1.Wstep Zaświadczenie A38 może to śmieszne, ale ono dało Mi szanse na poznanie słowa biurokracja i zarządzanie. Popularna bajka z Asterixem i Obelixem pod tytułem „Dwanaście prac Asterixa” pokazuje doskonale przez swoja satyrę jak prosta sprawa, jaką jest zdobycie zaświadczenia A38 może prowadzić do psychicznych odchyleń głównych bohaterów skonfrontowanych z nienależycie dostosowaną praca urzędników państwowych i rozbudowaną biurokracją, która jest porównana do „Domu, który czyni szalonym”, ale jak to w bajkach wszystko kończy się dobrze, a potwór biurokracji zjada swój własny ogon. Jednak czy dzisiejszy system zażądania na przestrzeni lat wypracował idealne sposoby działania, aby uczynić biurokracje przyjazna i efektywną, w poniższej pracy postaram się o przywołanie sposobów na ulepszanie systemu administracji. 2. Administracja Weberowska – stan zniechęcenia Nieskuteczność administracji, której system opierał się na zasadach wyznawanych przez Maxa Webera zmusił twórców do zastanowienia się nad nową koncepcją nazywaną New Public Management. Hierarchiczny charakter aparatu administracyjnego, kwalifikowanie poprzez wykształcenie formalne, wysoce sformalizowana i określona struktura organizacyjna nie była w stanie odpowiedzieć na oczekiwania stawiane przed rolą administracji Państwowej w nowoczesnym świecie. W tym momencie potrzebny był „powiew świeżego powietrza”, jakim może być New Public Management. 3. Pojęcie New Public Management New Public Management to nic innego jak współczesna forma menadżerskiego podejścia do administracji. Koncepcja stawia na „urynkowienie” administracji publicznej stawiając za cel zapewnienie efektywności działania administracji publicznej przez zastosowanie mechanizmów znanych z sektora prywatnego. Nie jest to jedyny model wykorzystywany we współczesnym świecie, lecz przedstawiciele nauki o administracji zgadzają się, że jest on często wykorzystywany w praktyce i na szeroką skale.

4. Najważniejsze cechy New Public Management Kluczowa cecha nowego modelu jest zwrócenie uwagi na definiowanie efektywności działań administracyjnych poprzez branie pod uwagę wyników, a nie wydatków, które w nowym założeniu powinny z czasem rozbudowy modelu sukcesywnie spadać poprzez konkurencje podmiotów. Rodzaj relacji miedzy organizacjami publicznymi powinien przypominać bardziej relacje znane z podmiotów prywatnych, charakterystyczne powinno być rozgraniczenie na mocodawcę upoważniającego w swoim imieniu wykonawcę odpowiedzialnego za wykonanie określonego zadania lub projektu. New Public Management zakłada rozdzielnie aspektów świadczenia usług publicznych, które do niedawna leżały w kwestii tego samego podmiotu. Model dzieli dostarczyciela usług odpowiedzialnego za np. zaopatrywanie w coś, a płatnika operującego funduszem na inwestycje. Koncepcja wskazuje również na podmiotu, na które spada odpowiedzialność za świadczenie usług publicznych, wskazując na jak najmniejsze z nich, ponieważ będą one mogły spełnić oczekiwania obywatela i sprawniej zidentyfikować potrzeby, aby skuteczniej je zaspokoić. Dochodzi tu do kontrolowanej dekoncentracji w dostarczaniu usług publicznych, co daje większą możliwość kontroli obywatelskiej nad wybranym podmiotem, który jest przeznaczony do wykonywania danej usługi.

