Budżet państwa jest rocznym planem finansowym obejmującym dochody i wydatki państwa. Budżet jest uchwalony przez sejm na okres roku kalendarzowego w formie ustawy zwanej ustawą budżetową . ustawa budżetowa zapewnia realizację założeń polityki społeczno gospodarczych państwa przyjętych przez sejm. ZASADY BUDŻETOWE ,vn,v To postulaty nauki pod adresem ustawodawstwa i praktyki dotyczące prawidłowej organizacji i funkcjonowania gospodarki budżetowej w celu jej optymalizacji:

1. zasada uprzedniości – postuluje uchwalenie budżetu przed okresem w jakim ma być wykonana. Konstytucjia i prawo budżetowe nakładają obowiązek uchwalenia budżetu w końcu roku poprzedzającego okres budżetowy
2. zsada zupełności budżetu, która postuluje odrębne ujęcie wszystkich dochodów i wydatków. Z tym łączy się budżetowanie brutto. Wydatki i dochody nie są ujęte saldem lecz w całosci. Jest to możliwe w finansowaniu administracji publicznej realizującej podstawowe funkcje państwa. Przedsiębiorstwa publiczne są rozliczane netto czyli są ujęte saldem
3. zasada specjalizacji czyli szczegółowości budżetu, która postuluje by dochody i wydatki budżetowe były odpowiednio uporządkowane. Specjalizacja ma trzy aspekty ilościowy – polega na ujęciu dochodów i wydatków w ujęciu kwotowym. Ujęcie kwotowe pi stronie dochodów stanowi wskazówkę o niezbędnej wysokości dochodów dla pokrycia wydatków a po stronie wydatków są to wielkości maksymalne

• specjalizacja rzeczowa – polega na tym iż dochody powinny być ujęte wg źródeł a wydatki wg przeznaczenia
• s. Czasowa polega na tym iż ujęte w budżecie dochody i wydatki mogą być odpowiednio uzyskiwane i dokonywane w okresie obowiązywania ustawy.

4. zasada ogólnosci postuluje by dochody budżetowe stanowiły źródło pokrycia dla wszelkich wydatków budżetowych. Wynika z tego zakaz wiązania dochodów z określonym celem na jaki powinny być przeznaczone
5. zasada jawności budżetu
6. zasad a równowagi Niezbędne wydatki publiczne czyli takie w wyniku których powstają dobra publiczne lub dobra porządane. PRAWO ADOLFA WAGNERA Jest to [prawo wzrastających wydatków publicznych zgodnie z tym prawem z każdym rokiem wydatki budzetowe wzrastają a więc obszar budżetu wzrasta. Prawo stałego wzrostu wydatków publicznych w wyniku stałego rozwoju państwa. Dobra publiczne to takie , które nie mogły być efektywnie wytwarzane w ramach gospodarki prywatnej ani też rozdzielone za pomocą mechanizmu rynkowego a to ze względu na ich specyficzny charakter. Dobra publiczne nie są dostarczane pojedynczym osobom lecz określonym wspólnotom. Czyste dobro publiczne charakteryzuje się tylko stałym kosztem wytworzenia a tym samym koszt marginalny co oznacza iż dodatkowa jednostka użytkowanego dobra nie wywołuje wzrostów kosztów produkcji np. obrona narodowa. Dobra porządane są zbliżone swoim charakterem do dóbr publicznych ale różnią się tym iż mogły by być wytwarzane w ramach gospodarki prywatną ale korzyści zewnętrzne uzasadniaja ich wytwarzanie w ramach gospodarki publicznej i dostarczanymi ich bezpłatnie lub za częściową odpłatnością np. edukacja WYDATKI Funkcja lokacyjna wydatków na odziaływaniu za ich pomocą na zmiany w strukturze wytworzonego PKB. Wydatki publiczne charakteryzuje tendencja do wypierania wydatków prywatnych. Funkcja stabilizacyjna –wiąże się w oddziaływaniu za ich pomocą na stabilizację makroekonomiczną
   Funkcja redestrybucyjna wydatków polega na oddziaływaniu za ich pośrednictwem na rozkład dochodów ludności za pomocą subsydiów i transferów publicznych. Klasyfikacja wydatków 1.poddział ze względu na to z jakiego funduszu składają się finanse publiczne są dokonywane

