I.

Nie od dziś wiadomo, że jedną z najważniejszych funkcji współczesnego państwa jest zapewnić obywatelom podstawowe warunki ochrony podczas wystąpienia i pojawienia się zagrożenia ze strony klęsk żywiołowych lub innych wydarzeń będących efektem działań sił natury bądź też spowodowane awariami technicznymi. Stopień zagrożenia współczesnych miast w naszym kraju jest w znacznej mierze uzależniony od jego struktury, infrastruktury technicznej, istniejących źródeł zagrożeń bądź też innych czynników. Niezależnie od miasta wszędzie jednak trzeba stosować tzw. środki zapobiegawcze oraz dysponować odpowiednimi siłami i środkami niezbędnymi do poradzenia sobie oraz podjęcia działań w razie wystąpienia sytuacji kryzysowej. Organy państwa muszą być przygotowane do działania kiedy nastąpi zagrożenie bezpieczeństwa porządku publicznego jest to traktowane jako ogół warunków i urządzeń społecznych, które mają za zadanie chronić państwo, życie, zdrowie obywateli przed groźnymi zjawiskami powodującymi również duże straty materialne. Cała ta problematyka znajduje odzwierciedlenie w aktach prawnych, głównym aktem regulującym zakres tej materii jest Ustawa o Zarządzaniu Kryzysowym z dnia 26 kwietnia 2007 roku. Ustawa ta mówi, że zarządzanie kryzysowe jest to działalność organów administracji publicznej, która kieruje bezpieczeństwem narodowym oraz powinna zapobiegać wystąpieniu sytuacji kryzysowych, poprzez zaplanowanie działania przejmuje nad nimi kontrolę, odpowiednio reaguje oraz usuwa skutki, odtwarzając infrastrukturę przywracając jej pierwotny stan [Dz. U. z 2007 r. nr 89, poz. 590]. Najlepszym ‘ratunkiem’ podczas wystąpienia zagrożenia jest po prostu zapobieganie im, czyli należy prognozować i szacować możliwość wystąpienia zagrożeń stwarzających możliwą sytuację kryzysową. Warto więc zdefiniować sobie pojęcie kryzysu i sytuacji kryzysowej, aby móc lepiej zrozumieć źródło problemu. Pod pojęciem kryzysu należy rozumieć „sytuację niekorzystną dla kogoś lub czegoś” lub też „zestaw gwałtownych i nieuniknionych zdarzeń, które powodują wpływ sił destabilizujących w ogólnym systemie międzynarodowym na poziomie powyżej akceptowanej normy” [materiały NATO]. Z kolei sytuacja kryzysowa jest następstwem zagrożenia i prowadzi do zerwania lub naruszenia więzów społecznych przy równoczesnym zakłóceniu funkcjonowania instytucji publicznych jednak w takim stopniu, że użyte środki niezbędne do przywrócenia bezpieczeństwa nie uzasadniają wprowadzenia żadnego ze stanów nadzwyczajnych. Jest to zdarzenie, które powoduje negatywne skutki dla zdrowia, życia ludzi i zwierząt, mienia i środowiska. Podejmując jakiekolwiek działania trzeba zdać sobie sprawę z istoty sytuacji kryzysowej, z jej następujących cech:

• każdy kryzys jest sytuacją kryzysową
• kulminacyjnym punktem sytuacji kryzysowej, jeśli nie zdoła się zaradzić jej czynnikom na etapie eskalacji, jest kryzys
• sytuacja kryzysowa obejmuje trzy fazy: przedkryzysową, kryzys i pokryzysową.
• niepodjęcie działań może doprowadzić w zależności od charakteru sytuacji do wojny, całkowitego upadku organizacji, lub do innej sytuacji kryzysowej.

Ustawa o zarządzaniu kryzysowym wskazuje organy właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego oraz określa ich zadania i obowiązki. Istotnym celem systemu jest planowanie cywilne – proces przygotowywania organów administracji publicznej do działań w sytuacjach kryzysowych poprzez systematyczne gromadzenie informacji o siłach i środkach niezbędnych do przeciwdziałania i usuwania skutków zagrożeń. Istnieje również możliwość wykorzystania potencjału Sił Zbrojnych RP przez władze cywilne podczas sytuacji kryzysowych.

