Stwarzane ideologie oraz systemy polityczne od zawsze za swój główny cel obierały zaprowadzenie porządku i ładu w państwie. Totalitaryzm charakteryzuje się jednak szczególnie silną autokracją oraz dążeniem do pełnego kontrolowania całego społeczeństwa za pomocą zabiegów takich jak terror, cenzura czy indoktrynacja, to jest usilne kształtowanie danej ideologii wśród obywateli za pomocą propagandy. W systemie takim wszystko podlega władzom, rynek oraz informacje są zmonopolizowane, a każdy aspekt życia obywateli ustalany jest przez rząd - odrzucane są idee demokracji i wszelkie przejawy pluralizmu. Państwo miało być państwem monopartyjnym i policyjnym - władza miała prawo ingerencji w kulturę i naukę oraz w proces tworzenia prawa. Policja polityczna miała kontrolować wszystkie sfery życia. Dochodziło też do brutalnych sytuacji, za których przykłady można wziąć ludobójstwa często zachodzące w czasach panowania wojen i totalitaryzmu w Europie.

Państwami, które wprowadziły totalitaryzm jako ustrój po I Wojnie Światowej były Niemcy, Włochy oraz Rosja. Jednym z głównych powodów, które wywołały takie posunięcia, były niekorzystne warunki Traktatu Wersalskiego z roku 1919. Niemcy utraciły znaczne obszary i zostały obciążone wręcz nierealistyczną sumą w ramach odszkodowania, wynoszącą odpowiednik 33 miliardów dolarów; w konsekwencjach Traktatu Wersalskiego znalazła się również demilitaryzacja państwa - armię ograniczono do 100 tys. żołnierzy i zakazano wprowadzania powszechnego obowiązku służby wojskowej.
To wszystko, w połączeniu ze znacznie większą liczbą następstw wynikających z Traktatu oraz globalnym kryzysem gospodarczym sprawiło, że sytuacja w Niemczech stała się zagmatwana. Tak jak i w innych krajach dotkniętych destabilizacją rynku, pojawiło się wiele przeciwników systemu demokratycznego. Na znaczeniu zyskała wówczas partia NSDAP pod wodzą Adolfa Hitlera, który w roku 1933 utorował sobie drogę do władzy, zostając prezydentem i kanclerzem Niemiec, mianując się też wodzem państwa. Hitler dążył do samowystarczalności gospodarczej kraju. Wprowadził szereg ustaw poprawiających warunki socjalne robotników. Rozbudował przemysł zbrojeniowy, co miało uczynić z Niemiec potęgę militarną, jednocześnie likwidując bezrobocie. Jednak produkcja musiała zostać ograniczona, uznał więc, że najlepszym sposobem ratowania gospodarki będzie zdobycie nowych terenów i przejęcie ich zasobów, co rozpoczął poprzez agresywnie prowadzoną ekspansję niemieckich terenów na obszary innych państw.
Włochy, pomimo oficjalnego wygrania I Wojny Światowej, nie odniosły większych korzyści z tego faktu. Rozczarowanie wynikami wojny, a także zrujnowana gospodarka spowodowały, że wśród społeczeństwa szerzyły sie nastroje rewolucyjne. Włoski parlament nie mógł okiełznać niezadowolenia ludności i powierzył władzę Mussoliniemu, co sprawiło, że miał on od tamtej pory decydujący głos w państwie. Dobrze zorganizowana propaganda zapewniła Mussoliniemu szerokie poparcie społeczne. Narodowa Partia Faszystowska, której Mussolini przewodził, opowiadała się za przejęciem kontroli nad gospodarką przez państwo, reformą rolną i likwidacją monarchii. Do haseł lewicowych doszły hasła nacjonalistyczne, głoszono militaryzację społeczeństwa.
Rosja została opanowana przez bolszewików również z powodu upadku  gospodarki, lecz nastąpiło to jeszcze przed zakończeniem I Wojny Światowej. W czasie rewolucji do podupadającego kraju powrócił Włodzimierz Lenin, który poprowadził partię bolszewicką do władzy. Bolszewicy głosili dość radykalne hasła, jednak  słowa takie jak "od każdego według jego zdolności, każdemu według potrzeb" zyskały spore poparcie wśród ludności, co zaowocowało rozwojem komunizmu w Rosji, a późniejszym Związku Radzieckim. Na czele państwa stanął Stalin, od którego imienia przyjęto nazwę określającą totalitarne warunki w ZSRR za jego rządów.