• wydatki budzetu państwa
• wydatki budżetów samorządowych -wydatki funduszy zabezpieczenia społecznego wydatki funduszy parabudżetowych -wydatki przedsiębiorstw publicznych Dzielimy ze względu na związki okreslonego wydatku z określoną fazą podziału dochodu narodowego
• wydatki rzeczywiste
• wydatki na dobra finalne wydatki rzeczywiste dzielimy na: bieżące(rzeczowe) i osobowe
• inwestycyjne Wydatki redystrybucyjne (transfery) -renty i emerytury
• zasiłki dla bezrobotnych -stypendia dopłaty do cen i refundacje ponoszonych wydatków
• dotacje do przedsiębiorstw wydatki ze względu na charakter
• wydatki zwyczjne, stałe i powtarzlne wydatki nadzwyczajne – jednorazowośc, przejściowwy charakter wydatki ze względu na podmiot klasyfikacja ze względu części budżetowych wydatki podzielone ze względu na przedmiot (działy rozdziały) wydatki budżetowe dzielą się na wydatki bieżące -subwencje ogólne dla jednostek samorzadu terytorialnego
• subwencje dla parti politycznych -dotacje, wynagrodzenia i uposażenia
• zakupy towarów i usług wydatki na obsługę długu skarbu państwa- oprocentowania i dyskonta od papierów wartościowych zaciągniętych kredytów i pożyczek wydatki majatkowe- na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spólek prawa handlowego -wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie kosztów realizacji inwestycji DOCHODY Są częścią dochodów publicznych gromadzonych w budżecie. Pochodzą z danin publicznych, z działalności gospodarczej państwa oraz majątku. Państwo korzysta z dochodów zwrotnych zaciągając dług. Dochodami są:podatki , opłaty,, cła wpłaty z zysków przedsiębiorstw, dywidendy, wpłaty z zysku NBP, dochody z najmu i dzierżawy, odsetki od lokat grzywny, mandaty, inne dochody publiczne Klasyfikacja budżetowa to systematyczny podział przychodów i rozchodów jednostek sektora publicznego stosowany obligatoryjnie w planowaniu ewidencji i sprawozdawczości Ewidencja ksiegowa musi być prowadzona w sposób umożliwiające ustalenie wielkości dochodów i wydatków Sprawozdawczość – do sporządzania których zobowiązują poszczególne jednostki przepisy zarządzeń Ministra Finansów na podstawie prawa budżetowego przych i rozchody reprezentowane są w takim samym układzie klasyfikacyjnym. W identycznym układzie sprządzane są plany finansowe jednostek sektora publicznego Konstrukcja klasyfikacji budżetowej Tak po stronie przychodów i rozchodów odróznia się operacje bezzwrotne czyli pobór dochodów i dokonywanie wydatków z przepływów związanych z długiem publicznym (dochodem budżetu nie są nadwyżki z lat ubiegłych i pożyczki)( do wydatków nie należą spłaty wcześniej zaciągniętych zobowiązań0 wydatkami są koszty obsługi długu i spłaty zobowiązań wynikających z udzielonych poręczeń. Dochody i wydatki klasyfikuje się wg działów, rozdziałów określających rodzaj finansowanej działalnosci, paragrafów określakjących ekonomiczny charakter dochodów i wydatków. W budżecie państwa dzieli się wgczęści budżetowych oznaczających dysponenta. O klasyfikacji konkretnego wydatku decyduje bezpośrednie a nie ostateczne przeznaczenie środków . Części budżetowe służą do klasyfikacji wydatków, przychodów i rozchodów wg klasyfikacji, symbole części budżetu są dwie cyfrowe związane są z jednostkam i administracyjnymi. Są tworzone części budżetowe związane z konkretnymi ważnymi wydatkami np. 79 obsługa krajowego, 83-rezerwy celowe -budżety woj. Samorządowych mają dodatkowo dwie cyfry które oznaczają nr statystyczny woj. 28 warm – mazur. Celem oznakowania poszczególnych części budżetów samorzadowych kolegiów odwoławczych także są cztery cyfry 3 i 4 oznacza symbol kolegium Klasyfikacja działowa jest trzy cyfrowa od 010 do 926 Symbole rozdziałów są pięcio cyfrowe pierwsze trzy cyfty oznaczają nr działu 4 i 5 nr rozdziału Paragrafowa klas dochodów(rzecz bezzwrotna)- symbole paragrafów są 3 cyfrowe od 001 do 808 Paragrafowa klasyfikacja wydatków(spłata odsetek) jest 4 cyfrowa czwartącyfrą jest 0 lub 1 finansowanie programów ze śr bezzwrotnych pochodzących