W czasie sytuacji noszącej znamiona kryzysu administracja zostaje podporządkowana jednoosobowemu kierownictwu i to jedna osoba podejmuje decyzje i za nie odpowiada zarówno na poziomie całego kraju jak i na poziomie poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Kluczowym elementem jest opracowanie planów reagowania kryzysowego, który opisuje co, kto i jak będzie robił, za pomocą jakiś sił i środków oraz na jakiej podstawie prawnej. Zasada jednoosobowego dowodzenia podczas akcji ma na celu zagwarantować sprawne i skuteczne przeprowadzenie akcji ratowniczej. Pamiętajmy też, że w przypadku katastrofy lub klęski żywiołowej w akcji ratowniczej bierze udział wiele organizacji i instytucji (grupy OSP, grupy ratownicze PCK, ZHP, GOPR, WOPR) ważne jest więc należyte zharmonizowanie ich działań. Koordynowanie akcji ratowniczej na obszarze gminy należy do wójta. Zarówno gdy np. stan klęski żywiołowej został wprowadzony na obszarze jednej gminy jak i w sytuacji, gdy stan ten ogłoszono na obszarze więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu. W takich okolicznościach wójt (burmistrz lub prezydent miasta) wykonując zadania koordynacyjne na obszarze gminy – podlega staroście, który kierując w czasie stanu klęski żywiołowej może wydawać polecenia wiążące. Pamiętajmy o tym, że samorząd terytorialny stanowi administrację zdecentralizowaną w której wyklucza się hierarchiczne podporządkowanie pomiędzy organami. Wójtowi zostają podporządkowane komunalne jednostki organizacyjne, jednostki ochrony przeciwpożarowej działające na obszarze gminy. Kierownikom tych jednostek może wydawać wiążące polecenia. Plany reagowania kryzysowego z teoretycznego punktu widzenia powinny stanowić wzorzec działania i struktury organizacji w razie pojawienia się sytuacji kryzysowej, powodujących utratę stanu normalności sytuacji zagrożenia. Niestety, zazwyczaj zarządzanie w sytuacjach kryzysowych sprowadza się do problematyki ochrony ludności i w konsekwencji, radzenia sobie w obliczu klęsk żywiołowych, katastrof i awarii technicznych lub zakłóceń w transporcie, dostawy energii, wody, gazu, w telekomunikacji a także w razie masowej migracji, demonstracji i zamieszek. Do szczególnych sytuacji zaliczamy również terroryzm i wojnę. Dla celów sprawnego funkcjonowania oraz głównie dla potrzeb planistycznych i organizacyjnych przyjęto tzw. siatkę bezpieczeństwa, której istota określa, które instytucje uczestniczą w reagowaniu w konkretnej sytuacji planistycznej, które z nich pełnią rolę wiodącą a które współdziałają z nimi. To wszystko odbywa się na poziomie krajowym! Czyli organy odpowiedzialne za koordynację działań dot. ochrony ludności: • Klęski żywiołowe: Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji (resort wiodący) (huragany, powódź, gwałtowne wahania temperatury, mgły, smog, pożar, osuwiska). • Skażenia chemiczne, biologiczne: MSWiA. (resort wiodący). • Zagrożenia radiacyjne: Minister Środowiska (resort wiodący) Minister Rolnictwa (resort współdziałający wg potrzeb) • Epidemie chorób ludzi: Minister Zdrowia (resort wiodący) Minister Infrastruktury (resort współdziałający wg potrzeb) • Zakłócenia w transporcie, telekomunikacji, przerwy dostawie prądu, wody, gazu: Minister Infrastruktury (resort wiodący). • Demonstracje, zamieszki: MSWiA (resort wiodący), Minister Zdrowia (współdziała) • Terroryzm: MSWiA (resort wiodący), Minister Rolnictwa, Minister Infrastruktury. • Wojna: Minister Obrony Narodowej (resort wiodący), Minister Środowiska, Infrastruktury, Rolnictwa (współdziałają).

