We wrześniu 1814 roku do stolicy Austrii - Wiednia, zaczęli przybywać przedstawiciele szesnastu państw europejskich, by do czerwca 1815 roku obradować na pokojowym kongresie i ustalić nowy ład polityczny w powojennej Europie. Od początku największy wpływ na przebieg obrad mieli przedstawiciele czterech mocarstw, które przyczyniły się do pokonania Napoleona Bonaparte. Były to Rosja, Austria, Prusy i Wielka Brytania. Kongres nigdy nie został oficjalnie otwarty i zamknięty. Na obradach zostały przyjęte dwie zasady pozwalające zapewnić trwałość stosunków w Europie. Pierwszą była zasada równowagi sił, o którą zabiegała przede wszystkim Wielka Brytania. Założeniem było niedopuszczenie do zbytniego wzmocnienia się któregoś z państw Europy i tym samym do zagrożenia utraty pokoju. Skutkiem było dopuszczenie do obrad przedstawicieli z Francji, ponowny rozbiór państwa polskiego oraz przesuwanie granic państw europejskich nie zważając na sprzeciw ludności z terenów objętych działaniem. Drugą zasadą był legitymizm, opracowany przez Karola Talleyranda - przedstawiciela francuskiego rządu. Opierał się na przekonaniu, że władza królewska pochodzi od Boga, a nie od ludu. Konsekwencją tej zasady był brak możliwości obalenia monarchy przez poddanych, gdyż to nie oni go wybrali, lecz siła wyższa i wszelkie próby zaprzeczenia temu były nielegalne. Czasem wyróżnia się trzecią zasadę wynikającą jednak bezpośrednio z legitymizmu. Tą zasadą była restauracja, czyli przywrócenie na tron wszystkich władców, którzy go utracili na skutek rewolucji lub wojen napoleońskich. Skutkiem było przywrócenie rządów Burbonom we Francji, Hiszpanii oraz Królestwie Obojga Sycylii. Najważniejszą kwestią poruszaną na kongresie były sprawy dotyczące terytoriów zreorganizowanych przez Francję pod panowaniem Napoleona. Postanowienia w sprawie polskiej obejmowały cztery kwestie: • Austria otrzymała część Galicji Wschodniej utraconą na rzecz Rosji w 1809 r. (okręg tarnopolski) oraz część Galicji Zachodniej (kopalnie w Wieliczce, Pogórze). • Prusy otrzymały departamenty poznański i bydgoski, część kaliskiego (z których utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie) oraz Gdańsk i Toruń. • Rosji przypadły pozostałe ziemie Księstwa Warszawskiego, z których utworzyła Królestwo Polskie wchodzące w skład Cesarstwa Rosyjskiego. • Kraków wraz z okręgiem ogłoszono Wolnym Miastem pod protektoratem 3 mocarstw z oktrojowaną przez nie konstytucją. Ważniejszymi postanowieniami w sprawie innych państw było: • Zlikwidowanie Związku Reńskiego i utworzenie Związku Niemieckiego z austriackim zwierzchnictwem, w ramach którego istniały 34 państewka oraz cztery wolne miasta. We Frankfurcie natomiast powstał Bundestag - dwuizbowy parlament. • Powrócenie granic Francji z 1790 roku, sprzed wojen napoleońskich. Zobowiązano ją również do zapłaty kontrybucji wojennych. • Nadanie Rosji praw do Finlandii i Besarabii. • Uzyskanie przez Prusy 40% terytoriów Saksonii oraz część Westfalii i Nadrenii. • Zagwarantowanie Wielkiej Brytanii uznania jej władzy nad Maltą, Wyspami Jońskimi, Cejlonem i Krajem Przylądkowym. • Utworzenie Królestwa Niderlandów oraz Królestwa Obojga Sycylii. • Uzyskanie przez Austrię prowincji iliryjskich, Królestwa Lombardzko-Weneckiego, a także Salzburga i Tyrola. • Przywrócenie Szwajcarii na miejsce Republiki Helweckiej, oraz przyjęcie zasady o wieczystej neutralności Szwajcarii. • Uchwalenie regulaminu dyplomatycznego, przyjętego także przez inne państwa, który po zmianach dokonanych w 1818 r. obowiązywał do XX w. 26.09.1815 roku zawarto Święte Przymierze między Cesarstwem Rosyjskim, Cesarstwem Austriackim i Królestwem Prus, pomysłodawcą był car Rosji Aleksander I. Deklarowanym celem Świętego Przymierza była promocja zasad chrześcijańskich w polityce zagranicznej i wewnętrznej państw. W praktyce cel ten przekładał się na obronę legitymizmu i dążenie do równowagi sił pomiędzy mocarstwami. Kongres wiedeński miał zapewnić równowagę polityczną i utrzymanie pokoju w Europie. Uchwały kongresu utworzyły system sojuszy, który przetrwał aż do końca XIX w. Granice państw wyznaczone na kongresie przetrwały aż do wybuchu I wojny światowej. Odgórnie narzucona równowaga sił została złamana dopiero w drugiej połowie XIX w. Arbitralnie narzucone niektórym państwom granice stały się następnie przyczyną buntów i wystąpień powstańczych (m.in. Belgia, Holandia, Norwegia, ziemie polskie).

Bibliografia:

Bruda B. i in., Historia cz. 2 Czasy nowożytne 2005 r. OPERON A. Zamoyski, 1815. Upadek Napoleona i Kongres Wiedeński 2010 r. Znak http://historiawliceum.pl/Epoki/Nowozytnosc/Kongres-wiedenski http://pl.wikipedia.org/wiki/Kongres_wiede%C5%84ski