Wpływ rozwoju technologicznego na rozszerzanie się zagrożeń dla bezpieczeństwa w ujęciu zewnętrznym

Powszechnie przyjmuje się, że militarne zagrożenia bezpieczeństwa narodowego obejmują użycie lub groźbę użycia siły militarnej przez podmioty prawa międzynarodowego (państwa). Tezę tę weryfikują w pewnym stopniu zamachy terrorystyczne i zdolność struktur niepaństwowych do posługiwania się zbrojną przemocą w osiąganiu własnych celów. W tym kontekście pojęcie zagrożeń militarnych to realna możliwość zastosowania przemocy zbrojnej . Nowoczesna technologia w szczególności technologia militarna ma ogromny wpływ na stosunki międzynarodowe. Innowacyjne rozwiązania techniczne w środkach transportu oraz w uzbrojeniu nie raz decydowały o pokoju i wojnie. Na bezpieczeństwo militarne bezpośrednio ma wpływ przemysł obronny. Jego rozwój zapewniać ma nam dostęp do innowacyjnych technologii. Charakter militarnych zagrożeń, jaki w okresie zimnej wojenny był zaliczany do najważniejszych uległ zmianie. Zagrożenie wybuchem wojny światowej już nie jest kwestią zasadniczą, jednakże nie należy omijać jej, gdyż wojny istnieją od wieków. Zmianie ulega jedynie charakter prowadzenia wojny. Początkowo ofiarami wojen byli w większości żołnierze a ilość ofiar cywilnych była niewielka, jednakże w dzisiejszych czasach jest to sytuacja odwrotna, gdyż to ludność cywilna jest najbardziej zagrożona .

