Temat: Podstawy prawne ochrony osób i mienia.

1. Przepisy ogólne dotyczące ochrony osób i mienia. Podstawowym aktem prawnym regulującym przepisy ogólne dotyczące ochrony osób i mienia jest ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia z późniejszymi zmianami (Dz.U.97.114.740; Dz.U.99.11.95, Dz.U.00.29. 357, Dz.U.01.27.298, Dz.U.123.1353 oraz Dz.U.02.71.656 i Dz.U.02.74.676). Ustawa ta określa:

1. obszary, obiekty i urządzenia podlegające obowiązkowej ochronie;
2. zasady tworzenia i funkcjonowania wewnętrznych służb ochrony;
3. zasady prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia;
4. wymagane kwalifikacje i uprawnienia pracowników ochrony;
5. nadzór nad funkcjonowaniem ochrony osób i mienia;
6. zasady ochrony transportowanej broni, amunicji, materiałów wybuchowych, uzbrojenia, urządzeń i sprzętu wojskowego. Ustawa w przepisach ogólnych wyjaśnia również określenia, które występują w treści ustawy takie jak: kierownik jednostki, licencja, obszar podlegający obowiązkowej ochronie, transport podlegający obowiązkowej ochronie, ochrona osób, ochrona mienia, pracownik ochrony, specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne, wewnętrzne służby ochrony. Przepisy ogólne ustawy wyróżniają dwie formy realizacji ochrony osób i mienia, mianowicie: • bezpośrednią ochronę fizyczną • zabezpieczenia technicznego. Pierwsza z nich może występować w postaci: • stałej lub doraźnej • polegającej na stałym dozorze sygnałów przesłanych, gromadzonych i przetwarzanych w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmowych • polegającej na konwojowaniu wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych. Druga forma realizacji ochrony osób i mienia- w postaci: • montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizujących zagrożenie chronionych osób i mienia, oraz eksploatacji, konserwacji i naprawach w miejscach ich zainstalowania 1 • montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia oraz ich eksploatacji, konserwacji, naprawach i awaryjnym otwieraniu w miejscach zainstalowania. Jak mówi art. 4 ustawy mówi, że: „Ustawa nie narusza przepisów dotyczących ochrony obszarów, obiektów i urządzeń jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez: • Ministra Obrony Narodowej • Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji • Ministra właściwego do spraw wewnętrznych • Ministra Sprawiedliwości • Ministra Spraw Zagranicznych • Ministra właściwego do spraw zagranicznych • Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego • Szefa Agencji Wywiadu • Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, a także przepisów dotyczących ochrony transportu broni, amunicji, materiałów wybuchowych, uzbrojenia, urządzeń i sprzętu wojskowego wykonywanego przez te jednostki”. Ustawa informuje również o nienaruszalności przepisów dotyczących organizacji i zasad funkcjonowania innych uzbrojonych służb i formacji ochronnych, tworzonych na podstawie odrębnych ustaw.