z uni europejskiej 2 współfinansowanie jak wyżej 3finansowanie z pożyczek i kredytów zag. 4 współfinansowanie jak wyżej 5 finansowanie z innych śr bezzwrotnych 6 wspófinansowanie jak wyżej 7 pozostałe pierwsz cyfra paragrafu informuje o rodzaju wydatku 2 dotacje i subwencje 3 świadczenia na rzecz osób fizycznych 4 wydatki bieżące 6 majątkowe 7 rozliczenia z bankami 8 obsługa długu publicznego paragrafowa klasdyf. Przychodów (pożyczka) i rozchodów(spłata pożyczki)- symbole sa3 cyfrowe od 901 do958 szczegółowa klasyfikacja wydatków dla zadań z zakresu bezp. Zewnętrznego i wew – symbol jest 6 cyfrowy JEDNOSTKI SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH Jednostka budżetowa – jest to jednostka organiazcyjna sektora finansów publicznych, która pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu a pobrane dochody odprowadzają na rachunek dochodów budżetu państwa albo budżetów jednostek samorządowych. Jednostki tworzą, przekształcają lub likwidują minister, kierownik urzędu centralnego wojewoda lub inni organ .podstawą gospodarki finansowej jes plan dochodów i wydatków zwany planem finansowym. Następuje pełne rozdzielenie procesu gromadzenia dochodu i dokonywania wydatków np. urzędy administracji rządowej sady MON Zakład budżetowy jest wyodrębnioną jednostką organizacyjną, który odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania i pokrywa koszty swoje działalności z przychodów własnych z tym, że może otrzymać dotacje przedmiotową a w szczególnej sytuacji podmiotową lub celową. Ustawa zezwala na dotacje podmiotową dla nowych zakładów . zakład budżetowy dokonuje wpłat do budżetu nadwyżek obrotowych środków ustalonych na koniec okresu rozliczeniowego. Zakład nie może osiągać zysku. W planie finansowym zakładu wyodrębnia się przychody własne , dotacje wydatki na wynagrodzenia, wydatki na inwestycje. W planie finansowym mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku np. zakłady komunikacji, przedszkola Gospodarstwa pomocnicze –jest to forma zblżona do zakładu różnica polega na tym iż zakład jest samodzielną organizacyjnie jednostką natomiast gospodarstwo jest wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo częścią jednostki budżetowej stanowiąc jej działalność uboczną.Gospodarstwo pokrywa swoją działalność z uzyskanych przychodów wlasnych lecz może otrzymać z budżetu dotacje przedmiotowe. Są tworzone przez ministrów, kierowników urzdów centralnych, gminę powiat, woj.Tworząc gosp kierownik jednostki określa nazwę, siedzibę , przedmiot działalnosci wyodrębnionej z zakresu jednostki budżetowej oraz składniki majątku. Podstawą dzialalnosci jest roczny plan działań obejmujący przychody i wydatki stanowiące koszty działalnosci, rachunek wyników stanśrodków obrotowych i rozliczenia z budżetem. Gospodarstwo pomocnicze wplaca do budżetu 50% zysku netto. Wplanie finansowym mogą być wprowadzone zmiany w ciągu roku np. warsztaty przy szkołach Srodek specjalny – są to środki finansowe gromadzone przez jednosrki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych
• na podstawie odrebnych ustaw lub uchwał
• z tytułu spadków zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostek bud.
• z tytułu odszkodowań lub wpłat za uszkodzone mienie oddane jedostce budżetowej w zarząd
• z tytułu sprzedaży zapasów śr materiałowych przechowywanych w celach mobilzacyjnych przeznacza je na -cele wslazane w ustawie uchwale
• cele wskazane przez darczyńcę, na remont lub odtworzenie mnienia podstawądziałania jest plan finansowy sporządzo ny na okres wktórym środki będą wydatkowane Fundusze celowe – są odmienną formą gospodarowania, które nazywa się parabudżetem lubmałym budżetem posiadają własne dochody i wydatki tym różnią się od budżetu,że ich zadaniem jest finansowanie tylko jednej wybranej części zadań publicznychg. Fundusz Celowy może posiadać osobowośc prawną lub lub jest wyodrbnionym rachunkiem bankowym. Podstawą gospodarowania jest roczny plan finansowy , Fundusze celowe mogą zaciągć pożyczki np. FUS