Jeśli chodzi o działania planistyczno-organizacyjne na poziomie samorządu terytorialnego sytuacja przedstawia się nieco inaczej. Wprowadza się do planu reagowania kryzysowego aneks funkcyjny, który sprowadza się do przydzielenia przez wojewodę zadań w poszczególnych grupach działań systemu. Wyróżniamy następujące funkcje:

• koordynacja i nadzór
• wykrywanie zagrożeń i alarmowanie
• ratownictwo
• ewakuacja
• bezpieczeństwo i porządek publiczny
• pomoc humanitarna i społeczna
• zabezpieczenie medyczne
• zabezpieczenie logistyczne
• ochrona środowiska
• polityka informacyjna Zadania te są przydzielone określonym liderom administracji, pracownikom urzędu wojewódzkiego lub kierownikom niektórych jednostek organizacyjnych. Plany reagowania kryzysowego powinny zapewnić zharmonizowanie wysiłku wszystkich możliwych do użycia narzędzi i ich czynności w jeden system działania, według wyraźnie określonego zmysłu działania, który wyznacza cele systemu, jego zachowanie a także wielkość zasobów niezbędnych do funkcjonowania i rozwoju w osiąganiu wszystkich celów bezpieczeństwa w razie wystąpienia sytuacji kryzysowej.

System zarządzania kryzysowego przedstawia się następująco

Szczebel administracyjny Organ zarządzania kryzysowego Organ opiniodawczo-doradczy Centrum Zarządzania Kryzysowego krajowy Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa resortowy Minister kierujący działem administracji rządowej, Kierownik organu centralnego Zespół Zarządzania Kryzysowego (ministerstwa, urzędu centralnego) Centrum Zarządzania Kryzysowego (ministerstwa, urzędu centralnego) wojewódzki Wojewoda Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego powiatowy Starosta powiatu Powiatowy Zespół Zarządzania Kryzysowego Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego gminny Wójt, burmistrz, prezydent miasta Gminny Zespół Zarządzania Kryzysowego Gminne (miejskie) centra zarządzania kryzysowego II. Dowodzenie w sytuacji kryzysowej na przykładzie konkretnej organizacji

O dowodzeniu konkretnymi służbami podczas różnych sytuacji kryzysowych można by pisać wiele ale ja chciałabym teraz skupić się na jednej konkretnej służbie i szerzej omówić problem dowodzenia odwołując się do konkretnej organizacji jaką jest policja gdyż ta formacja jest głównym tematem moich zainteresowań i mniej więcej wiem jak to wszystko wygląda i funkcjonuje podczas wystąpienia sytuacji kryzysowych.

Policja jest formacją umundurowaną oraz uzbrojoną powołaną do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymywania bezpieczeństwa porządku publicznego [Ustawa o Policji z dn. 6 kwietnia 1990 r.] powinna realizować swoje cele i zadania niezależnie od warunków i sytuacji. W policji występuje hierarchia oraz stopnie przez co dowodzenie konkretnej osoby będzie tutaj miało znaczący wpływ na powodzenie ogółu działań. Decyzje podejmowane przez dowodzących działaniami, są obarczone dużą odpowiedzialnością, szczególnie obciążającą decydentów poprzez fakt uzyskiwania niemalże natychmiastowego efektu decyzji. Konieczność dokonywania wyboru w takich warunkach stawia przed dowódcami bardzo wysokie wymagania.

