W imię wyznawanej idei walki klasowej stosował jako metodę rządzenia masowy, państwowy wewnętrzny i zewnętrzny terror, który pochłonął, według różnych ocen, od kilku do kilku dziesiątków milionów ofiar śmiertelnych. Podpisując sojusz z III Rzeszą, umożliwił Niemcom rozpoczęcie agresji zbrojnej na Polskę, przyczyniając się do wybuchu II wojny światowej.Znanym i nawet oficjalnie nieukrywanym elementem jego działalności partyjnej na Zakaukaziu było organizowanie i kierowanie tzw. rewolucyjnymi ekspropriacjami (eksami), czyli zbrojnymi napadami na banki, konwoje pocztowe i pociągi w celu zdobycia środków finansowych na działalność partyjną – zgodnie z publicznie w czasach rewolucji październikowej pochwalanym przez Lenina stwierdzeniem „grab zagrabione”. W działaniach tych Stalina wspomagał czynny wykonawca Siemion Ter-Petrosjan.Podczas nielegalnej działalności partyjnej używał wielu pseudonimów konspiracyjnych, jak Soso (imię z czasów dzieciństwa), Koba (w gruzińskim folklorze znana jest pod takim imieniem postać rozbójnika – w rodzaju Robin Hooda lub Janosika), Iwanowicz, Dawid, Niżeradze, Cziżikow. Wielokrotnie był aresztowany i karany administracyjnie, m.in. na zsyłkę na Syberię (długi czas przebywał w Kraju Turuchańskim).Wielokrotnie ze zsyłek uciekał. Po rewolucji lutowej w 1917 roku wrócił do Piotrogrodu (poprzednio i obecnie Sankt Petersburg) i do czasu powrotu Lenina kierował KC (Komitet Centralny) i komitetem piotrogrodzkim partii bolszewików.Po śmierci Swierdłowa w 1919 r. przejął szereg obowiązków związanych ze sprawami personalnymi, co stało się źródłem jego potęgi. W 1922 roku utworzono dla niego urząd sekretarza generalnego Wszechrosyjskiej Partii Komunistycznej (bolszewików) – (RKP(b)), później (od 1925) Wszechzwiązkowej Partii Komunistycznej (bolszewików) – (WKP(b)) i wreszcie (od 1952) Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (KPZR).W 1929 z polecenia Stalina rozpoczęto walkę z religią, poprzez utworzenie organizacji propagującej ateizm, Związku Wojujących Bezbożników. Kampania wymierzona była głównie przeciwko cerkwi prawosławnej, a także innym wyznaniom. Nowa ateistyczna organizacja była głównym wykonawcą w następnych kilkunastu latach, planowego niszczenia obiektów sakralnych, cmentarzy, przedmiotów kultu religijnego a także przekazywaniem służbom bezpieczeństwa ZSRR list księży przeznaczonych do wymordowania. Jeszcze pod koniec 1929 nakazano konfiskatę dzwonów kościelnych, a do 1930 wszystkim popom prawosławnym podniesiono podatki o 1000 procent, pozbawiono praw obywatelskich (co spowodowało utratę praw do świadczeń medycznych i pomocy żywnościowej).Jego władza w 1934 stała się na tyle absolutna, że nikt nie odważał się na krytykę jakichkolwiek posunięć władz, co jednak tym bardziej czyniło go podejrzliwym wobec współpracowników. Stalin przejął i rozwinął po rządach Lenina bezwzględną policję polityczną (“Czeka”) oraz zalążek systemu obozów koncentracyjnych Gułag, w którym począwszy od 1933 przebywało na stałe 10 milionów więźniów.Skrytobójcze morderstwo popularnego działacza Siergieja Kirowa, uważanego za potencjalnego następcę Stalina i największego jego rywala w walce o władzę w partii komunistycznej było sygnałem do tzw. Wielkiej Czystki (Wielkiego terroru) (1934-39) w trakcie której dokonano po sterowanych procesach sądowych wymordowania większości starych rewolucjonistów, działaczy partyjnych, a także oficerów Armii Czerwonej i różnych niewygodnych wodzowi osób. Czystka w Armii dotknęła ponad 30 000 oficerów (ok. 50% kadry dowódczej, w tym 80% generałów i pułkowników).Stalin zorganizował także intrygę, która posłużyła do zamordowania marszałka Michaiła Tuchaczewskiego– w 1936 przekonał nazistów do sfabrykowania dowodów przeciwko niemu, dotyczących rzekomych tajnych kontaktów między Tuchaczewskim, a hitlerowską generalicją. Materiały spreparowało Gestapo, a do ZSRR dostarczył je sowiecki podwójny agent (jednocześnie NKWD i Gestapo), generał Nikołaj Skoblin.Stalin, za pomocą całkowicie mu posłusznego szefa NKWD, Nikołaja Jeżowa, dokonywał masowej eksterminacji przeciwników politycznych – osobiście podpisywał listy osób przeznaczonych do wymordowania. Jego podpis figuruje na ponad 400 listach tylko z lat 1937-1939, zawierających nazwiska 44 000 ludzi (bolszewików, członków rządu oraz oficerów wojska i osób ze świata kultury).Czystka w partii komunistycznej, którą rozpoczął Stalin, do 1939 spowodowała wymordowanie ok. 1 miliona szeregowych członków partii.Stalin dbał o własny wizerunek w społeczeństwie, przedstawiając siebie jako spadkobiercę Lenina, chociaż ten wyraźnie ostrzegał przed nim w tzw. testamencie Lenina i radził aby go odsunąć , gdy jeszcze sprawował władzę. Zlecając służbie bezpieczeństwa wykrywanie nieistniejących spisków kontrrewolucyjnych, podsycał w społeczeństwie atmosferę ciągłego zagrożenia i niepewności. Jednocześnie kreował się na wodza narodu, co objawiało się ogromnym wpływem na życie społeczne i kulturalne. Już w latach 1924-1925 polecił zmianę nazw miejscowości Juzowka, Nowokuźnieck i Carycyn na Stalino, Stalinskij i Stalingrad. Od roku 1929 rozpoczął się faktycznie okres totalitarnego kultu jednostki – miejscowościom w ZSRR zaczęto zmieniać nazwy np. Stalinabad, Stalin-Auł, Staliniri, Stalinissi, Stalino, Stalinogorsk, Stalińsk, Szczyt Stalina itd. Imię Stalina nosiły zakłady pracy, np. fabryka samochodów w Moskwie i Zakłady Artyleryjskie w Gorki otrzymały nazwę Zawod imieni Stalina, czyli ZiS. Artyści zaczęli tworzyć wiersze i różne pochlebne określenia dotyczące przywódcy.Nie będąc znacznie wyższym od otoczenia (miał według protokołu sekcji zwłok 167 cm wzrostu), kazał się portretować wysokim i silnym. Są dane o tym, że portreciści, którzy z różnych względów nie sprostali tym wymaganiom, byli usuwani, a kilku z nich zabito.