5. Efektywność nowego modelu Idą do urzędu w każdy przypadku chcemy, aby nasza sprawa była załatwiona w sposób jak najbardziej profesjonalny i co najważniejsze szybki. Tu właśnie spotykamy się ze wskaźnikiem efektywności, przez co my, jako obywatel chcemy poczuć się „wyjątkowym klientem” tak jak w fili banku, która kieruje się mottem dbania o każdego. To właśnie ten wskaźnik jest pożądany w działalności administracji publicznej w nowym świetle. Wysoka, jakość i dostępność usług publicznych definiuje efektywność. Udostepnienie obywatelom dostępu do usług możliwie najwyższej, jakości ich świadczenia jest wykładnikiem modelu New Public Management. Wysokość wydatków lub wielkość budżetu danej jednostki organizacyjnej w nowym modelu jest tylko jedna ze składowych, w głównej mierze liczy się to, co udało się dzięki tym wydatkom osiągnąć i jaki ma to późniejszy wpływ na życie obywateli. New Public Management daje możliwość określania porządnego stopnia, jakości usług w zależności od potrzeb lub kładzie nacisk na ilość świadczonych usług i ich dostępność. Efektywność wiąże się z zastosowaniem w administracji publicznej rozwiązań organizacyjnych znanych z sektora prywatnego. Mechanizmy stosowane na rynku prywatnym mogą zastąpić klasyczny system służby cywilnej. System stanowisk i kariery w nowym modelu sterowany jest poprzez ogłaszanie na dane stanowisko konkursu, w którym każdy spełniający warunki przystąpienia może wziąć udział. Dodatkowo, aby zapobiec nieprawidłowością w funkcjonowaniu takiego systemu, odpowiedzialność na nabór i procedury rekrutacyjne spływa na podmiot niezależny. Rozwiązanie problemu w taki sposób ma służyć zatrudnianiu w administracji publicznej osób potrafiących podejść do powierzonych im zadań w sposób profesjonalny i skuteczny, a także innowacyjny i przedsiębiorczy. Określony standardy pracy i postawienie odpowiedniego urzędnika na swoim miejscu podnosi efektywność pracy, a sam pracownik jest odpowiednio doceniany poprzez nagradzanie jego wyników najczęściej przez awans. Dzięki temu zwiększa się motywacja pracownika, co pozytywnie wpływa na zapobieganie zjawiska nadmiernego zatrudnienia, oczywiście odpowiednie standardy i normy kontrolują, aby nie nadużywać dobroci Państwa. Urzędnik staje się niejako menadżerem przy równoczesnym urynkowieniu usług publicznych, zmienia się także status i charakter jego pracy. Tu z pomocą przychodzi sektor prywatny, który poprzez lata wypracowywał metody kierowania i zarządzania w swojej pracy. New Public Management przewiduje również, że zakres swobody pracownika urzędu powinien być porównywany do odpowiednika w prywatnej firmie, a granicą powinien być budżet przeznaczony na określone działania, ponieważ sam pracownik będzie wiedział jak wykorzystać go najlepiej przy własnym przekonaniu o najlepszym kierunku działań. Wszystkie te aspekty wpływają na efektywność wykonywanej pracy przy równoczesnym zachowaniu profesjonalizmu związanego z odpowiedzialnością.