2. Odpowiedzialność cywilna pracowników ochrony. Działalność w zakresie ochrony osób i mienia może spotkać się z zarzutami ze strony zleceniodawcy, iż ochrona była niestaranna, niedbała co w następstwie spowodowało określone szkody. Sytuacja taka wiąże się z ewentualnością dochodzenia roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z nienależytego wykonania zlecenia czy umowy. W prawie cywilnym dochodzenie tego rodzaju roszczeń i uzyskanie odszkodowania nosi nazwę odpowiedzialności kontraktowej. Drugą zasadniczą płaszczyzną roszczeń cywilnoprawnych o naprawienie szkody zaistniałej w związku z realizacją zadań ochronnych jest spowodowanie jej czynem niedozwolonym /zachowanie bezprawne i zawinione przez pracownika ochrony/. Na gruncie prawa cywilnego dochodzenie tych roszczeń i orzeczenie przez sąd cywilny obowiązku naprawienia szkody nosi nazwę odpowiedzialności deliktowej. W przeciwieństwie do odpowiedzialności kontraktowej, w której roszczeń mogą dochodzić tylko strony umowy, w odpowiedzialności deliktowej roszczenia o naprawienie szkody może przeciw agencji czy też pracownikowi ochrony wysunąć każdy, kto został lub czuje się poszkodowany czynem niedozwolonym. Mogą to więc być osoby pokrzywdzone przestępstwami lub wykroczeniami, w wyniku których doszło do szkód majątkowych lub niemajątkowych, osobistych, za które dopuszcza się pieniężne zadośćuczynienie za doznane krzywdy. Podstawowym materiałem prawnym, regulującym kwestie odpowiedzialności pracownika ochrony, reguluje Kodeks karny. Przykładowo przekroczenie upoważnień ustawowych przy zastosowaniu środka 2 przymusu bezpośredniego może implikować odpowiedzialnością nie tylko z ustawy o ochronie osób i mienia, ale także – w wyniku zbiegu przepisów – z odpowiednich artykułów Kodeksu karnego – za uszkodzenie ciała, a nawet nieumyślne spowodowanie śmierci. Należy stwierdzić, że pracownik ochrony, co prawda nie jest funkcjonariuszem publicznym, ale jedynie korzysta z takiej samej jak on, ochrony prawnej. Sprowadza się ona głównie do podwyższonej karalności za czyny skierowane przeciwko niemu w czasie pełnienia służby. Z drugiej jednak strony należy wyraźnie podkreślić, że w określonych przypadkach funkcjonariusz publiczny odpowiada według zaostrzonych reguł w porównaniu z zasadami ogólnymi Kodeksu karnego.
3. Etyka pracowników ochrony. Etyka pracowników ochrony wymaga od nich przestrzegania pewnych, jasno określonych zasad, które gwarantują wykonywanie swojej pracy zgodnie z prawem. Jedną z takich zasad jest poszanowanie życia i zdrowia człowieka. Jest to jedna z najbardziej fundamentalnych zasadą etyki. Treść owej zasady trafnie ujął Kant nakazując, aby we wszystkich swoich działaniach traktować człowieka jako cel, a nigdy jako środek do osiągnięcia celu. Życie i zdrowie ludzkie należy stawiać zawsze na pierwszym miejscu przed innymi wartościami. Mienie ukradzione można odzyskać, natomiast życia utraconego na skutek nieprzemyślanego oporu wobec złodzieja nie odzyska się nigdy. Pracownik ochrony powinien postępować wobec zleceniodawcy, współpracowników, a także wobec konkurencji zgodnie z zasadą uczciwości. Jest to jedna z najważniejszych wartości, która sprawia, że pracownicy stają się bardziej cenieni. Kolejną ważną zasadą, która ma odzwierciedlenie w etyce pracowników jest zasada rzetelności, która wymaga od pracownika uwzględnienia w realizacji swoich obowiązków kilku warunków. Po pierwsze: przygotować się do wykonania zlecenia nabywając niezbędną wiedzę; po drugie: zadbać o dobrą formę fizyczną i psychiczną; po trzecie: dołożyć wszelkich starań, aby pracę swą wykonywać najlepiej jak potrafi. Należy podkreślić, że postulat rzetelności jest również ściśle związany z niektórymi podstawowymi zasadami pracy pracownika ochrony, takimi jak zasada dokumentacji czy organizacji pracy. W swoich działaniach pracownik powinien kierować się również zasadą profesjonalizmu. Postępowanie nieprofesjonalne naraża na szwank dobro, a w pewnych przypadkach życie klienta, stąd tak ważne jest przestrzeganie tej zasady. Wynika z niej jeszcze jeden ważny postulat - na pracownikach ochrony spoczywa obowiązek ciągłego podnoszenia swoich kwalifikacji i uzupełniania wiedzy na seminariach, kursach i szkoleniach organizowanych przez wyspecjalizowane placówki. Pracownik ochrony powinien postępować zgodnie z zasadą lojalności zarówno wobec klienta, jak i firmy, w której pracuje. Wykonując pewne zadania może wejść w posiadanie informacji, które mogą być dla klienta niewygodne, kompromitujące czy wstydliwe. Pod żadnym pozorem nie wolno ich wykorzystywać w celach innych niż zapewnienie sprawnej i skutecznej ochrony. Zasada ta obowiązuje nie tylko w czasie wykonywania danego zlecenia, ale również po jego zakończeniu. Podobnie sprawa przedstawia się w odniesieniu do relacji

3 firma - pracownik. Nawet po zaprzestaniu pracy w jednej agencji i podjęciu jej w innej, nie można zdradzać informacji uzyskanych w poprzednim miejscu pracy. Wszystkie powyżej wymienione zasady wpływają na poziom etyki pracowników ochrony osób i mienia.

