„Lalka” Bolesława Prusa to jedna z najbardziej znakomitych powieści realistycznych XIX wieku i wybitne dzieło polskiego pozytywizmu. Głównym jej bohaterem jest Stanisław Wokulski, bogaty, zafascynowany nauką kupiec pochodzący ze zubożałej szlachty. Darzy on głębokim uczuciem Izabelę Łęcką, której podporządkowuje praktycznie całe swoje życie. To nieszczęśliwa, obsesyjna miłość dojrzałego mężczyzny, do zimnej kobiety, arystokratki. Jest on człowiekiem epoki przejściowej, idealistą, łączącym w sobie cechy romantyka i pozytywisty. W podanym fragmencie przedstawiony został jego pobyt w Paryżu. Decyzje o opuszczeniu Warszawy podjął po tym, jak podsłuchał rozmowę prowadzoną przez Izabelę i Starskiego. Uświadomił sobie wówczas prawdziwą naturę uwielbianej kobiety i zaczął patrzeć na nią bardziej realistycznie. Wyjazd ten był formą ucieczki przed urokiem arystokratki, zamknięciem pewnego etapu życia i rozpoczęciem nowego. O pobycie Wokulskiego w Paryżu opowiada wszechwiedzący narrator, który patrzy na miasto z perspektywy bohatera. Wyjazd Wokulskiego do Paryża był okazją do poznania nowej, całkowicie odmiennej architektury, stylu budownictwa, ale także mentalności społecznej i miejscowych zwyczajów. Zwiedzanie miasta zrobiło na bohaterze wielkie, pozytywne wrażenie. Zachwycony był jego uniwersalnym charakterem oraz tym, jak genialnie jest skomponowane. Paryż, to miasto pozornie chaotyczne, ale panuje w nim wewnętrzny ład. Budowane było na przestrzeni wieków przez wielu ludzi, którzy dorastali w odmiennych epokach. Miasto posiada swego rodzaju oś krystalizacyjną, którą Wokulski porównuje do żywego organizmu, gąsienicy. „Otóż: owa oś krystalizacji miasta podobna jest do olbrzymiej gąsienicy (mającej prawie sześć wiorst długości), która znudziwszy się w Lasku Vincennes poszła na spacer do Lasku Bulońskiego” Dostrzega on ciągłość w podziwianych przez siebie zabytkach i poszczególnym punktom miasta przypisuje następujące po sobie części organizmu larwy. W konkretnych miejscach topograficznych sytuuje jej głowę, a potem kolejne elementy ciała. Wokulski zauważył, że gąsienica posiada wiele nóżek, krótszych i dłuższych i dotyka jednocześnie wszystkich miejsc Paryża, którego każdy element budowy spełnia określoną funkcje i służy całemu miastu. Jego niezwykłość nie polega jednak tylko na budowie. Wokulski obserwując Paryż zastanawia się nad jego mieszkańcami. Mówi, że są pracowici, ale to naród bardzo kapryśny i nieprzewidywalny. Poszczególne lokalizacje miasta charakteryzowały ludzką pracę, dziedziny handlu lub przemysłu. Te zależności podparte były historią i przyzwyczajeniem mieszkańców, jakie z niej wynikało. Dla Wokulskiego Paryż to symbol cywilizacji. Obserwując francuską stolicę w duszy Wokulskiego zbudziły się nowe prądy. Doszedł on do wniosku, że to wielkie miasto, niczym roślina lub zwierzę, posiada właściwą mu anatomię i fizjologię. Bohater dostrzega jego logikę, podobieństwo w życiu ludzi do świata przyrody. Według niego niewolnicza praca ludzi niczym się nie różni od pszczół budujących plastry, czy mrówek wznoszących kopce. „praca milionów ludzi, którzy tak głośno krzyczą o swojej wolnej woli, wydaje te same skutki, co praca pszczół budujących regularne plastry, mrówek wznoszących ostrokrężne kopce albo związków chemicznych układających się w regularne kształty.” Tak, jak przyrodą włada natura, tak człowiekiem prawo. Wokulski uważa, że do stworzenia tak rozbudowanego miasta, jak Paryż pozwoliła cywilizacja. Bohater Prusa patrzy na Paryż z perspektywy historii, przez pryzmat nauki. Działaniami Wokulskiego kieruje ciekawość, pasja poznawcza. Sposób, w jaki postępuje świadczy o jego fascynacji naukami przyrodniczymi, szacunku do nauki, wiary w postęp. Podany fragment zawiera refleksje bohatera całkowicie oddanemu pasji poznawania świata. Spostrzeżenia Wokulskiego, jego rozmyślania i działania świadczą o tym, że jest on realizatorem głównych haseł polskiego pozytywizmu. Porównanie świata ludzkiego do natury jest realizacją organicyzmu, budowanie miasta przez wieki i wielu ludzi i dostosowanie go doskonale do potrzeb mieszkańców czy wykorzystywanie i pomnażanie dorobku poprzednich pokoleń przez kolejne generacje paryżan jest przykładem ewolucjonizmu, a gabinety i muzea służące zdobywaniu wiedzy świadczą o scjentyzmie. W postawie bohatera możemy także dostrzec kult pracy, postępu i nauki. Podsumowując Paryż w oczach Wokulskiego to niezwykłe, piękne miasto, z którego nie chce się wyjeżdżać. Bohater w jego budowie dostrzega planowość i logikę, porównuje go do organizmu żywego.. Proces powstawania miasta, jego budowę i organizację poddaje swojej głębokiej refleksji. Wokulski to człowiek mający racjonalną wizję świata, wierzący w społeczny postęp, interesujący się nauką, pozytywista, realizujący najważniejsze idee epoki, w której przyszło mu żyć. Paryż ocenia on bardzo pozytywnie, jest nim zachwycony i rozważa możliwość pozostania tu na stałe. Nie doszło jednak do tego, gdyż miłość do kobiety okazała się silniejsza od tej do francuskiej stolicy.