Spór pokoleniowy Spór klasyków z romantykami był sporem pokoleniowym. Pokolenie starsze opowiadało się za klasycyzmem. Młodsze, w kwestiach światopoglądowych poza cechami racjonalnymi i empirycznymi popierało także uczucia i emocje. Wiązało się to z dążeniami wolnościowymi i demokratycznymi. Był to spór nie tylko o sprawy estetyczne ale i światopoglądowe oraz polityczne. Polemika ta miała charakter czysto teoretyczny. T wórcy byli podzieleni do czasu wydania “Ballad i romansów” Adama Mickiewicza. Poezja powinna być oryginalna, rozwijać ducha chrystianizmu i rycerstwa, być śmiała w swych dokonaniach, nie krępowana prawidłami. Ballada “Romantyczność” Adama Mickiewicza jako manifest:Za datę początkową polskiego romantyzmu historycy literatury uznają rok 1822, kiedy to ukazuje się w Wilnie pierwszy tom “Poezji” Adama Mickiewicza, zawierający głośne “Ballady i romanse”. Oczywiście pierwsze polemiki dotyczące nowego oblicza literatury, podobnie jak i dzieła romantyzmu europejskiego, który na zachodzie osiąga już w tym czasie postać dojrzałą, pojawiają się w Polsce wcześniej, ale dopiero ten tomik staje się sztandarowym manifestem nowego pokolenia krajowych twórców. Decydują o tym przede wszystkim przedmowa “O poezji romantycznej” oraz słynna ballada “Romantyczność”, która jest przeniesieniem założeń teoretycznych na pole praktyki poetyckiej. Znamienny jest już sam wybór gatunku. Trzeba pamiętać, że do tej pory ballada, choć ma bogatą historię, zaliczana była do twórczości ludowej, której przypisywano zdecydowanie niższą rangę artystyczną. Dopiero romantyzm wynosi ten gatunek “na wyżyny” poezji, zapoczątkowując bujny jego rozwój i niesamowitą popularność. Romantyczne gatunki literackie: Ballada - gatunek charakterystyczny dla wczesnej fazy romantyzmu. Jego początki sięgają epickich pieśni ludowych, ale artystyczną formę ballady stworzyli niemieccy romantycy. W Polsce zadomowił a się dzięki przekładom J. U. Niemcewicza. Natomiast jest polski wzorzec to dzieło Adama ickiewicza.Ballada cechowała się: epicką narracją połączoną lirycznym komentarzem i dramatycznymi dialogami. Fabuła często zaczerpnięta jest z podań i historii ludowych, wysterują postacie fantastyczne, na tle tajemniczej i posępnej scenerii. Bohaterem tych wierszy często jest prosty człowiek, plebejusz, skonfrontowany z zagadkowymi, irracjonalnymi wydarzeniami. Ballada była gatunkiem, który bardzo dobrze wyrażał głos epoki. Po Mickiewiczu ballady zaczęli pisać pisarze: Ignacy Chodźko, Stefan Witwicki, Antoni Edward Odyniec. Romantyczna ballada wzbogacona elementami realistycznymi i społecznymi przekształciła się potem w gawędę poetycką, np. “Pocztylion” Władysława Syrokomli. Powieść poetycka (poemat epicki)- jest połączeniem liryzmu i opowieści epickiej. Postrzegana jest jako forma przejściowa pomiędzy klasyczną poezją a realistyczną powieścią. Za twórcę tego gatunku uważa się George’a Byrona. Jej główne cechy gatunkowe to: regularny wiersz, fragmentaryczna kompozycja potęgująca efekt tajemniczości, zakłócenia chronologii wydarzeń, liryczne dygresje, narrator opowieści ujawnia własne uczucia, główny bohater jest samotny, a jego postępowanie do końca moralnie jednoznaczne, sceneria jest egzotyczna lub historyczna.W Polsce popularność powieści poetyckiej zaobserwować możemy w przedpowstańczej fazie romantyzmu, wtedy powstają utwory jak: “Konrad Wallenrod” czy “Grażyna”. Poemat dygresyjny - jest to typowy gatunek późniejszej fazy polskiego romantyzmu. Łączył on epicki poemat z romantycznym liryzmem. Literatura europejska wydała takie dzieła tego gatunku: “Don Juan”, “Wędrówki Childe Harolda” Byrona. Jego charakterystyczne cechy to: niezbyt rozbudowana fabuła omawiająca podróż bohatera, liczne dygresje narratora o charakterze ideologicznym, artystycznym, filozoficznym, odsłaniające niekiedy tajemnice warsztatu pisarskiego, ironiczny dystans do przedstawionej rzeczywistości.Dramat romantyczny - jest to najważniejszy gatunek literatury romantycznej. Charakteryzuje go tak zwany synkretyzm sztuk, tzn. łączy w sobie muzykę, plastykę, ruch, słowa. Stara się czerpać ze wszystkich rodzajów sztuki. Nie jest to forma przeznaczona do przestrzeni teatralnej. Głównym adresatem jest czytelnik obdarzony wyobraźnią. Jego najważniejszymi cechami są: połączenie planu realnego i metafizycznego, współistnienie scen realistycznych z fantastycznymi, wybijający się bohater, którego monologi stają się samodzielnymi partiami lirycznymi, odrzucenie wymogów dramaturgii klasycznej - odrzucenie zasady trzech jedności , nieprzestrzeganie zasady decorum, co objawiało się mieszaniem form poważnych i komicznych, kompozycja otwarta. Twórcy dramatu romantycznego odwołali się do dramatu Williama Szekspira. Najważniejsze dramaty to: “Dziady”, “Kordian”, “Balladyna”. Tak w pokrótce opisać można gatunki literackie, które były najczęściej wykorzystywane w poezji romantycznej. Nie znaczy to oczywiście, że część z nich nie pojawiała się wcześniej, czy później. Niewątpliwie jednak to romantyzm nadał im tak wysoką rangę. Oda do młodości”:cechy klasyczne:

• Mickiewicz posłużył się klasycznym gatunkiem ody
• opiewał w niej ważne ideały: wolności, miłości i braterstwa
• eksponował jednostkę, która powinna poświecić się dla dobra innych
• promował ideały dobra społecznego i równości odwołał się do mitologii, przywołując postać Herkulesa, Syzyfa, Ariadny- rozbudowana jest retoryka utworu, która spełnia wymogi retoryki klasycznej: forma wiersza, kompozycja.echy romantyczne:
• przedstawienie nowej filozofii - serce i dusza ponad zmysły i racjonalizm
• Mickiewicz stosuje tu romantyczny sposób obrazowania językowego, zachwiana jest zasad stylu wysokiego, gdyż pojawiają się tu takie sformułowania, jak: “płaz w skorupie” i “wody trupie”- odwołanie się do obecnego w poezji romantycznej motywu lotu i nawiązanie do postaci orła
• wyeksponowanie na pierwszym miejscu miłości - uczucia, które góruje nad klasycznym rozumem- głoszenie walki w imieniu ojczyzny i ideałów wolnościowych
• skupienie uwagi na jednostce, która jest samotna i niezrozumiana
• wątki profetyzmu romantycznego
• wywyższanie młodości ponad klasyczną “starość”
• słownik, którym posługuje się Mickiewicz nacechowany jest emocjami poezja ma być “czynem”, a nie “piękną formą”