Sytuacja kryzysowa jest trochę odmiennie rozumiana jeśli chodzi o policję. Jest to zdarzenie sprowadzające niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia ludzi lub mienia, spowodowane bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra lub klęską żywiołową, charakteryzujące się możliwością utraty kontroli nad przebiegiem wydarzeń albo eskalacji zagrożenia, w których do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego niezbędne jest użycie większej liczby policjantów, w tym zorganizowanych w oddziały lub pododdziały, w tym uzbrojone. W powyższym zarządzanie do sytuacji tych zaliczamy: • Imprezy masowe o podwyższonym ryzyku • Uroczystości publiczne o podwyższonym ryzyku czyli z udziałem przedstawicieli władz państwowych • Blokady dróg oraz okupacje obiektów • Zorganizowane działania pościgowe • Akty terroru • Zbiorowe naruszanie bezpieczeństwa i porządku publicznego z przyczyn społecznych, ekonomicznych, politycznych i religijnych • Klęski żywiołowe, awarie techniczne • Tzw. INNE sytuacje (opisane szerzej później)

Przedstawione przeze mnie przykłady pokazują, że pojęcie sytuacji kryzysowej jest trochę szerzej rozumiane aniżeli w Ustawie o Zarządzaniu Kryzysowym. Mogą to być sytuacje, które nie kwalifikują się do nich według ustawy ale chodzi o to, że ich charakter powoduje niebezpieczeństwo przerodzenia się w sytuację kryzysową. Na przykład organizowanie imprezy masowej czy uroczystości państwowej samo w sobie nie jest zdarzeniem powodującym naruszenie więzów społecznych czy zakłócającym funkcjonowanie instytucji publicznych dopóki oczywiście nie zadziała odpowiedni bodziec. Jednak prawdopodobieństwo eskalacji zagrożenia jest znaczne! dlatego też należy przygotować odpowiednie siły i środki, które w razie przerodzenia się tych sytuacji w kryzysowe wystarczą do działania. Wróćmy teraz do tej kategorii INNE, która mówi o sytuacjach, których nie da się przewidzieć. Rozwój cywilizacji, rosnące zaludnienie, bezrobocie może generować różne zachowania społeczne, które nie są codziennością dlatego też człowiek nie jest w stanie przygotować się na wszystkie możliwe sytuacje, które mogą wystąpić. Osoba dowodząca podczas sytuacji kryzysowej musi uświadomić sobie kilka rzeczy, mianowicie:

• decyzja podjęta w tej sytuacji wiąże się z poważnymi konsekwencjami
• konsekwencje te, powinny obejmować możliwość wytępianie wyników negatywnych
• występują w niej zakłócenia, utrudniające i obciążające system przetwarzania informacji Jeśli chodzi o konsekwencje dla zagrożenia życia i zdrowia ludzkiego są one oczywiste tak samo dla utraty mienia z tą różnicą, że w tym drugim można szacować koszty i ewentualną stratę materialną a jeśli chodzi o życie to tutaj nie ma żadnej miary, gdyż życie jest najważniejsze. Następstwa złych, błędnych decyzji w takiej sytuacji spowodują wystąpienie znaczących wyników negatywnych. Nie tylko dla samych decydentów, ale również a może przede wszystkich dla osób, których te decyzje będą dotyczyły. Tak obywateli, których życie i zdrowie jest zagrożone, jak i interweniujących funkcjonariuszy. Czynnikami zakłócającymi, utrudniającymi i obciążającymi system przetwarzania informacji są te same czynniki, które wpływają na możliwość utraty kontroli nad przebiegiem wydarzeń albo eskalacji zagrożenia. Dlatego tak ważne jest sprawne i skuteczne podejmowanie decyzji oraz przekazanie ich w postaci rozkazów co będzie determinowało powodzenie w danej sytuacji kryzysowej.

