Założenia HNS. HOST NATION SUPPORT (HNS) – WSPARCIE POBYTU I DZIAŁAŃ WOJSK SOJUSZNICZYCH NA TERYTORIUM KRAJU GOSPODARZA to cywilna i wojskowa pomoc świadczona w czasie pokoju, w sytuacjach kryzysowych i podczas konfliktów, przez państwo, na którego terytorium przemieszczają się lub są rozmieszczone i działają siły i organizacje NATO. Zakres realizowanych przedsięwzięć regulują zobowiązania wynikające z porozumień w ramach Sojuszu lub z dwustronnych bądź wielostronnych umów zawartych między „państwem – gospodarzem” oraz organizacją NATO i państwami wysyłającymi wojska. Na wzrost roli HNS w całokształcie zabezpieczenia logistycznego wpływają: stosunkowo niska zdolność przerzutu wojsk i materiałów na duże odległości, ograniczone możliwości organów logistycznych niektórych państw oraz obniżający się poziom zasobów, gdyż wiele państw restrukturyzuje swoje siły zbrojne. Realizację HNS prowadzi się w celu obniżenia kosztów operacji i zapewnienia maksymalnej swobody operacyjnej wojskom NATO przez państwo-gospodarza od momentu przyjęcia na granicach państwa(lądowej, morskiej i powietrznej) i zapewnienia swobody przegrupowania do obszaru operacji, zapewnienia dogodnych warunków rozmieszczenia w rejonach ześrodkowania oraz dostarczenia niezbędnych materiałów, usług i innej pomocy np. prawnej i zasilania informacyjnego. Wpływ na zapewnienie swobody operacyjnej mają zatem przedsięwzięcia realizowane przez sektor pozamilitarny i wojskowy państwa-gospodarza, do których zaliczamy: zapewnienie porządku wojskowego, zarządzanie przestrzenią operacyjną w określonych przez dowódcę NATO zakresie, terytorialne rozpoznanie i informowanie operacyjne, ochrona rejonów i obiektów oraz zwalczanie dywersji, kierowanie ruchem wojsk i transportem, utrzymanie przepraw, oczyszczenie tereny z zapór minowych i niewybuchów, usuwanie zanieczyszczeń, ochrona środowiska, bezpieczeństwo i porządek publiczny w obszarze misji NATO oraz bezpośrednie środki HNS, takie jak: siły, infrastruktura, zasoby materiałowe, energia, informacje o zasobach, podstawy prawne, pieniądze. W nowoczesnej logistyce NATO występuje wymóg „wykorzystywania zasobów miejscowych” stąd jest to nie tylko wsparcie przez siły wojskowe państwa gospodarza, ale także przez podmioty cywilne. Wykorzystanie zasobów miejscowych opiera się na trzech założeniach: 1)potrzeby i możliwości zasobów wojskowych i cywilnych powinny być zbilansowane 2)a wykorzystaniem sił i środków cywilnych muszą przemawiać określone korzyści lub ułatwienia (uzupełnienie niedostatków logistyki wojskowej, zysk na czasie, korzyści finansowe) 3)korzystanie z zasobów cywilnych musi być legalne, tzn. oparte na prawie państwa przyjmującego. Jego ustawodawstwo powinno regulować realizację świadczeń osobistych i rzeczowych na korzyść wojsk sojuszniczych od chwili ich przybycia. Zasoby cywilne i wojskowe wykorzystuje się łącznie, gdyż mają one charakter komplementarny i uzupełniają się nawzajem, zwiększając możliwości wspieranych wojsk.

