MIT – to narracyjna opowieść wyrażająca i organizująca wierzenia danej społeczności. Mity zawierają wiadomości o początkach istnienia człowieka, a także wyjaśnienia, po co stworzono świat i kto go stworzył. RODZAJE:

1. Teogoniczne – o powstaniu i naturze bogów. Np. mit o narodzinach Afrodyty, mit o narodzinach Ateny, która wyskoczyła z rozbitej głowy Zeusa.
2. Kosmogoniczne – o powstaniu i początkach wiata. Np. podanie o narodzinach świata ,,Na początku był chaos.. „
3. Antropogeniczne – traktujące o powstaniu człowieka. Np. historia tytana Prometeusza, któremu przypisuje się stworzenie pierwszego człowieka.
4. Genealogiczne – o historii pokoleń ludzkich, o pokoleniach bohaterów. Np. historia roku Labdakidów.

ARCHETYP – stały i niezmienny wzorzec zachowań człowieka, pierwowzór utrwalony w świadomości społecznej. Przykłady: matczyna miłość (Demeter), bunt dla dobra ludzkości (Prometeusz). TOPOS – stały motyw, obraz, wątek, pojawiający się w literaturze i sztuce na przestrzeni wieków. Przykład: arkadia – miejsce doskonałego szczęścia.

ILIADA

Rodzaj literacki: epika Gatunek literacki: epos z rozbudowaną formą.

Akcja Iliady obejmuje około 40 dni ostatniego, dziesiątego roku oblężenia Troi. Akcja zaczyna się po odstąpieniu Achillesa od walki, a kończy się opisem uroczystości związanych z pogrzebem Hektora. Z treści utworu dowiadujemy się o przebiegu całej wojny trojańskiej, Troja zostaje zburzona.

Achilles:

• to grecki heros,
• niezwykła siła, biegła znajomość sztuki wojennej,
• nieskazitelna uroda, doskonałość fizyczna,
• jest zdolny do głębokich i silnych uczuć – przyjaźni, rozpaczy, gniewu,
• ambitny, niezależny,
• w walce jest bezwzględny, okrutny, nie zna litości, Usuwa się z walki, kiedy Agamemnon odbiera mu brankę Bryzeidę. Porusza go śmierć przyjaciela. Nie słucha próśb Hektora, a jego zabójstwo nie przynosi jemu ukojenia. Rozumie rozpacz starego Priama i urządza Hektorowi uroczysty pogrzeb. Odczuwa braterstwo w cierpieniu z królem Trojan.

Hektor:

• odważny i waleczny,
• świetny rycerz
• kochający syn
• spokojniejszy od Achillesa, Tuż przed pojedynkiem z Achillesem przeżywa naturalny lęk przed śmiercią, którą wydaje się przeczuwać. W obronie ojczyzny oddał życie. Był bardzo kochany przez ojca i poddanych. Priam odważył się pójść po jego zwłoki do obozu Greków, błagając Achillesa o wydanie ciała syna. Po jego śmierci Troję ogarnęła wielka żałoba.

PORÓWNANIE HOMERYCKIE – to porównanie którego człon określający jest ogromnie rozbudowany w porównaniu z krótkim członem określanym, składają sie na to sceny zaczerpnięte przeważnie ze świata przyrody, bardzo dynamiczne.

HEKSAMETR –

,,KRÓL EDYP”

Rodzaj literacki: dramat Gatunek literacki: tragedia.

Edyp :

• kiedy przybył do Teb, uwolnił miasto.
• potrafił rozwiązać zagadkę jaką potwór zadawał ludziom.
• pokonał Sfinksa,
• otrzymał tron po Lajosie i poślubił Jokastę. Miał czworo dzieci.
• mądry i rozsądny władca,
• kiedy Tebańczycy zwracają się do króla z prośbą, Edyp próbuje znaleźć przyczyny. Odgaduje, że na miasto spadło zaraza, gdyż ukrywa się w nim morderca Lajosa. Ściga mordercę, nie wie że wydaje wyrok na samego siebie. Odkrywa, że mordercą Lajosa jest on sam. To właśnie jego żona opowiada mu o śmierci poprzedniego króla, a wówczas Edyp kojarzy fakty. Edyp był adoptowanym dzieckiem. Zabił ojca, ożenił się z matką i spłodził czworo dzieci. Winą za swoje nieszczęścia obarcza Apollina, który jako bóg przepowiedni nie wyjawił mu tajemnicy jego pochodzenia.

Kreon:

• brat Jokasty,
• po śmierci Lajosa objął rządy w Tebach,
• to własnie on przyniósł wiadomość Edypowi, kto ukrywa się w Tebach.
• martwi jego sytuacja w Tebach,

Jokasta:

• żona Edypa,
• popełniła samobójstwo.

