Charakterystyka spółek kapitałowych

Spółka-określone w umowie zrzeszenie osób bądź kapitału utworzone celem prowadzenia działalności gospodarczej. Spółka stanowi jeden z rodzajów formy organizacyjno-prawnej, pod postacią której funkcjonują przedsiębiorstwa. Do spółek kapitałowych należy zaliczyć:

-spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (z o.o.) Spółka może być utworzona prze jedną lub więcej osób w każdym prawnie dopuszczalnym celu, nie tylko gospodarczym. Nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. -spółkę akcyjną (S.A.) Spółkę zawiązać może jedna lub więcej osób. Statutem jest akt notarialny. Osoby podpisujące statut są jej założycielami. Kapitał zakładowy powinien wynosić co najmniej 500 tysięcy złotych, a wartość minimalna jednej akcji nie powinna być niższa niż 1 złoty za akcję.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (z o.o.) Spółka może być utworzona prze jedną lub więcej osób w każdym prawnie dopuszczalnym celu, nie tylko gospodarczym. Nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Kapitał zakładowy musi wynosić co najmniej 50 tysięcy złotych, a wartość minimalna udziału nie może być niższa niż 500 zł / udział. Wspólnicy są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki. Wspólnicy nie odpowiadają majątkiem osobistym za zobowiązania spółki, z wyjątkiem zobowiązań podatkowych. Umowa spółki stanowi czy wspólnik może mieć tylko jeden czy więcej udziałów. Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i powinna zawierać: • firmę i siedzibę spółki; • przedmiot działalności spółki; • czas trwania spółki - jeśli jest oznaczony; • wysokość kapitału zakładowego; • czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział; • liczbę i wartość nominalna udziałów objętych przez poszczególnych wspólników: Z chwilą wpisania do rejestru spółka staje się spółką z o.o. i uzyskuje osobowość prawną. Jest ona podmiotem praw i obowiązków nabytych przez spółkę w okresie przed jej zarejestrowaniem.

Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się:

• zawarcia umowy; • wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie kapitału zakładowego; • powołania Zarządu; • wpisu do rejestru (Zarząd zgłasza zawiązanie spółki do sadu rejestrowego w terminie 6 miesięcy od momentu zawarcia umowy).

Jeśli umowa lub ustawa nie stanowi inaczej, wspólnicy mają równe prawa i obowiązki w spółce. Jeśli umowa przewiduje udziały o szczególnych uprawnieniach, to uprzywilejowanie może dotyczyć: W czasie trwania spółki nie wolno zwracać wspólnikom udziałów przez nich wniesionych do spółki. Wspólnikom nie przysługują również odsetki od wniesionych wkładów i przysługujących im udziałów. Wspólnik ma prawo do udziału w zysku i jeśli umowa stanowi inaczej to zysk dzieli się w stosunku do posiadanych udziałów.

Rozwiązanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powodują:

• Przyczyny przewidziane w umowie spółki; • Uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki; • Ogłoszenie upadłości; • W wyniku orzeczenia sądowego; • Inne przyczyny przewidziane prawem.

Likwidatorami są członkami Zarządu, jeśli umowa spółki nie stanowi inaczej. Likwidatorzy powinni zakończyć interesy spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. Nowe interesy mogą być podejmowane wówczas, gdy jest to konieczne do ukończenia spraw w toku. Podział majątku między wspólników następuje po zaspokojeniu wierzycieli i po upływie 6 miesięcy od daty ogłoszenia likwidacji i wezwaniu wierzycieli. Wierzyciele spółki, którzy nie zgłosili swoich roszczeń we właściwym terminie ani nie byli spółce znani, mogą żądać zaspokojenia swoich należności z majątku spółki jeszcze nie podzielonego. Wspólnicy, którzy po upływie wymaganego terminu otrzymali w dobrej wierze przypadającą im część majątku spółki, nie są obowiązani do jej zwrotu celem pokrycia należności wierzycieli.

