Antyczną tragedię Sofoklesa „Król Edyp’’ i losów tytułowego bohatera można odczytać jako uniwersalną, ponadczasową przypowieść o ludzkich losach i postawach wobec życia. Tragedia to najstarszy gatunek dramatyczny (tragom – kozioł, ode – pieśń), wywodzi się z obchodów ku czci Dionizosa. ‘’Król Edyp’’ Sofoklesa zajmuje szczególne miejsce w światowym dorobku dramaturgicznym na świecie, jest dramatem o charakterze ponadczasowym inaczej odczytywanym w każdej epoce. Opowiada dzieje syna króla Tebów dotkniętego klątwą bogów. Mit Labdakidów opowiada o rodzinie Lajosa, nad którym ciążyło fatum – przeznaczenie, przekleństwo, ciążące na człowieku i jego rodzinie , wyrok boski, który można odkryć, ale nie można jemu zapobiec.
Edyp ukazuje się jako postać tragiczna ponieważ jego życie od początku było przesądzone, ciążyła na nim klątwa narzucona wcześniej na jego ojca. Jako dziecko został porzucony przez rodziców, którzy tym sposobem chcieli oddalić przepowiednię, uniknąć nieszczęść. Ostatecznie jednak zostaje ocalony i wychowany przez obcych ludzi żyjąc w nieświadomości. Zdarzenia w życiu Edypa sprawiają ,że zaczyna podejrzewać i wątpić w swoje pochodzenie. Udając się do wyroczni delfickiej otrzymuje informację, aby nie wracał do ojczyzny, gdyż popełni czyn haniebny zabijając ojca i poślubiając matkę. Edyp świadom, że Korynt jest jego rodzinnym miastem postanawia je opuścić. W drodze dochodzi do bójki, w której zabija człowieka, bez świadomości, że to jego ojciec. Dalsze losy bohatera tak kierują jego życiem, że zostaje królem Teb, poślubiając własną matkę i ma z nią czworo dzieci. Prawdę o życiu Edypa obwieszcza Tejrezjasz ‘’…Edyp król Teb jest winien zbrodni kazirodztwa i ojcobójstwa…’’. Jokasta, matka i żona popełnia samobójstwo. Edyp wydłubuje sobie oczy i jako ślepiec na zawsze opuszcza miasto, w żalu i bólu umiera z dala od ojczyzny , a klątwa spada na jego dzieci.
Streszczenie losów Edypa , jego dola, ukazuje nam jak kruche jest życie ludzkie, w którym pewność jest niczym, a każdy kolejny dzień to zagadka. W historii Edypa dostrzegany winę tragiczną, błędne rozpoznanie przez bohatera, niewiedzę, która doprowadza go do zguby, co często towarzyszy w życiu niejednemu człowiekowi. Edyp nieświadomy okoliczności w jakich się znalazł popełnia czyny, które prowadzą do zagmatwania, komplikacji losu, a ostatecznie klęski. Tak naprawdę to’’ wina bez winy’’, fatum, nieszczęśliwe zrządzenie losu, nad którym nie ma kontroli. Edyp dlatego właśnie dobrowolnie ponosi konsekwencje swoich czynów. Utwór ukazuj e,że przegrana godnością i honorem chroni człowieczeństwo.
W dramacie Sofoklesa sprawdziła się starogrecka zasada w myśl której człowieka czeka kara stosowna do popełnionego grzechu. Pamiętamy Edypa lekceważącego Tejrezjasza, wytykającego mu ułomność fizyczną i psychiczną, zarzucanie kłamstwa, Edypa zbyt pewnego siebie , obrażającego ludzi chcących mu pomóc. To w jego przekonaniu władcy zapomnieli o przepowiedni, a szczęście to jego przeznaczenie. Mowa o tym w pieśni II : ‘’ pycha rodzi tyranów, gdy pychy tej szale prawa i miary przekroczą’’. Ostatecznie przecież Edyp kończy tragicznie.
Sofokles ukazuje nam również jak niebezpiecznie jest drwić z człowieka i cudzego niepowodzenia. Każdy z nas zobowiązany jest okazywać tolerancję, a za najwyższą wartość przyjmować godność ludzką, poszanowanie bliźniego. Życie, wydarzenia, które spotykają głównego bohatera utwierdzają go w przekonaniu, ze przeznaczenia nie da się oszukać. Poczucie żalu, skruchy powodują, że dokonuje się w nim wewnętrzna przemiana. Cała historia Edypa przedstawia go nam także jako odpowiedzialnego ojca, oddanego patriotę, króla, osobę sprawiedliwą i słowną. Szacunek u podwładnych wypracował sobie jako rozważny człowiek i władca, a obraz tego jest ponadczasowy. W utworze mowa jest o tym jak mała jest moc człowieka na ziemi, nie jest w stanie do końca pokierować swoim losem, panować na przebiegiem wydarzeń. Przeznaczenie śmiertelnika jest nieodwracalne i nie można jemu zapobiec, a jakiekolwiek przeciwdziałanie temu jest pozbawione sensu. Prawdziwego szczęścia możemy zaznać jedynie we śnie „”…bo któryż człowiek więcej szczęścia zażyje nad tym co w snach rojeniach uwije…” To tylko we śnie jesteśmy bezpieczni, beztroscy, spełniają się nam najskrytsze marzenia a, na jawie życie ludzkie jest smutne, tak jak mówią słowa pieśni IV ‘’…o śmiertelnych pokolenia? Życie wasze to cień cienia…’’ Utwór Sofoklesa jest obrazem tragicznego konfliktu. Bohater nieświadomie zabija ojca, poślubia matkę. Tak jak wcześniej wspomniałem, jawi się jednak jako dobry obywatel, patriota, władca, ojciec, mąż. Mamy tu do czynienia ze swego rodzaju absurdem, konfliktem dwóch słusznych racji, które ‘’suma sumarum’’ nie mogą wspólnie zaistnieć. Wybór jednej racji lub wartości i tak sprowadzi zagładę na drugą. Pomimo, iż Edyp poznał przepowiednię i uciekł z Koryntu chcąc uniknąć nieszczęść, nie uśpił jej, fatum zadziałało. Kilkakrotnie wątki o tym przypominające przewijają się w tragedii Sofoklesa, ukazując nam prawdę, że losu nie można przechytrzyć i tak na s dosięgnie. Dramat Sofoklesa jest przestrogą dla ludzi. Człowiek jest zdeterminowany przez siły wyższe i musi wypełniać wolę boga. Wszelkie przeciwdziałanie temu mija się z celem. Odwołując się do antycznej tragedii, za przykład można podać postawę Kreona, który pokornie przyjął wolę Boga, a jego żona wykazała odwrotną postawę sprzeciwiając się wyroczni i poświęcając dziecko uruchomiła zdarzenia i przeznaczenie zaczęło się spełniać, klątwa działać, fatum rozpoczęte. Reasumując, powyższe rozważania opierające się na tragedii antycznej ukazują nam jak człowiek w swoim bycie jest kruchą istotą, która pomimo największych wysiłków nie jest w stanie zmienić swojego losu. Ukazuje nam to nasze współczesne życie, ścieranie się rozumu, logiki, woli boga, próby ucieczki przed przeznaczeniem i losem. Wszelkie gehenny, których bardzo często przyczyną są odmienne racje, nieodpowiednie decyzje, na pozór nierozwiązywalne problemy, z których każda prowadzi do klęski, to migawki z naszego współczesnego życia. Tragizm tego utworu przypomina nam o bezsilności wobec zrządzenia losu i życia w myśl słów – nie unikniesz przeznaczenia!