Referat Temat : Analiza przestępstw oszustw asekuracyjnych w latach 2000-2010.

1. Pojęcie oszustwa asekuracyjnego. Pod pojęciem oszustwa asekuracyjnego należy rozumieć oszustwo ubezpieczeniowe. W Ustawie z dnia 12 października 1994r. O ochronie obrotu gospodarczego w art. 4 § 1 mamy wyjaśnione pojęcie oszustwa ubezpieczeniowego „Kto w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia, powoduje zdarzenie będące podstawą do wypłaty odszkodowania, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5”. W kodeksie karnym również mamy uregulowane przestępstwo oszustwa asekuracyjnego jest to art. 298 § 1” Kto, w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia, powoduje zdarzenie będące podstawą do wypłaty takiego odszkodowania, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”. Wyjaśnienie oszustwa asekuracyjnego możemy znaleźć w literaturze, które postrzegane jest różnie przez autorów. Według E. Kędry oszustwa asekuracyjne to: czyny które są związane z umową ubezpieczeniową jako działania umyślnej oszukańczej realizacji zamiaru osiągnięcia korzyści majątkowej w postaci nie należnego lub innego oświadczenia ze szkodą dla interesu majątkowego ubezpieczyciela. Zachowanie osoby dokonującej tego przestępstwa polega na spowodowaniu zdarzenia będącego podstawą do wypłaty odszkodowania z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia. Jest to zachowanie, z którym łączy się wypłata odszkodowania przez firmę ubezpieczeniową, bez względu na to czy było ono upozorowane czy spowodowane nieumyślnie. Oszustwo to jest jednym z oszustw gospodarczych, które prowadzą zakłady ubezpieczeń do bardzo dużych strat pieniężnych a czasem do bankructwa. Wyłudzenie odszkodowań od zakładów ubezpieczeniowych wiąże się nie tylko ze stratami dla tych zakładów ale również dla uczciwych klientów, którzy muszą kupować polisy po zawyżonej cenie.

2.Wyszczególnienie najpopularniejszych metod wyłudzeń stosowanych przez sprawców. Motywem jakim kieruje się dana osoba jest wprowadzenie w błąd zakładu ubezpieczeń w celu uzyskania odszkodowania za zdarzenie, które w ogóle nie zaistniało czy też podanie nie prawdziwych okoliczności danego zdarzenia, tak aby uzyskane odszkodowanie przekroczyło wartość poniesionych „kosztów”. Metody stosowane przez sprawców wyłudzeń ulegają ciągłej ewolucji i dostosowaniu do zmian w przepisach i procedurach stosowanych przez zakłady ubezpieczeń. Wymienię kilka metod wyłudzania odszkodowań które są najczęściej stosowane przez sprawców według Polskiej Izby Ubezpieczeń:

1. Antydatowanie i fałszowanie polisy
2. Przedkładanie fikcyjnych rachunków za naprawę pojazdu
3. Zawyżanie kosztów naprawy przez warsztat samochodowy
4. Okazanie do oględzin innego pojazdu lub pojazdu z innej kolizji
5. Zawyżanie sumy ubezpieczenia
6. Upozorowanie kradzieży auta lub elementów wyposażenia
7. Upozorowanie kradzieży pojazdu „feniksa”
8. Celowe spowodowanie szkody, lub powiększenie jej rozmiaru
9. Podanie nieprawdziwych okoliczności zaistnienia szkody
10. Wielokrotne ubezpieczanie auta w kilku firmach. 3.Analiza oszustw asekuracyjnych z art.298 KK. Zdaniem największego ubezpieczyciela (PZU), co roku w ręce oszustów trafia ok. 4 mln zł, z czego najwięcej w ubezpieczeniach komunikacyjnych. Analiza oszustw asekuracyjnych znajdująca się na stronie głównej statystyk policji pokazuje nam ile tych przestępstw występowało w danych latach.

Tabela nr.1.liczba przestępstw asekuracyjnych w Polsce w latach 2000-2010. rok 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Art. 298 232 337 312 236 208 146 154 83 48 64 45 Źródło: KG Policji

