STYCZNIOWE GENEZA: 1860-61 30. rocznica p. list.- nastąpił wzrost nastrojów patriotycznych, w KP ukształtowały się 2 obozy polityczne:- Biali (jawnie)- burżuazja i arystokracja, chcą reform w duchu pozytywizmu -nie chcą wybuchu powstania. Millenerzy- Czerwoni nazywali tak białych, ponieważ uważali, że ich działania może przyniosą efekt, ale dopiero za 1000 lat. - Czerwoni (tajnie) - studenci+ drobna szlachta/ ziemianie -chcą wybuchu powstania.- bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania była tzw. BRANKA- przymusowy, imienny pobór Polaków do armii carskiej (na 25 lat). Zarządził ją hrabia Aleksander Wielopolski (naczelnik Rządu Cywilnego KP), by nie dopuścić do wybuchu powstania zbrojnego. Konspiratorzy (Czerwoni) zbiegli do Kampinosu, by uniknąć branki. czas akcji: 22.01.1863 - 2.03.1864 Wybuch: Tymczasowy Rząd Narodowy ogłosił manifest do narodu polskiego- zapowiedziano uwłaszczenie chłopów, a szlachcie obiecano odszkodowania za utraconą ziemię. Klęska: car ogłosił ustawę o uwłaszczeniu chłopów w KP. miejsce akcji: walki toczyły się w okolicach Warszawy, Lublina, Kielc, Częstochowy.ogółem stoczono ok. 1200 bitew i potyczek uczestnicy:Czerwoni (drobna szlachta, drobne mieszczaństwo, studenci), Biali (burżuazja i arystokracja)- przystąpili do walki m.in. po to, by je kontrolować. Chłopi, którym Rząd Tymczasowy obiecał uwłaszczenie. Brak Polskiej Armii od 1831, ważny udział chłopów- zgoda narodowa.* Walkę toczono przeciwko armii carskiej. dyktatorzy:Ludwik Mierosławski, Romuald Traugutt (zreorganizował oddziały polskie i rozwinął Polskie Państwo Podziemne (podatki i poczta na potrzeby powstania) Przyczyny klęski zasadniczo takie jak w powstaniu listopadowym (1831) RÓŻNICA- udział chłopów i burżuazji. Następstwa: KP przemianowano na Kraj Przywiślański , wprowadzono stan wyjątkowy- do 1914, wprowadzono urząd Generał-gubernatora - pełna kontrola nad KP (Krajem Przywiślańskim), represjami objęto ok 250 tys. osób (zesłano na Syberię ok. 40 tys. osób, do armii carskiej wcielono ok. 7 tys. osób; skonfiskowano ok. 3 tys. majątków szlacheckich). Bezpośrednią przyczyną klęski powstania był ukaz carski o uwłaszczeniu chłopów z 2.03.1864. Istotny był też długi czas trwania powstania oraz pora siewów.