Jeśli chcemy mówić o dowodzeniu w policji należy umieć rozróżnić od siebie dwa pojęcia: kierowania a dowodzenie. Zasadniczą różnicą jest forma jaką przyjmują decyzje w oby tych przypadkach. W kierowaniu jest to polecenie służbowe a w dowodzeniu rozkaz. Kierować czymś możemy w sytuacji, która nie wymaga szczególnej interwencji czyli np. typowe kierowanie jednostką, planowanie, organizowanie, przewodzenie i kontrolowanie działań pracowników oraz wykorzystanie zasobów organizacji do osiągnięcia jej celów. Jeśli chodzi o dowodzenie to jest ono głównie kojarzone przede wszystkim ze siłami zbrojnymi, jednak jest również zarezerwowane dla innych służb mundurowych takich jak policja. Jest coś takiego jak Zarządzenie nr 213 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 lutego 2007 r., które dokładnie definiuje pojęcie dowodzenia realizowanego przez policję. Dowodzenie to ukierunkowana, celowa działalność dowódcy, realizowana w ramach działań policyjnych, zapewniająca wysoką zdolność sił i środków Policji do osiągnięcia celu tych działań oraz charakteryzująca się szczególnie sprawnym, jednoosobowym podejmowaniem decyzji i ponoszeniem za nie odpowiedzialności, precyzyjnym rozdziałem i kontrolą przebiegu czynności. Dowódcami w strukturach policji mogą być kierownicy specjalistycznych służb, które reagują w szczególnych warunkach np. Samodzielne Pododdziały Antyterrorystyczne, Oddziały Prewencji. Innym przykładem mogą być funkcjonariusze, którzy pełnią określone zadania podczas działań np. dowódcy patrolu, interwencji, akcji, operacji. Od razu tutaj nasuwają się wnioski odnośnie procesu dowodzenia:

• istotą dowodzenia w sytuacji kryzysowej jest jednoosobowe podejmowanie decyzji
• występuje też jednoosobowa odpowiedzialność dowódcy za podjęte decyzje
• decyzje muszą być podjęte w ramach kompetencji decydenta
• precyzyjny rozdział działań w postaci rozkazów ma wpływ na zamierzony efekt dowódcy
• kontrola działań ma wpływ na ich skuteczność dając możliwość dowódcy podejmowania właściwych decyzji we właściwym czasie. Kompetencje do jednoosobowego podejmowania decyzji należy traktować, nie tylko, jako uprawnienie, ale również, a może przede wszystkim, obowiązek dowódcy. Pociąga to za sobą możliwość nie tylko oczekiwania, ale wręcz wymagania od takiej osoby podejmowania decyzji zmierzających do rozwiązania sytuacji kryzysowej.

Cały proces decyzyjny składa się z kilku punktów: zdefiniowanie problemu, określenie możliwości, ocena wariantów wyboru, wybór najlepszego wariantu, wykonanie wariantu, ocena wyników działania. Jeżeli poddalibyśmy analizie jakiegoś sprawnego dowódcę to szybko okaże się, że to wszystko odbiega od przykładowego procesu decyzyjnego. Głównym problemem jest to, że nie da się od razu osiągnąć celu w sposób bezpośredni, czasem po drodze trzeba podjąć szereg innych decyzji, aby osiągnąć zamierzony cel. Decyzje te jednak będą się wzajemnie przenikały, tylko niektóre z nich będą miały dużą wagę i priorytet inne mniej. Kontrola wykonania jednych pociągnie za sobą konieczność podejmowania następnych decyzji, tworząc swoisty cykl procesów decyzyjnych. Różne uwarunkowania powodują, że decydenci często pomijają niektóre etapy procesu racjonalnego podejmowania decyzji. Bez względu na to jak będzie wyglądał proces decyzyjny, ażeby decyzja została uznana za podjętą musi zostać wyartykułowana i przekazana do wykonawców w postaci rozkazu, lub polecenia. Wybór dokonany jedynie w umyśle decydenta nie może być taktowany, jako element procesu dowodzenia.

Alarmowanie i ostrzeganie:

• uzyskiwanie, przetwarzanie, przekazywanie informacji o zaistniałym zdarzeniu
• przekazywanie komunikatów o zagrożeniu
• udostępnianie policyjnych systemów i środków łączności innym organom i służbom ratowniczym.