Z danych zawartych w tabeli nr.1 wynika, że liczba tych przestępstw z roku na rok jest co raz mniejsza. Zauważalne jest jednak, że rok 2001 był rokiem najbardziej podatnym na dokonywanie tych oszustw, a co za tym idzie, firmy ubezpieczeniowe straciły najwięcej pieniędzy. Z danych przedstawionych na wykresie poniżej widać wyraźniej jak dane przestępstwa charakteryzowały się w poszczególnych latach: źródło: opracowania własne. Jak pokazuje nam statystyka rok 2010 był najbezpieczniejszym rokiem dla firm ubezpieczeniowych. W przeciwieństwie do lat ubiegłych przestępstwo te w 2010 roku bardzo spadło, co stanowi 7,5 % przestępstw dokonanych w 2001 roku. Z danych winka, że rok 2000 i 2003 utrzymał się na takim samym poziomie. W rok 2001 i 2002 dokonano mniej więcej o 30% więcej oszustw asekuracyjnych niż w latach 2000 i 2003. Według ostatnich dostępnych danych w 2007 roku naruszenia prawa przez agentów kosztowały towarzystwa około 5 mln zł, a rok wcześniej było to 6 mln zł. Z szacunków wynika, że ubiegły rok(2007) zamknął się niższymi wartościami. Jak widać w roku 2008 oszustwa te spadły aż do 48. Na papierze skala zjawiska nie wygląda jeszcze tak źle. Z raportu Polskiej Izby Ubezpieczeń (PIU) wynika, że oszuści wyłudzili w ubiegłym roku(2008r) “jedynie” 56 mln zł. Najwięcej z polis majątkowych - 52,4 mln zł. Pozostałe 3,6 mln zł pochodziło z ubezpieczeń na życie. O ile jednak w “majątku” skala nieprawidłowości maleje, to w “życiówce” wzrosła dwukrotnie.

4. odpowiedzialność za przestępstwo oszustwa asekuracyjnego oraz wybrane wyroki wydane przez sądy. W kodeksie karnym mamy uregulowane, iż osoba dokonująca przestępstwa oszustwa asekuracyjnego podlega karze od 3 miesięcy do 5 lat. Wiemy, że sprawcą takiego oszustwa może być każda osoba ponieważ jest to oszustwo powszechne. Należy zwrócić uwagę, że do poniesienia odpowiedzialności karnej wystarczy samo spowodowanie zdarzenia rodzącego obowiązek wypłaty odszkodowania przez zakład ubezpieczeń- nie jest wymagane odebranie odszkodowania. Jednak według art. 298 § 2 kk można uniknąć odpowiedzialności karnej. Artykuł te mówi, iż nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wypłacie odszkodowania. W tym przypadku sprawca przestępstwa musi dobrowolnie odstąpić od dokonania lub zapobiec skutkowi przestępstwa już w trakcie realizowania przestępstwa, co pozwoli na złagodzenie mu kary lub też na całkowite uniknięcie przez niego odpowiedzialności karnej. Działanie to musi być jednak dobrowolne a nie pod wpływem informacji na temat planowanego wszczęcia postępowania karnego, a co gorsze już rozpoczętego postępowania. Jeśli organy ścigania wszczęły postępowanie karne( np. dochodzenie), wówczas nie będzie można uchylić się od kary. Przestępstwo to należy do kategorii przestępstw publiczno skargowych i jest ścigane z urzędu. Jednym z wyroków, który zapadł w Słupsku jest wyrok małżeństwa. „Na kary więzienia od 3 lat i 3 miesięcy do pół roku w zawieszeniu na 3 lata oraz kary grzywny skazał w środę Sąd Okręgowy w Słupsku małżeństwo Doroty i Dariusza Sz. z Chojnic, którzy wyłudzili na podstawie fałszywego aktu zgonu 400 tys. zł z polis ubezpieczeniowych. Pomógł im w tym lekarz neurochirurg z Bydgoszczy Bartosz W. który miał wystawić fikcyjną kartę zgonu oraz Kamil P., który użyczył swoich danych osobowych do wyrobienia paszportu dla syna małżeństwa S”. Następny wyrok pokazuje nam kilkanaście osób, które dobrowolnie poddały się karze. „80 osób skazał Sąd Okręgowy w Łodzi za wyłudzanie odszkodowań komunikacyjnych. Wymierzył im kary od roku do pięciu lat pozbawienia wolności w zawieszeniu i grzywny. Część z nich ma także naprawić szkody i zwrócić przyjęte łapówki. Wszystkie skazane osoby dobrowolnie poddały się karze. Uzgodniły ją z prokuraturą i złożyły wniosek o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy.[…] W sumie łódzka prokuratura oskarżyła w tej sprawie 120 osób. Do wyłudzeń odszkodowań komunikacyjnych dochodziło w latach 2000-2006. W tym czasie oszukano dziesięć towarzystw ubezpieczeniowych - łącznie na ponad 1,8 mln zł. Kolejne 200 tys. zł usiłowano wyłudzić. Według prokuratury proceder polegał na upozorowaniu blisko stu kolizji drogowych bądź na zawyżaniu strat wynikających z rzeczywistych zdarzeń komunikacyjnych. Do pozorowania kolizji wykorzystywane były najczęściej samochody produkcji japońskiej. Zdarzało się, że niektóre z nich służyły do wyłudzenia kilku odszkodowań”.

