Europa- BAŁKANY

Współczesne konflikty Europejskie są zarówno pochodną wydarzeń z lat 90 XXw głównie rozpadu Jugosławii i Związku Radzieckiego ale i rezultatem zaszłości historycznych Żrodlem napięć i niepokojów są ponadto nowe wyzwania, przed którymi stanęły państwa Europy związane z napływem emigrantów i problemami adaptacyjnymi społeczności imigracyjnych a także walka z międzynarodowym terroryzmem.

Do najpoważniejszych konfliktów i krwawych wojen doszło w eurpie w wyniku rozpadu wielonarodowościowej Federacyjnej Reoubliki Jugosławii. Rozpad Związku Radieckiego spowodował w Małdawi secesje i jednostronne proklamowanie Naddniestrza nieuznaną przez społeczność międzynarodowa. Źródła wielu konfliktów przewlekłych i krwawych stanowiła działalność separatystów z Irlandii Północnej(WB) kraju Basku ( Francja i Hiszpania) oraz w Korsyce(Francja) ich wspólne cechy to silne motywowane historyczne aspiracje niepodległościowe, zamachy i ataki terrorystyczne . Zjawiskami konfliktogennymi pozostają dwie kwestie: pierwsza- to prawa i społeczny statut emigrantów, głównie muzułmanów osiedlających się w Europie, druga- to utrzymujące się zagrożenie ze strony międzynarodowego terroryzmu.
Jugosławia – była państwem federacyjnym złożonym z 6 republik i 2 kręgów autonomicznych; krajem wielonarodowym – Serbowie 40%, Chorwaci 22%, a oprócz tego Słoweńcy, Albańczycy, Muzułmanie, Macedończycy, Czarnogórcy, Węgrzy, Turcy, Słowacy, Cyganie, Bułgarzy, Rumuni, Żydzi, Grecy. Mieszkańcy wyznawali trzy religie: prawosławie, katolicyzm i islam. Konflikt miedzy Serbami i Chorwatamiw Bośni i Hercegowinie maiło łagodzić uznanie za odrębny naród bośniackich muzułmanów, zamieszkujących wspólnie nowo utworzoną wówczas republikę Bośni i Hercegowiny, ten sam cel przyświecał wspieraniu rozwoju tożsamości narodowej Macedończyków oraz przyznaniu szerokiej autonomii Albańczykom w Kosowie W okresie od czerwca 1991 do marca 1992 niepodległość ogłosiły kolejno: Chorwacja, Słowenia, Macedonia, oraz Bośnia i Hercegowina- co sprawiło ze rozpad Jugosławii stał się faktem. Pozostała jedynie federacja Serbii Czarnogóry która w 2006 r podzieliła się na dwa państwa Serbię i Czarnogórę
Bośnia i Hercegowina • Ponieważ na terytorium Bośni i Hercegowiny zamieszkiwały trzy grupy etniczne: Bośniaccy muzułmanie, Serbowie i Chorwaci, sytuacja tam była o wiele bardziej skomplikowana niż w innych państwach regionu bałkańskiego. Sprzeczność interesów pomiędzy tymi grupami polegała na tym, że priorytetem dla Serbów i Chorwatów było dążenie do swoich ojczystych terytoriów, muzułmanie natomiast chcieli uzyskania niepodległości. • Po referendum 1 Marca 1992 i proklamowaniu 3 marca niepodległości BiH została ona uznana na początku kwietnia uznana przez wspólnotę Europejska i Stany Zjednoczone • Muzułmanom- Bośniakom najbardziej odpowiadała wizja zachowania integralności nowego państwa, ale większość Serbów i Chorwatów opowiadała się za przyłączeniem zamieszkałych przez nich terytoriów odpowiednio do Jugosławii i Chorwacji. • Serbowie utworzyli Serbską Republikę BiH zaś Chorwaci-Republikę Chorwacka apiła • Do pierwszych starć zbrojnych w BiH dochodziło jeszcze przed proklamowaniem niepodległości, później nastąpiła eskalacja walk. • W końcu 1992r. pod kontrolą Serbów znajdowało się 65% kraju, Chorwatów 20%, a muzułmanów jedynie 15%. Walki nie przyniosły również rozczugnięć w 1993r • 18 marca 1994 r. pod naciskiem społeczności międzynarodowej przedstawiciele Chorwatów i Muzułmanów zawarli porozumienie o utworzeniu federacji. Starano się jednocześnie wywrzeć presję na bośniackich Serbów, czemu służyły m.in. ataki lotnicze wykonywane przez samoloty państw NATO. • 14 grudnia 1995r. podpisano układpokojowy (tzw. porozumienie z Dayton). Układ z Dayton kończący wojnę w Bośni i Hercegowinie zakładał utrzymanie podziału tego kraju na dwie części: federację chorwacko-muzułmańską i część serbską, oraz nadzór, w tym wojskowy, ze strony ONZ. Chorwacja: • Pierwsze starcie zbrojne na terytorium Chorwacji miały miejsce rok przed ogłoszeniem niepodległości • Przedmiotem sporu były tereny chorwackie, na których ludność serbska stanowiła znaczny odsetek lub większość. • Starcia zbrojne trwały od sierpnia 1990 do końca 1991r do zawieszenia broni podpisanego w styczniu 1992 dzięki mediacji wysłannika ONZ Cyrusa Vance’a • Najbardziej zacięte walki które pochłonęły dużą liczbę ofiar toczyły się w Vukovar. Serbowie po zajęciu miasta i wysiedleniu mieszkańców dokonali zbrodni wojennej jeńcach • W lutym 1992r. rozpoczela w Chorwacji misja pokojowa UNPROFOR • 1995r. wojska chorwackie przystąpiły do ofensywy w ciągu 3 dni odzyskując część zachodniej Słowenii i wywołując ucieczkę ludnośći serbskiej z tych terytoriów do Bośni • Przeprowadzono następna chorwacką operację militarną Burza dzięki któremu Chorwacja odzyskała kontrolę nad większością swojego terytorium . operacji militarnej towarzyszyły udokumentowane gwałty na serbskiej ludności cywilnej i masowe ucieczki Serbów do Bośni • Zwycięstwo w 2000r. centrolewicowej koalicji zapoczątkowały reformy demokratyczne, przerwało międzynarodową izolacje Chorwacji i zaczęło jej proces integracji ze strukturami europejskimi.