4. Elementy prawa pracy.

Prawo pracy zawiera takie zagadnienia jak: • Kodeks pracy i przepisy ogólne • Promocja zatrudnienia • Stosunek pracy • Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia • Obowiązki pracodawcy i odpowiedzialność materialna pracowników • Czas pracy, urlopy pracownicze • Podmiotowa ochrona pracy • Obowiązki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy • Wypadki związane z pracą i choroby zawodowe

5. Rodzaje i zasady funkcjonowania wewnętrznych służb ochrony; uzbrojenie – zasady wyposażania i użycia. Zadania ochrony osób i mienia realizują specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne. Są to zarówno wewnętrzne służby ochrony jak i przedsiębiorcy, którzy uzyskali koncesje na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, posiadający pozwolenie na broń na okaziciela, wydane na podstawie odrębnych przepisów. Wewnętrznymi służbami ochrony są uzbrojone i umundurowane zespoły pracowników przedsiębiorców lub jednostek organizacyjnych, powołane do ich ochrony. Właściwy terytorialnie komendant wojewódzki Policji może, w drodze decyzji administracyjnej, wydać zezwolenie na utworzenie wewnętrznej służby ochrony w jednostce, w skład której nie wchodzą obszary, obiekty i urządzenia umieszczone w ewidencji, na wniosek kierowników tych jednostek, uzasadniony ważnym interesem gospodarczym lub publicznym. Z przytoczonych wyżej przepisów ustawy wynika, że w skład wewnętrznych służb ochrony wchodzą służby wymagające koncesji, oraz służby funkcjonujące na podstawie zezwolenia właściwego komendanta wojewódzkiego Policji. Ponadto służby ochrony powoływane mogą być przez przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia. Przedsiębiorca będący osobą fizyczną może ubiegać się o wydanie koncesji, jeśli uzyska licencję pracownika ochrony fizycznej drugiego stopnia 9ochrona fizyczna) lub licencję pracownika zabezpieczenia technicznego także drugiego stopnia (zabezpieczenie techniczne). W wypadku, gdy o koncesję ubiega się przedsiębiorca inny niż osoba fizyczna, licencję drugiego stopnia powinna posiadać co najmniej jedna osoba będąca wspólnikiem spółki 4 cywilnej, jawnej lub komandytowej, członkiem zarządu, prokurentem lub pełnomocnikiem ustanowionym przez przedsiębiorcę do kierowania działalnością wskazaną w koncesji. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1998 r. w sprawie szczegółowego trybu działań pracowników ochrony, podejmowanych wobec osób znajdujących się w granicach chronionych obiektów i obszarów. Rozporządzenie reguluje szczegółowy tryb działań pracowników ochrony, polegających na:

1. ustalaniu uprawnień osób do przebywania na obszarach lub w obiektach chronionych,
2. legitymowaniu osób w celu ustalenia ich tożsamości,
3. wzywaniu osób do opuszczenia obszaru lub obiektu, w przypadku stwierdzenia braku uprawnień do przebywania na terenie chronionego obszaru lub obiektu albo stwierdzenia zakłócania porządku,
4. ujęciu osób stwarzających, w sposób oczywisty, bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla chronionego mienia, w celu niezwłocznego oddania tych osób Policji. Ustawa określa również prawa, jakie posiada pracownik ochrony, mianowicie:
5. ustalania uprawnień do przebywania na obszarach lub w obiektach chronionych oraz legitymowania osób, w celu ustalenia ich tożsamości,
6. wezwania osób do opuszczenia obszaru lub obiektu w przypadku stwierdzenia braku uprawnień do przebywania na terenie chronionego obszaru lub obiektu albo stwierdzenia zakłócania porządku,
7. ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla chronionego mienia, w celu niezwłocznego oddania tych osób Policji,
8. stosowania środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 38 ust. 2, w przypadku zagrożenia dóbr powierzonych ochronie lub odparcia ataku na pracownika ochrony,
9. użycia broni palnej w następujących przypadkach: a) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie pracownika ochrony albo innej osoby, b) przeciwko osobie, która nie zastosowała się do wezwania natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu lub zdrowiu pracownika ochrony albo innej osoby, c) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną pracownikowi ochrony, d) w celu odparcia gwałtownego bezpośredniego i bezprawnego zamachu na ochraniane osoby, wartości pieniężne oraz inne przedmioty wartościowe lub niebezpieczne.

5 Bibliografia:

1. Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia.
2. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych.
3. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych.
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1998 r. w sprawie szczegółowego trybu działań pracowników ochrony, podejmowanych wobec osób znajdujących się w granicach chronionych obiektów i obszarów.

6