6. Relacje miedzy organizacjami publicznymi w ramach New Public Management Nowy rodzaj relacji pomiędzy poszczególnymi sektorami administracji publicznej kształtowany jest w kierunku odpowiedzialności wykonawcy przed mocodawcą. Następuje zmniejszenie roli urzędów centralnych i ośrodków władzy politycznej. Zmniejszona zostaje kontrola organów centralnych nad działaniami organów administracji niższego szczebla, w szczególności w zakresie wydatków na bieżące funkcjonowanie czy zakup niezbędnego sprzętu. Agencje wykonawcze oddzielają się od organów centralnych, w celu zapewnienia większej samodzielności. Administracja publiczna w większej kwestii powinna dedykować, kto i w jaki sposób może świadczyć usługę, aby przy jej wykonywaniu występował jak najwyższy pożytek dla obywateli. Taki sposób ukształtowania aparatu administracji ogranicza, więc rolę rządu w decydowaniu o konkretnych i szczegółowych sprawach należących do sfery bieżącego funkcjonowania administracji. Aby system był jeszcze sprawniejszy z punktu widzenia obywateli zwraca się szczególna uwagę na rozbudowanie w państwie struktur samorządu terytorialnego, co jest odejściem od tradycyjnej hierarchicznej struktury w administracji publicznej. Odbywa się to poprzez tworzenie wspólnot mogących zabiegać o realizacje celów społeczności lokalnej. Wprowadzenie nowego modelu New Public Management wymaga również nowych instrumentów kontroli i nadzoru. Wprowadzono odpowiedzialność konkretnego podmiotu za swoje działania wobec organu nadzoru. Dodatkowo przy nacisku na efektywność administracji publicznej wymagane jest zapewnienie środków, mogących zweryfikować poziom efektywności lub służyć jego zwiększeniu, jednak nie mogą one ograniczać swobody działań jednostek sektora publicznego, ponieważ może to skutkować efektami odmiennymi od założeń. Nowy model zakłada przejście z klasycznego badania działalności administracji pod względem nadużyć czy malwersacji, skupiając się bardziej na oszczędności i skuteczności. W ramach tej metody stosuje się tu. Miękkie prawo, które rozwiązuje spory poprzez negocjacje lub konsultacje społeczne.

7. Rozdzielenie płatnika od dostarczyciela usług. Nowy model New Public Management zmienia także funkcje poszczególnych jednostek administracji publicznej dzieląc je na te należące do płatnika, który płaci za dane usługi podmiotowi wykonującemu usługi, oba podmioty są niezależne w swoich funkcjach i każdy z nich posiada odrębna odpowiedzialność. Widać tu doskonale kreowanie administracji wzorem sektora prywatnego, który ponadto tez może uczestniczyć w kreowaniu i wykonywaniu usług publicznych, w szczególności zwracam uwagę na organizacje pozarządowe. Sposobem na urzeczywistnienie usług skutecznego świadczenia usług publicznych staje się świadczenie na podstawie umowy o charakterze wzajemnym w rozumieniu przepisów prawa cywilnego. Przykładem zastosowania kontraktacji usług publicznych może być reforma Narodowej Służby Opieki Zdrowotnej (National Health Service), przeprowadzona w latach 80’ ubiegłego wieku w Wielkiej Brytanii. Lokalne Władze ds. Opieki Zdrowotnej (District Health Authorities) stały się w wyniku tej reformy nabywcami usług opieki zdrowotnej, zaś szpitale jednostkami świadczącymi usługi na ich zlecenie. Kolejnym ciekawym aspektem nowego modelu może być Outsourcing, czyli przekazywanie czynności dotąd wykonywanych przez podmioty administracji, organizacją zewnętrznym, wyspecjalizowanym podmiotą prywatnym. Zjawisko dobrze znane w podmiocie prywatnych, może doskonale służyć także w sferach publicznych zmniejszając przy tym koszty funkcjonowania aparatu administracyjnego. Jest to doskonałe zastosowanie dla czynności dodatkowych niestanowiących głównego przedmiotu działalności danego podmiotu. Przykładem może być powołanie podmiotu do opieki na Siecia teleinformacyjną, czy zarzadzania cal center, aż do prowadzenia stron internetowych administracji publicznej. Partnerstwo w takim zakresie odbywa się na zasadzie PPP, czyli partnerstwa publiczno-prywatnego. prywatnego. Instytucja ta cechuje się przede wszystkim długoterminową relacją między organem władzy publicznej a podmiotem prywatnym w zakresie budowy, utrzymania i prowadzenia obiektów i przedsięwzięć, które mają za zadanie zaspokajanie potrzeb obywateli. Taka forma współpracy sprzyja również zapewnieniu ekonomiczne efektywności przy opłacalności podjętych inwestycji i przedsięwzięć. W ramach partnerstwa publiczno-prywatnego możliwa jest realizacja różnego typu projektów: budowa odcinków autostrad, szpitali, więzień, szkół a także obiektów sportowych.