Działania porządkowe:

• umożliwienie swobody dojazdu jednostkom ratowniczym
• ochrona porządku w miejscach pracy ekip
• niedopuszczanie do tworzenia się zbiegowisk
• egzekwowanie przestrzegania poleceń kierujących działaniami
• pilotowanie kolumn transportu
• pomoc w wyznaczaniu miejsc zbiórek do ewakuacji, i informowanie o nich
• informowanie o miejscach pomocy medycznej, przechowywania mienia
• kierowanie ruchem na drogach
• ochrona porządku i mienia
• przeszukiwanie terenu w celu zebrania mienia
• identyfikacja i prowadzenie wykazów ofiar

Bezpośrednie działania ratownicze:

• pomoc w ewakuacji osobom poszkodowanym, chorym i starszym, udostępnianie policyjnych środków transportu na potrzeby ewakuacji osób i ich mienia
• udzielanie pierwszej pomocy przedlekarskiej
• udostępnianie policyjnych środków transportu na potrzeby działań ratowniczych
• udostępnianie policyjnych obiektów na potrzeby kierowania działaniami ratowniczymi
• udział w pracach zabezpieczających urządzenia techniczne lub tworzeniu umocnień, gdy siły i środki podmiotów odpowiedzialnych za te prace są niewystarczające, a zaniechanie spowoduje powiększenie szkód

Powrót do stanu przed wystąpieniem sytuacji kryzysowej:

• regulacja ruchu osób i pojazdów
• ochrona miejsc dystrybucji środków pomocy humanitarnej
• udzielanie informacji o miejscach pobytu poszkodowanych, przechowywanego i zabezpieczonego mienia oraz informacji o aktualnym stanie zagrożenia.

Struktura dowodzenia Policji w przypadku wystąpienia sytuacji o charakterze kryzysowym

Żeby zapobiec wystąpieniu sytuacji kryzysowej lub, aby zlikwidować ją policja podejmuje działania w charakterze: akcji, interwencji i operacji. Po prostu kierownik jednostki podejmuje sam decyzję jaki charakter działań wybierze w danej sytuacji.

Szybka i precyzyjna ocena sytuacji dokonana przez policjanta, który jako pierwszy przybędzie na miejsce zdarzenia, pozwoli na szybką reakcję odpowiednich służb niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa i porządku w miejscu zagrożenia.

Postępowanie policjanta, który pierwszy znalazł się na miejscu zdarzenia, powinno być następujące:

1. Zbliżyć się ostrożnie do miejsca zdarzenia.
2. Ocenić sytuację.
3. Powiadomić dyżurnego jednostki, podając: – dokładną lokalizację miejsca zdarzenia – charakterystyczne cechy terenu itp., – rodzaj zdarzenia, – faktyczne i potencjalne zagrożenie, – możliwości dojazdu do miejsca darzenia – najdogodniejsze trasy dojazdowe, zablokowane drogi, skrzyżowania itp., – szacunkową liczbę ofiar – uwięzionych, rannych, zabitych, – obecność na miejscu zdarzenia służb ratowniczych lub potrzebę ich przybycia.
4. Podjąć działania interwencyjne poprzez: – zaprowadzenie porządku na miejscu zdarzenia – usunięcie osób postronnych, zapobieganie tworzeniu się zbiegowisk, panice, blokowaniu drogi, – udzielenie pomocy poszkodowanym lub zagrożonym, – zabezpieczenie mienia przed zniszczeniem lub kradzieżą, – wstępne zabezpieczenie śladów, które mogą stanowić materiały dowodowe.
5. Przekazać kierowanie działaniami ratowniczymi uprawnionemu funkcjonariuszowi specjalistycznej służby ratowniczej z chwilą przybycia tej służby na miejsce zdarzenia.
6. Przekazać dowodzenie interwencyjne przybyłymi siłami policyjnymi uprawnionemu policjantowi.