Tyrezjasz:

• on odkrywa przed Edypem prawdę,
• skromny, pokorny, Chór Teban:
• zatroskany o los Teb,
• popiera pragnienie Edypa, by dowiedzieć się prawdy o zbrodniarzu.

TEATR:

• rozwinął się w Atenach w VI w.p.n.e
• wyrósł on z pieśni obrzędowych ku czci Dionizosa, boga wina,
• pieśni z biegiem lat przekształciły się w pieśni sceniczne.
• dramat rozpoczynał się wejściem chóru parodos i zejściem eksodos.

Widownia ,,theatron”:

• budowano na stokach wzgórz,
• pod gołym niebem,

Orchestra:

• miejsce dla chóru

Proskenion:

• miejsce gdzie ustawiano rekwizyty.

Skene:

• rodzaj garderób gdzie przebierali się aktorzy

Zasady:

• na scenie wyłącznie mężczyźni,
• aktorzy występowali w maskach,
• chodzili na koturnach,
• głowy przybierali ozdobnymi fryzurami,
• stroje odznaczały się bogactwem i jaskrawością barw (ciemne barwy wyrażały smutek,żałobę)
• poza aktorami występował chór,

TYPY DRAMATU:

1. Tragedia – wywodząca się z pochwalnych, podniosłych hymnów, śpiewana przez pasterzy ubranych w koźle skóry. Główny bohater przeciwstawiał się fatum, akcja kończyła się katastrofą.
2. Komedia – wyrosla z pieśni śpiewanych w czasie procesji i pochodów ku czci Dionizosa. To dramat lekki, pogodny, o pomyślnym zakończeniu. Komizm wypływał z komizmu: charakteru, sytuacji i komizmu słownego.
3. Satyrowy – chór występował w kostiumach przedstawiających satyrów. Prowadzili oni wesoły tryb życia, tańcząc, grając i śpiewając.

ZASADY DRAMATU:

1. Akcji
2. Miejsca
3. Czasu Czyli: fabułę stanowił jeden wątek, a akcja toczyła się w tym samym miejscu i trwała max 1 dobę.

BUDOWA TRAGEDII:

• prolog – I cz tragedii, wprowadza widza w problematykę utworu,
• parados – pieść chóru wstępującego na orchestrę,
• epejsodion – cz. Dialogowa, monologi bohaterów,
• stasimon – pieśń chóru.
• exodus – pieśń zamykająca akcję.

SCHEMAT AKCJI TRAGEDII:

• ekspozycja
• perypetia
• punkt kulminacyjny
• rozwiązanie akcji i zakończenie.

KATHARSIS – to oczyszczenie.

MIMESIS – naśladownictwo.

PIEŚNI HORACEGO – Stawiłem sobie pomnik trwalszy niż ze spiżu.

Horacy – podmiot liryczny, wyraża przekonanie że tworzenie wierszy daje poecie nieśmiertelność. Sztuka jest bowiem nieśmiertelna i powoduje przez to uwiecznienie imienia artysty. Pomnikiem jest twórczość. Pomnik jest trwalszy od spiżowych czy marmurowych monumentów. Horacy uważa, że ma tym samym zapewnione wieczne życie.

BIBLIA

1. Stary testament
2. Nowy testament

Język: Stary Testament powstawał w 3 językach: hebrajski, aramejski, grecki. Nowy Testament w 2 językach: grecki, aramejski.

Stworzenie świata: Świat stworzył jeden Bóg w 6 dni: a) Pierwszego dnia stworzył niebo i ziemię, potem światło i mrok, b) Drugiego stworzył sklepienie niebieskie i Niebo c) Trzeciego oddzielił suchą Ziemię od wód, czyli Morza. d) Czwartego określił pory roku, dni, lata, słońce księzyc. e) Piątego stworzył istoty morskie i ptaki. f) Szóstego dnia stworzył dzikie zwierzęta, człowieka, mężczyznę i kobietę. g) Siódmy dzień pobłogosławił i przeznaczył na odpoczynek. Bóg z pustki i niczego stworzył świat. Dał ludziom prawa i nakazał bezwzględnie ich przestrzeganie.

Księga Hioba: Podstawowym temat jest postawa człowieka wobec cierpienia. Główny bohater zmaga się z nim w samotności i niezrozumieniu. Przyjaciele i żona próbują szukać źródeł, przyczyn zesłanych na Hioba klęsk. Pobożny i sprawiedliwy Hiob przeżywa chwile buntu, a jednocześnie wychodzi zwycięsko z próby jakiej Bóg poddał jego wiarę. Nigdy nie traci ufności w Pana.

Apokalipsa św. Jana Apokalipsa jest szczególnym rodzajem wypowiedzi biblijnej, zawierającej prorocze wizje wydarzeń towarzyszących końcowy świata i wyjaśniającej sens dziejów. Apokalipsa była skierowana do chrześcijan.