8. Konkurencja na „rynku” publicznym Wprowadzenie konkurencji w ramach świadczeń publicznych zapewnia poprawę efektywności i wysokości jakościowych usług publicznych przy zapewnieniu niskich cen na daną inwestycje. Jednak w administracji publicznej nie da się w pełni wprowadzić konkurencji co do wykonywania przez podmioty , jednak model Nowego Zarządzania publicznego przewiduje to rozwiązanie w ograniczonym zakresie. Podstawowym założeniem jest tu rezygnacja z zasady świadczenia usług przez podmioty stryk te państwowe na rzecz dopuszczenia do tego procesu podmiotów prywatnych ,czy organizacji społecznych. Współczesna administracja nie musi samodzielnie świadczyć usług, jakie przewidywał klasyczny model. Najbardziej rozwiniętą formą komercjalizacji struktur administracji Państwowej w realizacji świadczeń usług publicznych może być prywatyzacja w stosunku do niektórych podmiotów lub działów administracji. Prywatyzacja ,czyli powierzenie niektórych działów organizacjom prywatnym w zakresie wykonywania usług na rzecz obywateli. Sposób ten może przybierać różne formy poczynając od kontraktów, sprzedawania ,czy też leasingowania majątku państwowego podmiotą prywatnym. Przykładem może być polityka Stanów Zjednoczonych w której można wymienić wydzierżawienie terenów lotnisk stanowych czy tez samego Central Parku prywatnym podmiotą. Dochodzi także do prywatyzacji w podmiotach szczególnie ważnych np. stan Michigan sprzedał specjalistyczne laboratorium zajmujące się produkcją szczepionek firmie prywatnej. Ważną cecha przy prywatyzacji jest tez udział podmiotów i organizacji społecznych ,których rola jest realizacja ich celów statutowych przy równoczesnym wsparciu działania organów władzy publicznej. Koncepcja New Public Management zakłada, że wszędzie tam, gdzie z jakichś względów powierzenie świadczenia usług publicznych podmiotom prywatnym jest niepożądane, powinno się korzystać w jak najszerszym zakresie z modelu agencji. Dzięki ich stosunkowo wysokiej autonomii i nowoczesnemu modelowi organizacyjnemu, mogą one skutecznie konkurować z podmiotami prywatnymi w zakresie świadczenia usług publicznych. Zdrowa konkurencja powinna występować również w zakresie usług publicznych miedzy agencjami wykonawczymi. Jej zastosowanie może prowadzić do sytuacji, w której agencje efektywniej korzystające ze swoich środków, będą otrzymywały więcej pieniędzy na świadczenie usług, co przyczyni się do zwiększenia ogólnej efektywności wydatkowania pieniędzy publicznych.

9. Dekoncentracja dostarczania usług publicznych Koncepcja New Public Management zakłada utworzenie stosunkowo małych i łatwo dostępnych dla obywatela jednostek świadczących usługi publiczne ,ponadto wskazuje na określony ich rozmiar. Powinny one być stosunkowo małe, tak aby lepiej docierać do obywateli i w ten sposób skuteczniej zaspokajać ich potrzeby. Bliskość administracji sprzyja dobremu nastawieniu do jej pracy i pozytywnym opiniom wśród obywateli, których potrzeby są wypełniane. Można wspomnieć tu także o idei consumerizing government, zgodnie z którą administracja powinna być przyjazna obywatelom, którzy zachowywaliby się jak konsumenci i mieliby podobny jak oni wpływ na możliwość wyboru co do skorzystania z usług tego, czy innego podmiotu. Przykładem instrumentu, który umożliwiałby skorzystanie z usług publicznych świadczonych lokalnie przez różnych dostarczycieli mogą być vouchery. Stanowią one dowód tego, że obywatelowi przysługuje prawo do określonej usługi, może on natomiast wybrać podmiot, który zrealizuje tę usługę na jego rzecz – czy będzie to np. organizacja społeczna, czy też podmiot sektora publicznego. Nowy model określa również nakierowanie działań administracji publicznej na potrzeby obywatela. Obywatele w najlepszy i najszerszy sposób potrafią określić jakie są ich potrzeby. Stąd też zwrot administracji opartej na koncepcji New Public Management w stronę obywatela i „zbliżenie się” do niego, właśnie poprzez zastosowanie dekoncentracji.

