Ujęcie motywu biesiady (motyw biesiady)

W utworze pt. „O doktorze Hiszpanie” Jana Kochanowskiego oraz w satyrze „Pijaństwo” autorstwa Ignacego Krasickiego możemy wyróżnić wspólny motyw biesiady. Pomimo tej samej tematyki oba dzieła niosą odmienne przesłania. Tekst fraszki „O doktorze Hiszpanie” powstał w epoce renesansu kiedy to dominował antropocentryzm. Kochanowski w swoim utworze odwołuje się do doświadczeń związanych z jego długoletnim pobytem na dworze Zygmunta Augusta, z niezwykłą sprawnością przedstawia atmosferę biesiad, w jakich zapewne wielokrotnie sam brał udział.

W utworze pt. „O doktorze Hiszpanie” Jana Kochanowskiego oraz w satyrze „Pijaństwo” autorstwa Ignacego Krasickiego możemy wyróżnić wspólny motyw biesiady. Pomimo tej samej tematyki oba dzieła niosą odmienne przesłania.

Tekst fraszki „O doktorze Hiszpanie” powstał w epoce renesansu kiedy to dominował antropocentryzm. Kochanowski w swoim utworze odwołuje się do doświadczeń związanych z jego długoletnim pobytem na dworze Zygmunta Augusta, z niezwykłą sprawnością przedstawia atmosferę biesiad, w jakich zapewne wielokrotnie sam brał udział. Bohaterami tego epigramatu są dworzanie i tytułowy doktor Hiszpan, który jest postacią autentyczną. Piotr Roizjusz był spolonizowanym Hiszpanem, dworzaninem króla Zygmunta Augusta. Był także lekarzem, prawnikiem oraz poetą. 
Fraszka Jana Kochanowskiego ma postać cytatów pochodzących z dialogów bohaterów. Akcja utworu rozpoczyna się od momentu kiedy  doktor wycofuje się z biesiady do swej sypialni, a jego towarzysze próbują go zatrzymać. Jednak to im się nie udaje więc postanawiają aby najść go w pościeli. Jest to pierwsza część tego utworu gdzie Kochanowski stosuje grę słów. Podmiot liryczny opowiada historię całej nocy wybierając tylko najbardziej charakterystyczne wypowiedzi. Nie dba o ich ścisłe powiązanie, tworzy swoisty szkielet historii, którą czytelnik sam sobie jest w stanie dopowiedzieć. Część ta kończy się puentą: „Doktor nie puścił, ale drzwi puściły.”. Jest to stwierdzeniem, że od biesiady z towarzyszami nie można się uchronić.

Natomiast w utworze Ignacego Krasickiego pt. „Pijaństwo” mamy oprócz motywu biesiady nawiązanie do problemu nadużyć alkoholu przez szlachtę. Satyra ma formę dialogu między pijakiem i jego znajomym. Ów pijak żali się swojemu przyjacielowi na słaby stan swojego zdrowia spowodowany nadużyciem alkoholu. Prowokuje to do rozpoczęcia rozmowy na temat szkodliwości tej używki. Pijanica opowiada iż wszystko zaczęło się od imienin żony  które należało uczcić dobrym winem. Następnego dnia z powodu złego samopoczucia musiał się napić, a że przyszli później kompani więc trzeba było ich także poczęstować. Pijak kontynuuje swoje opowiadanie, mówiąc o dyskusjach politycznych jakie prowadzono i w końcu o tym, że doprowadziły one do bójki, która skończyła się dla niego ciosem butelką w głowę. Szlachcic kończy swoje opowiadanie refleksją, że pijaństwo prowadzi do zwad, niszczy zdrowie, samopoczucie i jest obrzydłe. Ten właśnie wątek podejmuje drugi z bohaterów, który porównuje zachowanie pijaka do zwierzęcia. Stanowczo stwierdza iż nadużywanie alkoholu, nieumiejętne z niego korzystanie skutkuje utratą rozumu i ogłupieniem człowieka. Stanowi to swego rodzaju naukę moralną. Utwór „Pijaństwo” powstał w oświeceniu kiedy to dominował racjonalizm. Dlatego też ukazanie nieumiarkowania w spożyciu alkoholu ma nam uzmysłowić, że pijaństwo może skończyć się utratą racjonalnego spojrzenia na świat oraz kontroli nad własnym zachowaniem.

Oba utwory traktują o biesiadzie, jednak oba powstały w różnych epokach przez co mają inne przesłania. Renesansowa fraszka Jana Kochanowskiego ma za zadanie bawić czytelnika, mówić o przyjemnościach płynących z beztroskiego życia. Zaś satyra Ignacego Krasickiego poza tym, że bawi ma za zadanie pouczać czytelnika. Uprzytamnia nam, że wszystko jest dla ludzi pod warunkiem, że korzysta się z tego z umiarem.

W dalszej części dzieła „O doktorze Hiszpanie” przedstawiona jest historia uległości doktora, który nie może uciec od biesiady. Puentą tego fragmentu jest stwierdzenie: „Trudny - powiada - mój rząd z tymi pany: Szedłem spać trzeźwo, a wstanę pijany". W renesansie stawiano człowieka i jego sprawy na pierwszym miejscu. Dlatego też biesiada była formą zabawy, doczesnej rozrywki na której głównie skupiano się.

Z kolei w utworze „Pijaństwo” pod koniec pada zdanie pijanicy iż idzie się napić. Jednoznacznie uwidacznia nam to, że dla alkoholik każda okazje jest dobra by się napić. W okresie oświecenia szlachta polska czyli Sarmaci cieszyli się niestety złą opinią. Oświecenie stawiało na racjonalizm więc w satyrach takich jak np. utwór Krasickiego krytykowano wady szlachty które kłóciły się z racjonalnym zachowaniem.