Rozbrojenie i przeciwdziałanie proliferacji broni masowego rażenia

Organizacja Narodów Zjednoczonych została utworzona niedługo po zrzuceniu bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki w 1945 roku. Po zakończeniu II Wojny Światowej. ONZ skupiła swoją uwagę na problemie wielostronnego rozbrojenia i zapobiegania rozprzestrzenianiu BMR w celu utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, co zapoczątkowane zostało programem „Atom dla Pokoju". ONZ podjęło problematykę rozbrojenia w Karcie Narodów Zjednoczonych która stanowi, że Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych rozważa „ogólne zasady współdziałania dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, łącznie z zasadami dotyczącymi rozbrojenia i regulacji zbrojeń (…)" Jednym z pierwszych sukcesów ONZ w kwestii broni masowego rażenia było podpisanie w 1963 roku „Układu o Zakazie Doświadczeń z Bronią Jądrową w Atmosferze, Przestrzeni Kosmicznej i Pod Wodą" (PTBT).

Organizacja Narodów Zjednoczonych została utworzona niedługo po zrzuceniu bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki w 1945 roku. Po zakończeniu II Wojny Światowej. ONZ skupiła swoją uwagę na problemie wielostronnego rozbrojenia i zapobiegania rozprzestrzenianiu BMR w celu utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, co zapoczątkowane zostało programem „Atom dla Pokoju". ONZ podjęło problematykę rozbrojenia w Karcie Narodów Zjednoczonych która stanowi, że Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych rozważa „ogólne zasady współdziałania dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, łącznie z zasadami dotyczącymi rozbrojenia i regulacji zbrojeń (…)" Jednym z pierwszych sukcesów ONZ w kwestii broni masowego rażenia było podpisanie w 1963 roku „Układu o Zakazie Doświadczeń z Bronią Jądrową w Atmosferze, Przestrzeni Kosmicznej i Pod Wodą" (PTBT). Układ ten dopuszcza przeprowadzanie prób jądrowych wyłącznie pod ziemią, zakazując wszystkich innych. W 1968 roku podpisano kolejny układ, będący jednym z największych sukcesów ONZ – „Układ o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej" (NPT). NPT zapobiega rozprzestrzenianiu broni jądrowej i związanej z nią technologii. Zwiększa współpracę międzynarodową w zakresie rozwoju technologii jądrowej dla celów pokojowych. Układy PTBT ani NPT nie powstrzymały jednak prób jądrowych. Podczas wojny w Wietnamie i w okresie zimnej wojny zaniechano pracę nad stworzeniem układu regulującego całkowite wstrzymanie prób jądrowych. Została ona wznowiona w 1982 roku na Konferencji Rozbrojeniowej w Genewie. Według artykułu XIV traktatu będzie on obowiązywał dopiero po podpisaniu go przez wszystkie 44 państwa posiadające broń jądrową lub elektrownie atomowe i wymienione w załączniku do Traktatu. Trzy państwa nadal nie podpisały traktatu, a w dwunastu krajach procedura ratyfikacyjna nie została jeszcze zakończona. Do 2003 roku 188 państw podpisało i ratyfikowało NPT, w tym wszystkie państwa uznane za jądrowe przez Układ i posiadające broń jądrową. Żaden inny instrument międzynarodowy nie był podpisany i ratyfikowany przez tak wiele państw. Zaangażowanie i współpracy tak wielu państw świadczy o randze problemu z jakim jest BMR. Społeczność międzynarodowa podejmuje też działania na innych płaszczyznach. Stosując różne narzędzia i mechanizmy, w celu wsparcia przedsięwzięć rozbrojeniowych i nieproliferacyjnych lub przeciwproliferacyjnych. Istotnym