Wiersz “Mazowsze” rozpoczyna się od nawiązania do tradycji walk narodowo-wyzwoleńczych, przypomina rok 1830 i 1863. Los żołnierzy uczestniczących w walkach jest zawsze taki sam: „Jeszcze tu wczoraj słyszałem trzask; salwa jak poklask wielkiej dłoni. Był las. Pochłonął znowu las Kaski wysokie, kości i konie". Niektórym słowom nadaje poeta znaczenie symboliczne — synonimami Ojczyzny stają się słowa Mazowsze i Wisła. Las to tradycyjne miejsce wszelkich walk partyzanckich. W czasie między jednym a drugim okresem walk las, ten „grób pokoleń" leczył rany, ludzie zapominali, pługi orały ziemię. I znowu nadszedł czas wielkiej katastrofy wojennej, ukazany przez poetę w niezwykle sugestywnym obrazie: “A potem kraju runęło niebo Tłumy obdarte z serca i z ciała, i dymił ogniem każdy kęs chleba, i śmierć się stała”. Wojna przyniosła śmierć i cierpienie wielu ludzi, poeta pisze o krwi spływającej w wielkie mogiły, o trupach wijących się jak “batów skręcone żyły”. Wiersz kończy się akcentem osobistym — poeta pozostanie wierny nakazom moralnym funkcjonującym od pokoleń, a więc stanie do walki. Przewiduje niejako swój tragiczny los, pragnie jedynie, aby mogiła jego, gdy padnie w boju nie pozostała bezimienna.