Trzy ustroje polityczne zastosowane w wyżej wspomnianych państwach rozróżniono jako nazizm, faszyzm oraz komunizm (czy też stalinizm). Faszyzm powstał jako pierwszy i cechował się między innymi mniejszym masowym terrorem, niż w pozostałych systemach. Jest to kierunek o skrajnie nacjonalistycznym charakterze. Wymagał od osoby pełnego poświęcenia - to człowiek miał być dla państwa, a nie państwo dla człowieka. Zasady faszyzmu miały być przez obywateli przyjmowane od razu, bez żadnej weryfikacji i sprzeciwu.
Ustrój faszystowski opierał się na poglądach Vilfredo Pareto, Georga Sorela i Machiavellego, który twierdził, że cel uświęca środki, a w polityce nie ma miejsca na moralność. Nawiązywał również do dziewiętnastowiecznych tradycji nacjonalistycznych oraz do wymyślonej przez F. Crispiego ideologii włoskiego imperializmu; czerpał także z doktryny Hegla. Społeczny program proponowany przez faszyzm zawierał w sobie wiele elementów zapożyczonych z socjalizmu. Faszyści domagali się zniesienia kapitalizmu i podziału na klasy, proponowano również stworzenie korporacji. Zakładał likwidację bezrobocia poprzez zorganizowanie robót publicznych, wprowadzenie ośmiogodzinnego dnia pracy, godziwe pensje, a także stworzenie wielu resortowych i rekreacyjnych organizacji. Propagowanie haseł socjalistycznych sprawiało, że coraz więcej osób popierało politykę państwa faszystowskiego.
W państwach o ustroju faszystowskim został zahamowany rozwój kultury, a przepisy prawne właściwie straciły na znaczeniu. Obowiązywał kult państwa, na czele którego stał wódz. Utożsamiał on jednym państwo i naród. Był on jednocześnie najwyższym sędzią, przywódcą partii i państwa, a także dowódcą wojskowym. To wódz zawsze miał racę i był nieomylny, a także decydował, co można uznać za przestępstwo. Od niego zależało jaki czyn można było uznać za moralny. Pod tym samym względem działał niemiecki reżim - podobnie jak faszyści spragnieni byli zemsty i domagali się obalenia ładu wersalskiego. Nazizm stawiał się w opozycji do liberalizmu, pacyfizmu, demokracji, pluralizmu politycznego, gdyż uważał wszystkie te doktryny i założenia za dzieło Żydów. Nazizm przeciwstawiał się również religiom chrześcijańskim, a sam dążył do stworzenia własnej wiary - religii germańskiej.
Z kolei w staliniźmie władza aparatu partyjnego ograniczona była jedynie przez Stalina, otoczonego konsekwentnie brutalnie narzucanym kultem. Jego pozycję umacniały przeprowadzane co jakiś czas tak zwane "czystki", zapobiegające stratom wizerunkowym. Według interpretacji marksistowskiej stalinizm stanowił wynaturzenie w ruchu komunistycznym oraz zaprzeczenie wielu zasad leninowskich. Przeciwnicy tej interpretacji uważają, iż stalinizm był jedynie konsekwencją założeń leninizmu, a proces przekształcania systemu rewolucyjnego w państwo policyjne zapoczątkowany został w okresie rządów W.I. Lenina. Charakterystyczną cechą stalinizmu była także dogmatyczna ideologia, mająca w praktyce służyć przede wszystkim uzasadnieniu i zamaskowaniu władzy nielicznej grupy wyższych funkcjonariuszy partyjnych.

Stopniowy odwrót od stalinizmu rozpoczął się po śmierci jego twórcy w roku 1953, a zwłaszcza po XX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego w 1956, na którym Nikita Siergiejewicz Chruszczow skrytykował kult jednostki. Odstąpiono od masowych represji, zrehabilitowano ofiary, nie zmieniono jednak podstaw ustroju, w którym nadal partia komunistyczna spełniała kierowniczą rolę. W końcu lat 60. proces destalinizacji został zahamowany.
Początkiem końca reżimu faszystowskiego było zbliżenie, sojusz, a w końcu uzależnienie od III Rzeszy. Z początku nic nie zapowiadało zbliżenia obu systemów, a interesy polityczne Włoch i Niemiec były sprzeczne, zwłaszcza na odcinku Austrii, jednak sytuacja zmieniła się, będąc pierwszym krokiem do upadku faszyzmu we Włoszech.
Rozwój ideologii nazizmu był niezwykle krótki i zakończył się, teoretycznie, wraz z jego upadkiem w 1945 roku, a w praktyce już wcześniej, gdyż ok. roku 1939, gdyż warunki wojenne nie sprzyjały prowadzeniu refleksji politycznej i doktrynalnej. Rok 1945 i przegrana wojna oznaczał koniec nazizmu w Niemczech. Główni zbrodniarze zostali ukarani. W Niemczech miano także przeprowadzić denazyfikację, która jednak została zrealizowana niekonsekwentnie. W kolejnych latach po wojnie odradzał się ruch nawiązujący do założeń nazizmu. Ruch ten nazywany jest neonazizmem.  Oznaczał panowanie aparatu partyjnego nad wszelkimi dziedzinami życia oraz przekształcenie państwa w dyktatorski reżim policyjny.
Hitleryzm, Stalinizm i Mussolinizm współczesnemu człowiekowi kojarzą się z najgorszymi zbrodniami przeciwko ludzkości. Każdy z tych systemów totalitarnych był okrutnym reżimem wymierzonym przeciwko człowieczeństwu. Różne są genezy narodzenia stalinizmu w Rosji i faszyzmu we Włoszech oraz Niemczech, jednak mimo okrutnego i zbrodniczego terroru, nigdy nie udało się totalitarnej dyktaturze opanować i podporządkować europejskiego społeczeństwa.