Dowodzenie na poziomie interwencyjnym powinno polegać na:

• ustaleniu rodzaju zagrożenia i przekazaniu informacji,
• odizolowaniu terenu i zorganizowaniu ruchu drogowego,
• utrzymaniu bezpieczeństwa i porządku publicznego,
• ochronie mienia i ewakuacji,
• czynnościach dochodzeniowo-śledczych (w przypadku wystąpienia awarii technicznej),
• udzieleniu pomocy przedlekarskiej poszkodowanym. Do dowodzenia działaniami na poziomie interwencyjnym są uprawnieni w kolejności:

1. Policjant pierwszy na miejscu zdarzenia,
2. Policjant wyznaczony przez dyżurnego jednostki,
3. Komendant komisariatu Policji,
4. Policjant wyznaczony przez komendanta powiatowego (miejskiego) Policji.

Dowodzenie działaniami realizowanymi w formie akcji policyjnej polega w szczególności na: - ocenie zagrożenia poprzez ustalenie jego charakteru i prognozowanie rozwoju,

• określeniu celu działań,
• wyznaczeniu zadań dla osób funkcyjnych na poszczególnych odcinkach i koordynowaniu ich wykonania,
• ocenie wielkości sił i środków oraz wzywaniu ich według potrzeb,
• zorganizowaniu łączności na potrzeby dowodzenia,
• wyznaczeniu oficera prasowego ds. związanych ze zdarzeniem,
• współdziałaniu z kierującym działaniami ratowniczymi,
• współdziałaniu z organami administracji publicznej właściwego terytorialnie szczebla Uprawnionymi do jej dowodzenia są: – komendant powiatowy (miejski) Policji, komendant wojewódzki (Stołeczny) Policji, komendant główny Policji lub ich zastępca, – policjant wyznaczony przez ww. kierowników jednostek.

Jeśli chodzi o operacje policyjną jest to najwyższa forma działań podczas, której powołuje się sztab dowódcy operacji. Kierownik jednostki musi określić:

• dowódcę operacji oraz jego zastępcę
• sztab dowódcy operacji

Sztab realizuje zadania z zakresu:

• zbiera oraz analizuje informacje dotyczące prowadzonych działań oraz wypracowuje na ich podstawie wnioski i prognozy rozwoju sytuacji
• określa ilość sił i środków niezbędnych do działania
• przygotowuje dowódcy szczegółowe propozycje wariantów działania
• nadzoruje wykonywane zadania przez podległe siły
• współdziała z innymi służbami

Sztab jest powoływany na potrzeby konkretnej sytuacji kryzysowej jeśli podczas działań potrzebne są inne służby typu ratownicze, straż pożarna, oddziały terrorystyczne ważne jest aby w skład sztabu wchodzili przedstawiciele tych służb. Jednak działaniami kieruje szef sztabu i do jego zadań należy:

• organizuje i kieruje pracą sztabu
• przygotowuje dokumenty decyzyjne dowódcy operacji
• przekazuje podjęte decyzje siłom W pierwszej fazie na początku trzeba odpowiednio zidentyfikować problem czyli dowiedzieć się jaki to jest rodzaj zdarzenia, czy są ofiary, jaka jest ich liczba, ile jest osób zagrożonych, jakie jest to źródło zagrożenia i czy ono nadal istnieje. Dlatego też w pierwszej fazie najpierw siły nastawione są na rozpoznanie, wówczas wszystkie informacje na temat zdarzenia spływają do sztabu, który zbiera to w jedną informację zbiorczą i przekazuje dowódcy. Generalnie można zaryzykować stwierdzeniem, że działania w pierwszej fazie są działaniami w warunkach niepewności czyli nie da przewidzieć się przyszłości a teraźniejszość również jest niestabilna. W takim stanie niemożliwe jest właściwe zdefiniowanie głównego problemu decyzyjnego. Podejmowane decyzje dotyczyły będą jedynie rozwiązywania problemów doraźnych, widocznych tu i teraz. W przypadku działań wyprzedzających (realizowanych w związku z sytuacją, która nastąpi, a czas i miejsce realizacji jest znany) na podstawie posiadanego rozpoznania dowódca operacji może przy pomocy sztabu opracować koncepcję realizacji operacji. Zawiera w niej cel strategiczny działania oraz założenia do jego osiągnięcia. Koncepcja jest zatwierdzana przez kierownika jednostki, który powołał dowódcę operacji. W oparciu o zatwierdzoną koncepcję, oraz posiadane rozpoznanie szef sztabu opracowuje plan działania dowódcy operacji. Czynność ta nie jest obligatoryjna i dowódca może podjąć decyzję o jej pominięciu i od razu przystąpić do opracowania planu operacji. Najważniejszym jego elementem jest określenie celu działań oraz przewidywanych wariantów działań – sposobów postępowania zmierzających do uzyskania zakładanego celu działania. Zatwierdzenie planu działania należy do uprawnień dowódcy operacji. Jest kluczową decyzją wpływającą na sposób realizacji całości operacji. W większości przypadków to szef sztabu jest odpowiedzialny za przygotowanie wariantów działania, dlatego dowódca operacji musi posiadać kompetencje do ich oceny. Opracowany plan działania zawiera również warianty na wypadek zagrożenia realizacji głównej decyzji dowódczej, oraz określenie kryteriów wdrożenia wariantów alternatywnych, awaryjnych (np. straty własne, niemożliwość dotarcia w rejon działań). Decyzje te zostaną sformalizowane i przekazane podległym siłom w postaci rozkazu za pośrednictwem sztabu. Szef sztabu odpowiedzialny jest za kontrolę przebiegu działań oraz za zbieranie od podległych sił informacji i opracowywanie jej w formie zbiorczego meldunku. Na tej podstawie dowódca operacji dokonuje kontroli wykonania polecenia, to jest sprawdzenia czy wywołane skutki są zbieżne z założonymi. W przypadku gdy sytuacja operacyjna wyjdzie poza ramy określone w planie, dowódca operacji na bieżąco podejmuje decyzje o dalszych działaniach. Jeżeli zamierzony skutek zostanie osiągnięty, lub przestanie istnieć podstawa działań dowódca podejmuje decyzje o zakończeniu operacji.

Podsumowanie:

Konieczność zapewnienia optymalnej sprawności i efektywności w zarządzaniu siłami i środkami w sytuacjach kryzysowych w państwie wymaga szczególnych rozwiązań – odnoszących się do całej administracji oraz poszczególnych jej działów. Wymóg ten dotyczy wszystkich służb państwowych a Policji w szczególności bowiem dysponuje ona największym potencjałem, zwłaszcza ludzkim. Jest także wyposażona w szerokie kompetencje i zakres obowiązków. Stąd w zasadzie w każdej sytuacji kryzysowej jej udział jest wymagalny. Podejmowane w takich sytuacjach działania będą przebiegały w formie operacji policyjnych organizowanych na szczeblu Komend Głównej i Wojewódzkich Policji. Wszelkie działania Policji są określone konkretnym prawem gdyż jest to formacja zhierarchizowana dlatego też cały proces decyzyjny jest tutaj sformalizowany. Wiadomą rzeczą jest, że prawo nie ma tutaj gotowych rozwiązań jakie należy stosować określa jednak ramy w jakich należy się poruszać. Skuteczność podejmowanych decyzji w znacznej mierze zależy od czynnika ludzkiego. Posiadane kompetencje decyzyjne określają przygotowanie dowódcy do wykonywania zadań. Rzeczywistość z jaką mamy do czynienia oczywiście generuje nam dużo przeszkód i czynników, które utrudniają nam podejmowanie procesu decyzyjnego mówię tutaj o typowych czynnikach takich jak: presja czasu, zagrożenie życia i zdrowia uczestników działań, interakcje personalne. Sztab dowódczy należy traktować jako organ doradczy jako pomoc, która wspiera działania dowódcze pamiętajmy o tym, że sztab nie może funkcjonować osobiście i nie może odbierać kompetencji dowódcy. Dowódca powinien potrafić zaufać podwładnym i traktować ich jak równoprawnych uczestników procesu decyzyjnego a jednocześnie, jeśli sytuacja tego wymaga posiadać na tyle silną osobowość, aby potrafić podejmować decyzje całkowicie samodzielnie.