10. Krytyka nowego modelu Nowego Zarządzania Publicznego Ważnym aspektem przy tworzeniu i wprowadzaniu w życie nowego modelu zarzadzania w administracji publicznej jest odpowiednia doza krytyki, ponieważ tylko ona może wyznaczyć błędy i spróbować zaradzić im w przyszłości. Główną wadą omawianej koncepcji jest możliwy brak równości między obywatelami w dostępie do usług publicznych. Sytuacja taka może mieć swoje podłoże w różnej jakości usług publicznych jako efekcie dekoncentracji dostarczania usług publicznych. Może ona pociągnąć za sobą powstawanie różnych standardów świadczenia usług przez poszczególne podmioty w zależności np. od miejsca ich działalności Kolejnym problemem wpływającym na efektywność pracy i świadczonych usług jest sztuczne zawyżanie cen i kosztów pracy, korupcja, czy też wysoki koszt działania podmiotów prywatnych, które mogą być nastawione na osiągnięcie jak największego zysku. Pewnym zagrożeniem rynkowego podejścia do świadczenia usług publicznych jest również możliwość „wzrastanie społecznej roli konsumenta kosztem roli obywatela”116. Trudno ocenić słuszność powyższego stwierdzenia, jednakże można zastanawiać się nad możliwym wzrostem postawy roszczeniowej obywateli i ich wymagań względem administracji publicznej skutkiem stosowania mechanizmów postulowanych przez Nowe Zarządzanie Publiczne Nowy model może również wpływać negatywnie na zasoby kadrowe w administracji publicznej wprowadzając system wynagrodzeń oparty na wskaźnikach ekonomicznych. Może to negatywnie wpłynąć na pracowników administracji którzy swoja prace traktują jak służbę. Zachęty pieniężne mogą okazać się niewystarczającym środkiem motywacji, dla pracowników wyższego szczebla Mogą oni bowiem liczyć na znaczenie wyższe gratyfikacje pracując w sektorze prywatnym. Nie w pełni uzasadniona jest także krytyka modelu kariery. Wskazuje się, że model ten może zapewnić wyższy poziom etyczny i moralny zachowań pracowników administracji, a także stabilność i gwarancję kontynuowania ustalonej polityki.

11. Podsumowanie Współczesny świat musi rozwijać nowe modele zarządzania administracja , aby nadążyć za jej zmianami. New Public Management w przyszłości na pewno będzie wdrażany w większości krajów europejskich lecz nigdy nie zastąpi klasycznego podejścia, wprowadzając go trzeba zwrócić szczególną uwagę na zmiany które za sobą niesie. Jest to niejako rewolucja administracyjna, która musi być jeszcze dopracowana jednak ,dopracować można ją tylko w sposób „nauki na błędach” lub „przewidywania błędów”. Sam model oceniam pozytywnie jako obywatel Polski w której jest on dopiero rozwijany.

Bibliografia: • Nowe Zarządzanie Publiczne (New Public Management) – podstawowe cechy modelu. Jego zastosowanie w Polsce-Michał Ochnio • Jerzy Hausner – tezy do raportu konkurencyjność polskiej gospodarki • http://pl.wikipedia.org/wiki/Dwana%C5%9Bcie_prac_Asteriksa • Koncepcja nowego zarządzania w sektorze publicznym - Krynicka Hanna