KAMPANIA WRZEŚNIOWA

Kampanią wrześniową nazywamy walki obronne wojsk polskich toczone od 1 września do 5 października 1939 przeciwko wojskom niemieckim i od 17 września przeciwko wojskom ZSRR.

1.Pierwszy etap walk obronnych trwał od l do 6 września 1939.

• Obrona Westerplatte (mj. Henryk Sucharski) • Walki o wybrzeże, obrona Poczty Polskiej w Gdańsku obrona polskich baz morskich (gdynia, Puck, Hel, Kępa Oksywska)

• ciężkie walki pod Mokrą - Niemcy przełamali polską obronę pod wsią Mokra, wdarli się w tzw. lukę częstochowską na styku armii „Łódź" i „Kraków" i rozpoczęli natarcie w kierunku Warszawy. Armia gen Szyllinga została zmuszona do opuszczenia Górnego Śląska • wałki toczono wokół Mławy, armia „Modlin" została zmuszona do odwrotu ku Wiśle. • Na północnym-zachodzie walki obronne toczyły się w Borach Tucholskich część sił armii „Pomorze" została okrążona, i rozbita • Na południowym -zachodzie siły polskie zostały zmuszone do odwrotu. Po natarciu niemieckim z , armia „Karpaty" wycofała się na linię Sanu. • 3 września Wielka Brytania i Francja wypowiedziały Niemcom wojnę Jednak już 12 wrzesnia premierzy Francji - Edouard Deladier i Wielkiej Brytanii - Arthur Neville Chamberlain na spotkaniu w Abbeville zadecydowali o wstrzymaniu akcji przeciw Niemcom, rozpoczynając tym samym okres tzw. dziwnej wojny. O swojej decyzji nie poinformowali oni przedstawicieli Polski.

W obliczu dramatycznej sytuacji na froncie w nocy z 4 na 5 września rozpoczęła się ewakuacja rządu i instytucji państwowych z Warszawy na Wołyń. Komisarzem cywilnym obrony stolicy został prezydent Stefan Starzyński, dowódcą obrony - gen Walerian Czuma

6 wrzesnia Naczelny Wódz opuścił Warszawę i udał się do Brześcia nad Bugiem. Tego samego dnia Niemcy zajęli Kraków, Kielce, Piotrków Trybunalski i Bydgoszcz.

2.Drugi etap walk obronnych trwający od 7 do 17 września 1939r • 7 wrzesnia kapitulowała załoga Westerplatte (l 82 żołnierzy dowodzonych przez mjr Henryka Sucharskiego), • przerwanie oporu polskiego na granicach, wycofanie polskich armii w głąb kraju • 8 wrzesnia oddziały niemieckiej 4 Dywizji Pancernej dotarły do przedmieść Warszawy w rejonie Ochoty i Woli, Obrona polska powstrzymała siły niemieckie a • 9 września ruszyła ofensywa gen T. Kutrzeby siłami armii „Poznań" i „Pomorze" w kierunku Łęczycy i Łowicza. Rozpoczęła się największa bitwa kampanii wrześniowej - Bitwa nad Bzura. Bitwa ta mimo sukcesów polskiego natarcia w pierwszej fazie (do12.IX) zakończyła się rozbiciem sił polskich i odwrotem w stronę Warszawy (18-20.IX). • Na południu 12 września Niemcy osiągnęli linię Wisły i Sanu, rozpoczęło się 10-dniowe oblężenie Lwowa sytuacja II RP stała się krytyczna, cz. zachodnia i środkowa kraju znalazły się w rękach wroga.

3.Trzeci etap walk rozpoczął się wraz z wkroczeniem Armii Czerwonej do Polski 17 września 1939. Mobilizacja wojsk radzieckich nastąpiła już 1wrzesnia (zgodnie z paktem Ribbentrop-Mołotow). Decyzję o agresji na Polskę uzasadniano „bankructwem państwa polskiego" i koniecznością ochrony ludności białoruskiej i ukraińskiej. Decyzję o przystąpieniu do wojny zakomunikowano ambasadorowi RP w ZSRR -Wacławowi Grzybowskiemu. Wojska radzieckie zaatakowały Polskę na dwóch frontach -białoruskim (gen M. Kowalow) i ukraińskim (gen S. Timoszenko).

• W tym czasie prezydent Mościcki przebywał w Kutach, Naczelny Wódz - w Kołomyi. Podjęto decyzję o wycofywaniu wojsk do Rumunii, w nocy z 17 na 18 wrzesnia granicę polsko-rumuńską przekroczył prezydent, członkowie rządu i Wódz Naczelny. Rozkazano unikania walk z Armią Czerwona poza obroną konieczną. • Skutkiem nacisków niemieckich władze rumuńskie oskarżyły polskie władze o naruszenie porozumienia o prawie do przejazdu i internowały je. • Wojska walczące w kraju wraz z wyjazdem mrszł Rydza-Śmigłego zostały pozbawione generalnego dowództwa,

• Część oddziałów walczyła z Rosjanami – m.in. Grodno • W dn. 17 – 26 września rozegrała się druga największa bitwa kampanii wrześniowej koło Tomaszowa Lubelskiego z udziałem resztek armii „Kraków" i „Lublin". Siłami polskimi dowodził gen Tadeusz Piskor. Polski front środkowy został rozbity przez siły niemieckie. 23.IX. w drugiej bitwie pod Tomaszowem wojska polskiego frontu północnego zostały otoczone przez siły radzieckie i niemieckie i ostatecznie pokonane. • 22. wrzesnia kapitulowali obrońcy Lwowa pod dow. gen Władysława Langnera • 28 wrzesnia poddała się Warszawa.

Niemcy już 23 wreśnia ogłosili komunikat o zakończeniu kampanii wojennej na ziemiach polskich, w rzeczywistości ostatnie oddziały gen Franciszka Kleeberga (Samodzielna Grupa Operacyjna „Polesie") złożyły broń 5 pazdziernika 1939, po przegranej bitwie pod Kockiem

Skutkiem kleski kampanii wrześniowej była utrata niepodległości Ok. 70 tys. Ludzi straciło życie po stronie polskiej , po stronie niemieckij 45 tys.

28 wrzesnia 1939 r. podpisano niemiecko radziecki układ „ o przyjaźni i granicach” ( podział ziem polskich, wzdłuż lini Pisa- Narew- Bug – San )

4.Przyczyny klęski

• przewaga armii niemieckiej
• dluga linia graniczna do obrony
• wkroczenie Armii Czerwonej ( pchniecie Polski nożem w plecy )
• słabość sojuszników Polski