Organy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to: Zarząd - składa się z jednego lub więcej członków powołanych spośród wspólników lub spoza ich grona. Członków powołuje i odwołuje Zgromadzenie Rada Nadzorcza lub Komisja Rewizyjna - W spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższ 500 tysięcy złotych, a wspólników jest więcej niż 25 powinien być ustanowiony koniecznie jeden z tych organów. Członek Zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału oraz zatrudniony w spółce księgowy, radca prawny lub adwokat nie mogą być członkami Rady Nadzorczej lub Komisji Rewizyjnej. Rada Nadzorcza jak i Komisja Rewizyjna składa się z co najmniej 3 członków powoływanych i odwoływanych uchwałą wspólników. Członków rady powołuje się na 1 rok. Rada Nadzorca sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich jej dziedzinach działalności. Nie ma ona prawa do wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki. Do szczególnych obowiązków Rady Nadzorczej należy: ocena sprawozdań z działalności spółki oraz sprawozdań finansowych z zakresie zgodności z księgami dokumentami i stanem faktycznym oraz wniosków Zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, a także składaniu Zgromadzeniu Wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z oceny wyników tej oceny w trybie i w zakresie określonym dla wykonania tych czynności przez Radę Nadzorczą i Komisję Rewizyjną podejmuje uchwały, jeśli na posiedzeniu jest obecna co najmniej połowa jej członków, a wszyscy członkowie zostali zaproszeni. Zgromadzenie Wspólników - rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego.

    Spółka akcyjna ( s.a.)

Spółkę zawiązać może jedna lub więcej osób. Statutem jest akt notarialny. Osoby podpisujące statut są jej założycielami. Kapitał zakładowy powinien wynosić co najmniej 500 tysięcy złotych, a wartość minimalna jednej akcji nie powinna być niższa niż 1 złoty za akcję. Statut powinien określać: • firmę i siedzibę spółki; • przedmiot działalności spółki; • czas trwania, jeśli jest oznaczony; • wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego; • wartość nominalną akcji ich liczbę oraz określenie czy są to akcje imienne czy na okaziciela; • liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia; • nazwiska i imiona założycieli spółki; • liczbę członków zarządu i rady nadzorczej; • co najmniej przybliżoną wartość kosztów poniesionych lub obciążających spółkę w związku z jej założeniem;

Zawiązanie spółki następuje w momencie objęcia wszystkich akcji. Z chwilą zawiązania spółki powstaje spółka akcyjna w organizacji (spółka w organizacji tzn. spółka po zawiązaniu, ale przed wpisem do rejestru). Z chwilą wpisu do rejestru spółka akcyjna uzyskuje osobowość prawną. Jest ona podmiotem praw i obowiązków nabytych przez spółkę przed okresem jej zarejestrowania , może pozywać i być pozywaną. Rozwiązanie spółki akcyjnej powodują:

• Przyczyny przewidziane w statucie; • Uchwała Walnego Zgromadzenia; • Ogłoszenie upadłości spółki; • Inne przyczyny przewidziane prawem.

Likwidatorami spółki są członkowie Zarządu, chyba że statut lub uchwała Walnego Zgromadzenia stanowi inaczej.

Organami spółki akcyjnej są:

Zarząd - składa się z co najmniej jednej osoby. Prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje. Członków zarządu powołuje i odwołuje Rada Nadzorcza. Kadencja członka zarządu trwa 5 lat i może być przedłużona o kolejne 5. Mandat członka wygasa w przypadku jego śmierci, ukończenia okresu kadencji, odwołania lub rezygnacji. Członek zarządu bez zgody spółki nie może zajmować się interesami konkurencyjnymi dla działalności spółki.
Rada Nadzorcza - składa się z co najmniej 3 osób powołanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie. Kadencja nie może trwać dłużej niż 5 lat. Członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału oraz zatrudniony w spółce księgowy, radca prawny lub adwokat nie mogą być członkami Rady Nadzorczej. Rada sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki. W tym celu może badać wszystkie dokumenty, żądać od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień, dokonywać rewizji stanu majątku. Może również zawieszać z ważnych powodów członków zarządu.
Walne Zgromadzenie - do jego kompetencji należy rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego, udzielanie absolutorium członkom organów spółki, zbywanie i wydzierżawianie przedsiębiorstwa lub jego części oraz ustanowienie nad nim ograniczonego prawa rzeczowego, nabywanie i zbywanie nieruchomości, emisja obligacji zamiennych lub z prawem do pierwszeństwa wykupu. Walne Zgromadzenie powinno się odbyć w ciągu 6 miesięcy od końca każdego roku obrotowego. Zwołuje się je przez ogłoszenie co najmniej 3 tygodnie wcześniej niż termin zgromadzenia. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie zwołuje się w przypadkach przewidzianych w Kodeksie Spółek Handlowych, statut danej spółki lub gdy organy lub osoby do tego uprawnione uznają to za konieczne.

