki bieżące jednostek budżetowych, wydatki inwestycyjne,

5. DŁUG PUBLICZNY:

Dług publiczny- obejmuje nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych, ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora (skonsolidowane zadłużenie brutto), zaciągnięte z następujących tytułów:

1. papiery wartościowe opiewające wyłącznie na świadczenia pieniężne (poza papierami udziałowymi),

2. pożyczki (w tym papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona),

3. kredyty,

4. przyjęte depozyty,

5. zobowiązania wymagalne (tzn. zobowiązania, których termin płatności minął, a które nie zostały przedawnione lub umorzone).

6. DEFICYT BUDŻETOWY:

Deficyt budżetowy- to różnica pomiędzy dochodami a wydatkami budżetu. Deficyt jest zawsze ujemny, czyli jeśli wydatki są większe od dochodów. Jeśli natomiast jest odwrotnie (dochody większe od wydatków) wtedy powstaje nadwyżka budżetowa. W Polsce ustawowo określony jest sposób i cel predysponowania nadwyżkami lub sposób finansowania przewidzianego ustawą deficytu. Deficyt budżetowy jest to brak pokrycia części wydatków budżetu państwa w dochodach, bez wpływów z pożyczek krajowych i zagranicznych. Dotyczy ustalonego okresu: roku, kwartału, miesiąca. Deficyt budżetowy może być już założony w ustawie budżetowej ale w tym wypadku polskie prawo budżetowe wymaga określenia sposobu pokrycia deficytu budżetowego. Deficyt budżetowy może też powstać w trakcie realizowania budżetu w wyniku popełnionych błędów lub pod wpływem czynników niezależnych. Powszechnie uważa się, że deficyt budżetowy jest wynikiem złego gospodarowania lub błędnej polityki budżetowej.

Wyróżniamy 3 rodzaje deficytu:

• deficyt rzeczywisty
• deficyt strukturalny
• deficyt cykliczny

Deficyt rzeczywisty - jest faktyczną różnicą między wydatkami a dochodami w danym okresie tzn. roku budżetowym. Deficyt strukturalny- jest wielkością symulowana, hipotetyczną powstająca w warunkach gdy dochody i wydatki są realizowane przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych gospodarki. Deficyt cykliczny- jest rezultatem cyklu koniunkturalnego ożywienia lub recesji wpływające na dochody i wydatki budżetowe a wiec w warunkach gdy gospodarka nie funkcjonuje przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych. Jak łatwo zauważyć deficyt cykliczny zawsze różni się od rzeczywistego i strukturalnego.