Opracowanie i uchwalanie budżetu 1.Minister Finansów przedstwia radzie ministrów założenia projektu budżetu na rok natępny Rada ministrów uchwala projekt ustawy lub projekt prowizorium i przedstawi go sejmowi do 30 września roku poprzedzjącego rok budżetowy Ustawa ustala

• dochody, wydatki, deficyt limity zatrudnienia osób objętych mnożnikowym systemem wynagrodzeń, przychody i rozchody, zestawienia przychodów i wydatków państwowych zakładów bud , gospodarstw pomocniczych, środków specjalnych
• plany finansowe funduszy celowych

1Kwota rezerwy celowej nie może przekroczyć 0,2% wydatków. 2.Jednostki sektora publicznego opracowują i przekazują właściwym dysponentom części budżetowych projekty planów finansowych na następny rok budżetowy zgodnie z projektem ustawy do 1 grudnia. 3.Minister Finansów przedstawia komisji sejmowej do spraw budżetu i NIK informacje o przebiegu, wykonania budżetu za pierwsze półrocze do 10 września tego roku 4.Przenoszenie wydatków, które powodują zwiększenie wydatków w jakimkolwiek rozdziale klasyfikacji wydatków ujętym w budżecie państwa nie może być większe niż 5%. DEFICYT może być pokryty przychodami z

• sprzedaży skarbowych papierów na rynku krajowym i zagranicznym
• kredytów zaciągniętych w bankach krajowych i zagranicznych
• pożyczek -prywatyzacji majątku skarbu państwa – nadwyżki budżetu z lat ubiegłych PODATKI Podatek jest ciężąrem, który ponoszą podmioty istniejące poza państwem na rzecz tego państwa. W rezultacie z pobieraniem podatku następuje zmiana tytułu własności określonej części PKB Funkcje Podatków:

1. lokacyjna - polega na oddziaływaniu za ich pomocą na zmiany w strukturze PKB poprzez odpowiednie konstrukcje podatkowe. Państwo może wpłynąć na kierunek alokacji czynników produkcji(ulgi podatkowe)
2. stabilizacyjna- polega na konstrukcjach podatkowych, które mają rozbudowaną Giętkość, która czyni z podatków wyjatkowo skuteczną i nie wymagające żadnych bieżących decyzji, a więc działające automatyczne instrumenty stabilizacji
3. redystrybucyjna – wyraża się w oddziaływaniu za ich pomoca na rozkład dochodu ukształtowany w wyniku gry sił rynkowych, wypełnianie przez podatki tej funkcji ma podstawowe znaczenie a ocena skutków redystrybucyjnych opodatkowanie ze wzgledyu na zjawisko przerzucalnosci podatków należy do szczególnie trudnych i ważnych problemów finansów publicznych Podatki są to pienieżne, przymusowe, bezzwrotne, ogólneświadczenie nakladane i pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa. Pieniężny – może być w naturze np. służba wojskowa Przymusowy charakter polega na tym ,że są one nakładane i pobierane mocą uprawnień władczych określonych organów państwa i mogą być egzekwowane z zastosowaniem przymusu przy ujęciu środków przewidywanych w prawie. Bezzwrotność - -nie podlegają nigdy zwrotowi Ogolne – są to świadczenia ogólne czyli ogólność podatków oznacza iż są nakładane, pobierane na jednolitych zasdach i z zzastosowaniem okreslonych w powszechnie obowiązujących przepisach. TECHNIKA PODATKOWA Ustaw ordynacja podatkowa – która omawia technikę podatkową, jest to przedmiot, podmiot,skala podatków