wymiarem kroków na rzecz nieproliferacji są strefy wolne od broni jądrowej: w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, na południowym Pacyfiku, w południowo-wschodniej Azji, w Afryce i w Azji Środkowej. Programy rozbrojeniowe W 1972 r. dwa supermocarstwa podpisały Tymczasowe porozumienie SALT (Strategic Arms Limitation Talks), które zamroziło stany posiadania wyrzutni rakiet międzykontynentalnych USA i ZSRR na 5 lat. Dwa lata później we Władywostoku uzgodniono zasadnicze elementy SALT II i porozumienie podpisano w 1979 r. Nie weszło ono nigdy w życie, ale był przestrzegany de facto przez obie strony do 1986 r. Traktat, zwany traktatem INF wszedł w życie w 1987 r. Zapoczątkował on „dekadę rozbrojenia” lat 1986/87–1995/96. W klimacie zamykania okresu zimnowojennej konfrontacji w latach 1991–1992, Stany Zjednoczone i Związek Radziecki podjęły kwestię taktycznej broni jądrowej. W 1991 r., po niemal dekadzie rokowań, został podpisany Traktat o redukcji i ograniczeniu strategicznej broni ofensywnej (Treaty on the Reduction and Limitation of Strategic Offensive Arms, START). W porównaniu z poprzednimi traktatami strategicznymi przewidywał głębokie redukcje arsenałów, jednakże nie eliminował jakiejkolwiek kategorii broni nuklearnej, jak to czynił INF. Paradoksalnie, mimo cięć w arsenałach, USA i ZSRR mogłyby ewentualnie posiadać więcej broni niż miały w okresie podpisywania SALT. Innym ważnym aspektem podejmowanych działań stała się eliminacja międzykontynentalnych rakiet z wieloma głowicami niezależnie naprowadzanymi na cel (tzw. MIRV ICBM) [5].Ta „deMIRVizacja” stała się centralnym elementem START II podpisanego w 1993 r. Podobnie jednak jak SALT II, START II nie wszedł w życie z powodu amerykańskiej odmowy ratyfikowania porozumienia, jakkolwiek przyczyny były odmienne od zimnowojennych – głównie w reakcji na próby nuklearne Indii i Pakistanu (1998 r.) oraz z powodu oporu Kongresu i sporej części amerykańskiego establishmentu w obliczu fenomenu tzw. państw zbójeckich, a także sceptycyzmu wobec kontroli zbrojeń jako rzekomo nieefektywnej w tych warunkach gwarancji bezpieczeństwa międzynarodowego. Nowy START Liczba ładunków broni jądrowej na świecie spada – obecnie jest ich 19 tysięcy, znacznie mniej od apogeum w 1986 r., kiedy ich liczba sięgała 70 tys. sztuk. Chociaż rokowania na temat porozumienia, które zastąpiłoby START – nowego Traktatu w sprawie środków dalszej redukcji i ograniczenia strategicznej broni ofensywne. Nowy START przewiduje skromne redukcje liczby strategicznych głowic. Odmiennie od reguł przyjętych w „zasadach liczenia” na mocy START I, które przypisywały rakiecie strategicznej ustaloną liczbę głowic, nawet jeżeli środek przenoszenia niósł ich mniejszą liczbę, postanowienia Nowego START przewidują rachunek faktycznej liczby głowic umieszczonych na rozmieszczonych ICBM i SLBM. Po pomyślnych procedurach ratyfikacyjnych, w których główną osią niepokoju Rosji była kwestia relacji obrony przeciwrakietowej do traktatu rozbrojeniowego, Nowy START wszedł w życie 5 lutego 2011 r. Społeczność międzynarodowa stale monitoruje regiony, gdzie broń masowego rażenia może być wykorzystana ostatnim takim punktem jest Korea Południowa, gdzie w ostatnim czasie reżim nasilił próby z tą bronią wywołując duże zaniepokojenie na świecie. Dlatego też ONZ szuka stale nowych rozwiązań i sposobów aby broń masowego rażenia nie była już nigdy użyta.