Akcjonariusze spółki akcyjnej maja prawo do:

• Uczestnictwa w spółce - oznacza, że akcjonariusz nie może być pozbawiony, jeżeli legitymuje się właściwie opłaconą akcją. Prawo to ma również obligatoryjny charakter, ponieważ akcjonariusz nie może wystąpić ze spółki dopóki nie sprzedał lub nie podarował swoich akcji innej osobie, na którą przeszły odpowiednie prawa. • Uczestnictwa w walnym zgromadzeniu z prawem głosowania - zapewnia akcjonariuszom możliwość wpływania na losy spółki, a między innymi na skład jej władz i podział zysku z uwzględnieniem zasad przewidzianych w prawie handlowym i w statucie. Skorzystanie z tego prawa uczestnictwa w walnym zgromadzeniu przysługuje właścicielom akcji imiennych, którzy co najmniej na tydzień przed posiedzeniem zostali wpisani do księgi akcji. Prawo zyskują także posiadacze akcji na okaziciela, którzy co najmniej tydzień przed zgromadzeniem złożyli swoje akcje w spółce. Tego rodzaju procedura umożliwia prawidłowe przygotowanie walnego zgromadzenia, w także właściwe sporządzenie listy akcjonariuszy uprawnionych do udziału w zgromadzeniu. • Dywidendy - prawo to może być zrealizowane wtedy, gdy spółka osiąga zysk, a walne zgromadzenie wydzieliło z kwoty pozostającej po zapłaceniu podatków odpowiednie środki do podziału między akcjonariuszy. Część zysku jest obligatoryjnie odpisana na tzw. kapitał zapasowy, przeznaczany głównie na pokrycie strat, jakie mogą wystąpić w przyszłości lub na inne cele. W Polsce wypłata dywidendy następuje w gotówce. • Prawo poboru nowej emisji - jeśli statut nie przewiduje inaczej to wszyscy dotychczasowi akcjonariusze maja prawo pierwszeństwa do objęcia nowych akcji proporcjonalnie do posiadanych dotychczas ich ilości. • Prawo do udziału w majątku spółki - przysługuje akcjonariuszom dopiero w razie jej likwidacji. Wówczas suma likwidacyjna majątku pozostała po pokryciu wszystkich zobowiązań, podlega proporcjonalnemu podziałowi do wartości nominalnej posiadanych przez akcjonariuszy akcji. • Żądania uwzględnienia stanowiska mniejszości w niektórych przypadkach - oznacza ono, że w niektórych przypadkach mniejszość ma prawo podejmować decyzje mające charakter wiążący. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Nie wolno im pobierać odsetek od wniesionych wkładów i od posiadanych akcji. Akcjonariusze mają prawo do udziału w zysku, który jest proporcjonalny do liczby posiadanych akcji. Akcjonariusz jest udziałowcem w kapitale spółki, ma szansę wzrostu wartości akcji i otrzymania dywidend, ponosi ryzyko start firmy do wysokości udziału w kapitale spółki. Wartość akcji nie może być zwrócona akcjonariuszowi w czasie trwania spółki, a po jej likwidacji upoważnia do udziału w majątku spółki, ale dopiero po zaspokojeniu innych zobowiązań.