Rozwój broni masowego rażenia Wśród technologii, które zmieniło znacząco obraz konfliktu militarnego, a co za tym idzie również ocenę możliwości obronnych państw najistotniejszym elementem, bez wątpliwości, jest broń masowego rażenia. Współcześnie broń masowego rażenia stanowi zagrożenie o globalnej wadze. W erze zimnej wojny broń jądrowa stanowiła podstawę bezpieczeństwa, które powodował strach, przed skutkami jej wzajemnego użycia . Pojęcie to obejmuje trzy kategorie, jakimi jest broń chemiczna, biologiczna oraz nuklearna (atomowa). Wbrew różnicom konstrukcyjnym oraz sposobu działania rodzaje broni masowego rażenia często analizuje się razem. Wynika to ze skutków jakie wywołuje użycie takiej broni. Niezależnie, czy jest to broń chemiczna, biologiczna czy też nuklearna, to dotyczy ogromnej siły rażenia a co za tym idzie i dużej liczby ofiar oraz materialnych zniszczeń. W odróżnieniu od broni konwencjonalnej, użycie broni masowego rażenia niesie ze sobą również śmierć olbrzymiej ilości ludności cywilnej. Broń chemiczna jest bronią w której podstawowym czynnikiem rażącym jest związek chemiczny o toksycznych właściwościach. Po raz pierwszy tego rodzaju środków użyto w czasie pierwszej wojny światowej przez armię niemiecką.
Broń biologiczna to rodzaj broni masowego rażenia, w której ładunkiem bojowym są patogenne mikroorganizmy lub wirusy. Broń biologiczna może znaleźć zastosowanie podczas ataku na pojedyncze osoby, oddziały wojska, a także ludność cywilną. Celem ataku biologicznego mogą być także jednorodne monokultury roślinne lub hodowle zwierząt gospodarskich. Broń biologiczna była używana już w starożytności. Znane są przykłady powszechnego zatruwania strzał toksynami także pochodzenia biologicznego oraz podrzucania jadowitych węży na wrogie statki (praktyka Hannibala), a w Chinach podrzucania pszczół nieprzyjaciołom. Okres największego rozwoju broni biologicznej przypada na okres II wojny światowej. Broń jądrowa, dawniej zwana bronią atomową, jeden z rodzajów broni masowej zagłady, o działaniu wybuchowym o wielkiej sile, wykorzystująca energię powstającą podczas reakcji łańcuchowej rozszczepiania jąder atomów izotopów ciężkich pierwiastków. Obecnie osiem państw zadeklarowało posiadanie broni nuklearnej. Według kolejności przeprowadzenia pierwszej próby jądrowej są to: Stany Zjednoczone, Związek Radziecki/Rosja, Wielka Brytania, Francja, Chiny, Indie, Pakistan oraz Korea Północna. Kilka dalszych państw jest posądzanych o posiadanie głowic jądrowych, jednak one same stanowczo temu zaprzeczają (np. Izrael). Szereg dalszych krajów prowadzi własne wojskowe programy jądrowe (np. Algieria), które są z reguły bardzo skrycie ukrywane - stąd też informacje dostępne opinii publicznej są mocno ograniczone. Wyścig zbrojeń już się zakończył jednakże zagrożenie jakie niesie ze sobą użycie broni masowego rażenia jest nadal realne, tym bardziej że w dzisiejszych czasach na arenie międzynarodowej pojawiły się grupy terrorystyczne, które tez mogą ją wykorzystać. Główna teza poufnego raportu Departamentu Obrony USA z 1995 r. informowała, że nadchodzące lata mogą stać się epoką superterroryzmu, a więc okresu, w którym głównym celem terrorystów będzie eskalacja przemocy i dążenie do wywołania jak największej liczby ofiar wśród ludności, poprzez stosowanie broni masowego rażenia . Dokument przewidywał, że terroryści i zamachowcy będą dysponować całą gamą nowoczesnej broni: od konwencjonalnej po atomową i biologiczną. Swoje akcje będą planować za pomocą sprzętu komputerowego. Oprócz działalności ugrupowań politycznych istotne znaczenie będzie miała działalność ruchów o podłożu religijnym i etnicznym. Na zmianę oblicza współczesnego terroryzmu i kierunków jego dalszego rozwoju szczególny wpływ będą miały zmiany w układzie sił politycznych na świecie . Cyberprzestrzeń nowym miejscem wojny Rozważania na temat wojny cybernetycznej należało by rozpocząć od wyjaśnienia owego pojęcia, jednakże nie został jak na razie ustalony powszechnie akceptowany i przyjęty zakres pojęciowy na ten temat. Walkę informacyjną można zdefiniować jako zorganizowaną w formę przemocy aktywność zewnętrzną państwa prowadzącą do osiągnięcia określonych celów politycznych, skierowaną na niszczenie lub modyfikowanie systemów informacyjnego komunikowania przeciwnika lub przepływających przez nie informacji oraz ochronę własnych systemów informacyjnych przed podobnym działaniem przeciwnika . Podobnie wskazuje się, że militarna walka informacyjna to zorganizowana w formę przemocy militarna aktywność zewnętrzna państwa prowadząca do osiągnięcia określonych celów politycznych, skierowana na niszczenie lub modyfikowanie systemów informacyjnych przeciwnika, jak również ochronę własnych systemów informacyjnego porozumiewania się i przepływającej przez te systemy informacji przed podobnym działaniem przeciwnika . Cyberprzestrzeń jest wykorzystywana również przez terrorystów jako narzędzie prowadzenia motywowanej politycznie działalności. Z uwagi na kontrowersje i problemy z jasnym zdefiniowaniem pojęcia cyberterroryzmu, trudno jednoznacznie zakwalifikować konkretne przykłady ataków jako efekt działalności terrorystów w cyberprzestrzeni. Wiele incydentów przypisywanych terrorystom może być formą wandalizmu, działaniem niejawnie sponsorowanym lub prowadzonym przy cichej akceptacji państwa, co jednak jest trudne do udowodnienia. Klasycznym przykładem są zmasowane cyberataki na infrastrukturę teleinformatyczną Estonii w 2007 r. Doprowadziły one do paraliżu państwa, blokując dostęp m.in. do systemu bankowego i sieci komórkowych. O przeprowadzenie ataków oskarżono Rosję, jednak nie udało się zebrać dowodów pozwalających stwierdzić, że władze tego kraju były za nie formalnie odpowiedzialne . W 1993 r. John Arquilla i David Ronfeldt prowadzący badania nad nowymi postaciami konfliktów stworzyli analizę nadchodzących konfliktów epoki informacyjnej . Ich analiza może stanowić podstawę do zbadania paradygmatu nowych konfliktów. W 1993 r. była to zaledwie prognoza. Dziś – 20 lat później – staje się realnym faktem. W swoim opracowaniu J. Arquilla i D. Ronfeldt wzięli pod uwagę przede wszystkim postępujące stechnicyzowanie konfliktów zbrojnych. Wśród wymienianych przez nich pól zmian jest nie tylko rewolucja informatyczna, ale także postęp technologiczny w dziedzinach takich, jak pirotechnika, inteligentne pociski naprowadzane z powietrza i z ziemi, samoloty szpiegowskie, nowe metody wywiadu technicznego, nowe metody dowodzenia, kontroli, komunikacji i wywiadu . Przyszłość wojny, jak stwierdzili badacze, zależy od tego, w jaki sposób te technologie będą wykorzystywane, a nie od samych technologii. Organizacja i technologia tworzą ramy wojny, szeroko definiowane przez dowodzących na polu walki i strategów. Zarówno organizacje międzynarodowe, jak i państwa przyznają konieczność rozwijania zdolności obronnych w cyberprzestrzeni. Nie jest jednak tajemnicą, że niektóre kraje zdecydowały się również na rozwój zdolności ofensywnych – tworzą odpowiednie struktury w siłach zbrojnych i prowadzą badania nad nowymi rodzajami „cyberbroni”, budując w ten sposób własne zasoby odstraszania potencjalnych adwersarzy. Co więcej, rewolucja informacyjna sprawia, że zagrożenia znacznie łatwiej przekraczają granice między państwami, instytucjami pełniącymi rolę strażników bezpieczeństwa oraz zacierają granice obszarów odpowiedzialności. Poszerza ona przestrzenny i czasowy horyzont zagrożeń, który musi być brany pod uwagę. Tym samym sprawia, że systemy państwowe, w szczególności zaś systemy bezpieczeństwa, muszą stać się bardziej otwarte.

Bibliografia:

1. Alexander Y., Hoenig M., Superterroryzm biologiczny, chemiczny i nuklearny. Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2001
2. Balcerowicz B., Strategia obronna państwa, AON, Warszawa 1994
3. Jemioło T., P. Sienkiewicz (red.), Zagrożenia dla bezpieczeństwa informacyjnego państwa (Identyfikacja, analiza zagrożeń i ryzyka). Tom I. Raport z badań, Warszawa 2004
4. Koziej S., Między Piekłem a Rajem. Szare bezpieczeństwo na progu XXI wieku, Warszawa 2006
5. Arquilla, J. Ronfeldt D., Cyberwar is coming!, [w:] In Athena’s Camp: Preparing for conflict in the information age, RAND Corporation 1993, http://www.rand.org
6. Jałoszyński K., Prognozy rozwoju terroryzmu, PBS 1-2/99
7. Kaczorek M., Prognoza wyzwań i zagrożeń bezpieczeństwa zewnętrznego państw w XXI wieku, Analizy SKNBN, 2012 nr1, s13
8. Estonia Has no Evidence of Kremlin Involvement in Cyber Attacks, RIA Novosti, 6 września 2007 r.,http://en.rian.ru/world/20070906/76959190.html