Wojna w Kosowie Napięcia pomiędzy Serbami i Albańczykami zamieszkującymi Kosowo, prowincję Serbii, trwały od wieków. W 1989 roku, Federalna Republika Jugosławii zniosła autonomię w Kosowie, co spowodowało natychmiastowy bojkot wszelkich instytucji serbskich przez Albańczyków (stanowiących ponad 90 % ludności). Podczas rozpadu Jugosławii, w 1991 roku kosowscy Albańczycy zażądali niepodległości prowincji. W przeprowadzonym referendum w tej sprawie, większość obywateli opowiedziała się za niepodległością. Odbyły się wybory, w których wybrany został prezydent i parlament. Nowych władz nie uznała Serbia. Powstanie tego „państwa w państwie”, nawoływania przez Wyzwoleńczą Armię Kosowa do zbrojnego buntu oraz serbskie represje wymierzone w albańskich Kosowarów spowodowały napięcia w całej prowincji. Doprowadziło to do wybuchu walk w 1998 roku. Władze w Belgradzie, z prezydentem Slobodanem Miloszewiczem na czele, przeprowadzały masowe wysiedlenia Albańczyków, mimo sprzeciwu społeczności międzynarodowej. W wyniku tego, około 850,000 uchodźców z Kosowa szukało schronienia głównie w Albanii i Macedonii, gdzie pomoc zapewniały im UNHCR wraz z innymi organizacjami humanitarnymi. Wobec ludności pozostałej w Kosowie stosowano represje, mordowano cywilów, przeprowadzano czystki etniczne. Gdy próby dyplomatycznego zakończenia konfliktu zawiodły, podjęto decyzję o przeprowadzeniu nalotów NATO na serbskie cele wojskowe i strategiczne. Naloty zmusiły Miloszewicza do zaakceptowania porozumienia pokojowego w czerwcu 1999 roku. Na mocy tego porozumienia wycofano z Kosowa wojska jugosłowiańskie oraz zapewniono powrót kosowskich uchodźców. W celu zapewnienia bezpieczeństwa, do Kosowa przybyło 50,000 żołnierzy międzynarodowych sił KFOR (Kosovo Force). 10 czerwca 1999 roku Rada Bezpieczeństwa przyjęła rezolucję nr 1244, na mocy której utworzono Misję Tymczasowej Administracji Organizacji Narodów Zjednoczonych w Kosowie (UNMIK), nadając jej zwierzchnictwo nad prowincją. UNMIK ściśle współpracuje z Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), obecną w prowincji od 1 lipca 1999 roku. Współpraca dotyczy przede wszystkim udzielania pomocy w procesie tworzenia demokracji i promocji praw człowieka oraz rządów prawa w Kosowie. W latach 1992 – 1995 Specjalnym Sprawozdawcą Komisji Praw Człowieka Narodów Zjednoczonych w Kosowie był Tadeusz Mazowiecki.