5.konsekwencje ekonomiczne oszustw ubezpieczeniowych dla zakładów ubezpieczeń.
Każda nie należna wypłata przez zakład ubezpieczeniowy osobie dokonującej przestępstwa zmniejsza budżet danego zakładu. Aby współpraca miedzy zakładem ubezpieczeniowym, a ubezpieczającym była dobra, należy dążyć do tego, aby żadna strona nie poniosła strat. Jednak patrząc na dane zawarte w tabeli nr 1 jest inaczej. Europejska Federacja Ubezpieczycieli policzyła, że łupem oszustów pada ok. 3 proc. zbieranych składek. Ze wstępnych szacunków wynika, że działające w Polsce towarzystwa sprzedały w ubiegłym roku polisy za 60 mld zł, więc naciągacze mogli zgarnąć nawet 1,8 mld zł. A rosnące wyłudzenia - to wyższe ceny ubezpieczeń. To jednak nie wszystkie koszty, jakie ponosimy w związku z przestępczością ubezpieczeniową. - Zakłady ubezpieczeń muszą z przestępczością walczyć. Nikt nigdy nie policzył, ile to kosztuje, ale można szacować, że dla całego polskiego rynku jest to kwota nie mniejsza niż 50-70 milionów złotych rocznie. Bardzo ważne znaczenie posiada kalkulacja stóp składek. Bazą do kalkulacji stóp składek są wszystkie dane statystyczne o danym produkcie ubezpieczeniowym. Jeśli dostrzegamy ujemny wynik techniczny w danym produkcie, szukamy przyczyn oraz środków zaradczych. Jeśli wynik techniczny jest ujemny i jest konsekwencją m.in. oszustw ubezpieczeniowych, działy aktuarialne niezwłocznie podniosą stopy składek. To z kolei rozłoży ciężar strat (w tym ponoszonych w wyniku oszustw ubezpieczeniowych) na wszystkich ubezpieczonych. Podwyższenie stóp składek stwarza kolejne zagrożenia, jak np.: brak konkurencyjności produktów ubezpieczeniowych, trudności w sprzedaży, stosowanie niekontrolowanych zniżek, składek, itp. W ten sposób zakład ubezpieczeń stopniowo pogrąża się, tworzy się spirala skutków negatywnych z ogólną tendencją do bankructwa. Z obserwacji rynku amerykańskiego wiemy, że ok. 8% ubezpieczycieli majątkowych bankrutuje na skutek oszustw ubezpieczeniowych.

BIBLIOGRAFIA: 1.Ustawa z dnia 12 października 1994 r. o ochronie obrotu gospodarczego i zmianie niektórych przepisów prawa karnego. 2.Ustwa z dnia 6 czerwca 1997 roku. Kodeks karny. 3.E. Kędra, oszustwa asekuracyjne i inne przestępstwa na szkodę ubezpieczyciela, cz. 1, „Wiadomożci ubezpieczeniowe” 4-6/1996, s.17 4.POLSKA IZBA UBEZPIECZEŃ, Charakterystyczne okoliczności zdarzeń ubezpieczeniowych mogących świadczyć o próbie dokonania przestępstwa w ubezpieczeniach komunikacyjnych. Warszawa 2007r. str. 10-20. 5. M.Rzemek , Ubezpieczyciele walczą z oszustami, “Rzeczpospolita” z 29-30 maja 2010r. 6.http://biznes.gazetaprawna.pl/artykuly/324087,w_kieszeni_agentow_ubezpieczen_zostaje_nielegalnie_okolo_4_mln_zl.html,data dostępu 10 czerwca 2009 r. 7.http://wyborcza.pl/1,76842,7400624,Polacy_wyludzaja_1_5_mld_zl_z_firm_ubezpieczeniowych.html#ixzz2PC2ICGS0, data dostępu 28.12.2009r. 8.http://www.polskatimes.pl/artykul/153449,slupsk-wyrok-w-sprawie-o-oszustwo-ubezpieczeniowe,id,t.html?cookie=1 , data dostępu 19.08.2009r. 26.11.2009r. 9.http://m.metromsn.gazeta.pl/Portfel/1,129002,13378685.html, data dostępu. 11 luty 2013r. 10.S. Wieteska, „Nieetyczne zachowania ubezpieczonych na polskim rynku ubezpieczeń” Uniwersytet Łódzki