I wojna światowa

1.Przyczyny wybuchu I wojny światowej.

Bezpośrednią przyczyną wojny stało się zamordowanie 28 czerwca 1914r. w Sarajewie (stolica Bośni i Hercegowiny) austriackiego następcy tronu, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Zginął on z rąk serbskich terrorystów, inspirowanych przez serbski wywiad. Austriacy, choć nie dysponowali dowodami świadczącymi o takim spisku, chcieli wykorzystać to wydarzenie do rozprawienia się z Serbią, główną ich rywalką w gromadzeniu ziem południowosłowiańskich. W kategoriach generalnych przyczynę wojny stanowiło zniszczenie równowagi europejskiej ustanowionej na kongresie wiedeńskim w 1815r., a opierającej się na wzajemnym równoważeniu sił 5 mocarstw (Rosji, Austrii, Prus, Francji i Wielkiej Brytanii). Równowaga ta załamała się w wyniku zjednoczenia Niemiec i ich dążeń do hegemoni. Nasilające się od końca XIX w. sprzeczności interesów wielkich mocarstw wyrażały się m.in. w: -rywalizacji Rosji oraz Austro-Węgier i Niemiec o wpływy na Bałkanach; -rywalizacji Niemiec i Wielkiej Brytanii o wpływy na Bliskim Wschodzie oraz panowanie na morzach; -dążeniu Niemiec do rozszerzenia swych posiadłości kolonialnych kosztem Wielkiej Brytanii i Francji; -dążeniu Francji do odzyskania terenów utraconych w latach 1870-1871 na rzecz Prus. W kategoriach generalnych jedną z ważniejszych przyczyn wojny był intensywnych uczuć narodowych.

2.Przebieg działań militarnych

Główni uczestnicy I wojny światowej Blok państw centralnychAustro-Węgry, Niemcy, Turcja (od X 1914r.), Bułgaria (od X 1915r.) Blok Ententy Rosja, Francja, Wielka Brytania, Serbia, Japonia, Włochy (od V 1915r.), Rumunia (od VIII 1916r.), Stany Zjednoczone (od IV 1917r.)

Lepiej przygotowani do wojny Niemcy chcieli ją rozstrzygnąć na swoją korzyść, zanim państwa Ententy, zwłaszcza Rosja i Anglia, zmobilizują swój ogromny potencjał militarny. Opracowany w 1905r. przez Alfreda Schlieffena niemiecki plan wojny zakładał uderzenie większością sił, poprzez neutralną Belgię, na Francję i pokonanie jej w ciągu kilku tygodni, po czym wojska niemieckie miały zostać przerzucone na wschód w celu zadania klęski Rosji. Plan ten jednak zawiódł.

Przebieg działań wojennych w latach 1914-1916 VIII 1914 Niemieckie uderzenie na Belgię, Luksemburg i Francję; wojska rosyjskie wkraczają do Prus Wschodnich i ponoszą klęskę pod Tannenbergiem IX 1914 porażka wojsk niemieckich pod Marną; początek wojny pozycyjnej na froncie zachodnim V-VI 1914 wielka ofensywa wojsk państw centralnych na wschodzie; Rosjanie zostają wyparci z Galicji Wschodniej oraz Warszawy (od VIII 1915r.) XI 1915 front wschodni stabilizuje się na linii Ryga- Baranowicze- Pińsk- Krzemieniec II 1916 początek bitwy pod Verdun (do końca roku ginie w niej 360 tys. Francuzów i 340 tys. Niemców) VI 1916 ofensywa rosyjska w Galicji Wschodniej; interwencja niemiecka ratuje Austro-Węgry od całkowitej katastrofy

Wobec stagnacji sytuacji w walkach lądowych Niemcy próbowali szukać rozstrzygnięcia w działaniach morskich, ogłaszając 1 lutego 1917r. rozpoczęcie nieograniczonej wojny podwodnej. Akt ten, sprzeczny z konwencjami międzynarodowymi, pozwolił przezwyciężyć nastroje izolacjonistyczne w Stanach Zjednoczonych, które 6 kwietnia 1917r. wypowiedziały wojnę Rzeszy.

Przebieg działań wojennych w latach 1917-1918 IV-V 1917 nieudana ofensywa wojsk francuskich w Szampanii VI-VII 1917 nieudana ofensywa Rosji na płd. Odcinku frontu i stopniowy rozkład armii rosyjskiej w wyniku rewolucji IX-X 1917 Niemcy zajmują rosyjskie wybrzeże Bałtyku III 1918 traktat pokojowy między Rosją a państwami centralnymi (tzw. pokój brzeski) VII 1918 porażka wojsk niemieckich w tzw. drugiej bitwie pod Marną; kontrnatarcie Aliantów i stopniowy odwrót wojsk niemieckich IX 1918 kapitulacja Bułgarii X 1918 rozkład Austro-Węgier; podpisanie zawieszenia broni przez Turcję 3 XI 1918 kapitulacja Austrii; wybuch rewolucji w Niemczech 11 XI 1918 podpisanie przez Niemcy zawieszenia broni