Sytuacja w Kosowie nadal nie jest stabilna. Mimo obecności sił międzynarodowych, w marcu 2004 roku w prowincji wybuchły zamieszki. Sytuacja ekonomiczna wciąż jest fatalna, bezrobocie wyjątkowo wysokie a mieszkańcy sfrustrowani brakiem decyzji w sprawie ostatecznego statusu prowincji.

Macedonia • Odwołując się do wyniku referendum, 17 IX 1991r. patlament ratyfikował konstytuuje i Macedonia ogłosiła niepodległość. Po negocjacjach z Belgradem wiosna 1992 ostatnie oddziały armii jugosłowiańskiej opuściły terytorium Macedonii • O ile udało się zapobiec importowi konfliktu o tyle napięcia wewnętrzne stopniowo dawały znać o sobie, wraz ze wzrostem aspiracji mniejszości albańskiej, stanowiącej około ¼ populacji Macedonii, która przed rozpadem Jugosławii wiele swoich ambicji edukacyjnych politycznych realizowała w sąsiednim Kosowie • Konflikt kosowski spowodował dalszy wzrost napięcia a napływ 350tyś uchodźców z Kosowa zachwiał na pewien czas podstawami państwa • W 2001 r doszło do stopniowego rozszerzenia się konfliktu • Pod auspicjami NATO I UE podjęte zostały negocjacje zakończone podpisaniem porozumienie tzw. Porozumienia Ramowego z Ochrydy, przewidującego pakiet reform polityczny rozszerzających prawa mniejszości albańskiej oraz rozwiązanie i rozbrojenie sił rebelianckich pod nadzorem NATO • Tym samym wspólnota międzynarodowa i obie strony konfliktu wyciągnęły wnioski z krwawych wojen jakie rozegrały się wcześniej w Chorwacji Bośni i Kosowie i nie dopuściły do eskalacji konfliktu • Najważniejszym czynnikiem spajającym państwo jest perspektywa członkostwa w UE ( od 2005r Macedonia ma status kandydata do UE) SŁOWENIA Słowenia proklamowała niepodległość 25 VI 1991 na przełomie czerwca i lipca doszło do starć oddziałów słowiańskich z jednostkami wojsk federacyjnych w którym zginęło kilkadziesiąt osób. Po podpisaniu porozumienia armia jugosłowiańska wycofała się i nie podejmuje już konfrontacji ze Słowenią. Jej niepodległość została uznana 23 XII 1991 przez Niemcy a przez pozostałe państwa Wspólnoty Europejskiej 15 I 1992 Bałkany po wojnie • Skutki wojny przyniosły ogromne straty materialne a takżeśmierć wielu tysięcy ludzi. • Pierwsza próba rozwiązania problemów regionu był powołany w 1999r pakt stabilizacji dla Europy południowo-wschodniej z udziałem ok 40 państw a także UE NATO OBWE, G8 • Wraz z procesem reform wewnętrznych poszczególne państwa podpisują z UE tzw. Porozumienia o stabilizacji i stowarzyszeniu otwierające im drogę do statusu kandydata do UE • dodatkowym czynnikiem stabilizacji sytuacji w regionie jest perspektywa członkostwa w sojuszu północnoatlantyckim.