• podmiot podatkowy czynny – jest to państwo bierny -podmiot na który nałożono podatek czyli podatnik i płatnik podatnikiem jest podmiot, który ponosi ciężar podatkowy płatnikiem jest podmiot, który dokonuje zapłty podatku
• przedmiot podatku – jest rzecz, zdarzenie lub zjawisko z którym wiąze się obowiązek podatkowy
• podstawa opodatkowania – to ujęty w wrażeniu wymiernym przedmiot podatku wyrażony w pieniądzu
• stawki podatkowe – wyraża stosunek wysokosci podatku dodanej podstawy opodatkowania. Wyróznia się stawki kwotowe i procentowe. Podatek rolny jest płatny wg stawek kwotowych a podatek od osób fizycznych stawki procentowe _ skala podatkowa- to zbiór kolejnych wielkości podstawy opodatkowania i i odpowiadających im stawek podatkowych.Wyróżniamy skalę proporcjonalną, progresywną, regresywną i degresywną skala liniowa(proporcjonalna) to taka przy której należność podatkowa rośnie w tym samym stopniu co podstawa opodatkowania skala progresywna – obejmuje stawki podatkowe, które zwiększają się w miarę wzrostu podstawy opodatkowania, co powoduje szybszy wzrost należności podatkowej, niż podstawy opodatkowania. Stosowanioe praktyczne tej skali wymaga ustalenia górnego pułapu progresji Są dwa rodzaje progresji Globalna – polega na tym,żekażda stawka podatkowa ze skali progresji jest stiosowana do całej podstawy opodatkowania łącznie co oznacza iż stawka podatkowa wzrasta przy przejściu z niższego do wyższego przedziału opodatkowania, poidczas gdy w obrębie tego samego przedziału stawka nie ulega zmianie Ciągła – zapewnia równomierny nie powiodujący skoków wzrost obciążenia podatkowego a jej istotą jest to ,że kolejne stawki podatku odnoszą się nie do całej podstawy opodatkowania lecz tylko do danego szczebla skali podatkowej Skala regresywna – stawki podatkowe zmieniają się w miarę wzrostu podstawy opodatkowania Skala degresywna-obejmuje stawki malejące w miarę zmniejszania się podstawy opodatkowania, skala ta powstaje z połączenia skali proporcjonalnej ze skalą zmienną Stopa podatkowa – to stosunek procentowy pomiędzy należnością podatkową a podstawą opodatkowania. W przypadku proporcjonalnej skali podatkowej stawka staje się zarazem stopą podatkową, natomiast w przypadku skali progresywnej należy posługiwać się przeciętną stopą podatkową KLASYFIKACJA PODATKÓW 1.podatki przychodowe – są pobierane od przychodów osiąganych przez podmioty gospodarcze np. rolny leśny reguluje ustawa z dn 15.11.1984 o podatku rolnym i ustawa o podatku leśnym 28.08.1991 ustawa o lasach rozdział 9 reguluje podatek leśny –opodatkowany jest przychód bez uwzględnienia kosztów. 2.podatki dochodowe – pobierane są od dochodów osiągniętych przez podmioty przy czym dochód rozumie się jako przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu

4. podatek majątkowy – który wymierzony jest od wartości majątku najczęściej nieruchomego wyróżniamy podaeki majątkowe -realny- czyli taki w rezultacie pobierania których następuje zmniejszenie substancji majątku podatników

• nominalne – gdzie nie zmieniają substancji majątku podatników Wyróżniamy tryby podatków majątkowych
• podatek od stanu majątki
• podatek od zmiany praw majątkowych
• podatek od przyrostu majątku Są to podatki od nieruchomosci i podatek od środków transportowych oraz podatek od posiadania psów 12.01.1991 o podatkach i opłatach lokalnych. Podatkiem majątkowym jest też podatek od spadków i darowizn 28.07.1983 5 podatek od wydatków czyli konsumpcyjne – w państwach o gospodarce rynkowej do tej pory