Zasady HNS. Polityka Sojuszu Północnoatlantykiego w zakresie HNS opiera się na ośmiu głównych zasadach. Są to: odpowiedzialność, zabezpieczenie, kompetencje(uprawnienia), współpraca, koordynacja, ekonomika, przejrzystość, zwrot kosztów. Zasada odpowiedzialności-polega na tym, że władze wszystkich państw członkowskich oraz NATO ponoszą wspólną odpowiedzialność za HNS w zakresie całego spektrum operacji przeprowadzanych pod przewodnictwem NATO. Zasada zabezpieczenia-stanowi o tym, że państwa muszą zapewnić indywidualne lub w drodze uzgodnień kooperacyjnych zabezpieczenie swoim wojskom wydzielonym do NATO właściwych sił i wystarczających zasobów-w czasie pokoju, kryzysu lub konfliktu. Zasada kompetencji-dotyczy tego, że dowódca NATO powinien otrzymać odpowiednie upoważnienie w zakresie planowania, wypracowywania porozumień oraz realizacji HNS. Zasada współpracy-współpraca między organami państwa przyjmującego a państwami wysyłającymi i władzami NATO odgrywa zasadniczą rolę w przygotowaniu oraz udzieleniu wsparcia. Zasada koordynacji-koordynowanie planowania i realizacji HNS pomiędzy władzami NATO, a organami krajowymi ma kluczowe znaczenie dla skuteczności i efektywności operacyjnej oraz unikania rywalizacji przybywających wojsk o zasoby. Zasada ekonomiczności-mówi o konieczności uwzględnienia w planowaniu i realizacji najbardziej skutecznego i ekonomicznego sposobu wykorzystania sił i środków oraz zasobów przeznaczonych do wykonania postawionych zadań. Zasada przejrzystości-mówi o tym, że informacje dotyczące porozumień HNS dla wsparcia wojsk i organizacji sojuszniczych muszą być udostępnione właściwemu dowódcy NATO oraz państwom wysyłającym. Zasada zwrotu kosztów-stanowi o refundacji poniesionych kosztów, dokonywanej z funduszy krajowych, udziałów międzynarodowych lub funduszy wspólnych. Refundacja ta winna być przedmiotem porozumienia pomiędzy państwem przyjmującym i państwami wysyłającymi.

Obowiązki państwa- gospodarza i państw wysyłających. W świetle dostępnych dokumentów wsparcie ze strony państwa-gospodarza stanowi uzupełnianie na miejscu potencjału i możliwości przybywających na jego terytorium sił sojuszniczych. Obejmuje udostępnienie lokalnej infrastruktury, realizację zabezpieczenia logistycznego oraz ochronę wojsk i obiektów w celu skrócenia czasu i zwiększenia wielkości dostaw. Wsparcie udzielane przez państwo przyjmujące powinno obejmować: • udzielenie pomocy (ułatwień) w czasie przyjęcia na granicy państwa; • zapewnienie swobody przegrupowania do rejonu operacji, rozmieszczenia wojsk w terenie ich działań; • dostarczenie niezbędnych materiałów, usług i pomocy. Zgodnie z założeniami logistyki NATO wsparcie dla sojuszników realizuje się głównie siłami wojskowymi, z wykorzystaniem zasobów wojskowych. Równocześnie dąży się jednak do maksymalizacji wyzyskania możliwości środków cywilnych – jeśli jest to celowe, realne, dostępne na czas i korzystne finansowo. Użycie zasobów cywilnych wiąże się bowiem z angażowaniem gospodarki gospodarza (niekiedy z jej mobilizacją) i jest łatwo dostępne raczej w rejonach uprzemysłowionych, przy czym sięganie do cywilnych źródeł zasilania pozwala utrzymywać nienaruszone zasoby własne wojska i obniżać koszty podejmowanych działań. Obowiązki państwa-gospodarza związane z HNS obejmują: informowanie państw wysyłających i właściwych dowódców NATO o możliwościach w zakresie zabezpieczenia HNS, zapewnienie możliwie najwyższego poziomu koordynacji i współpracy pomiędzy własnymi sektorami wojskowymi i cywilnymi, dokonywanie przeglądu wymagań w odniesieniu do planów i stanu prawnego, aby dostosowywać zasoby cywilne do użycia w jak najwcześniejszym etapie kryzysu, zapewnienie uzupełniania personelu łącznikowego do Wielonarodowego Centrum Logistycznego, rozpatrywanie wniosków o zabezpieczenie HNS wystosowywanych przez dowódcę NATO rozpoczynając w ten sposób proces planowania, negocjowanie z dowódcą NATO porozumień ogólnych, wypracowywanie uzgodnień technicznych oraz wspólne uzgodnienia wdrożeniowe, opracowywanie narodowych standardów kosztów oraz udostępnianie ich dowódcy NATO i państwom wysyłającym. Obowiązki państw wysyłających zawierają: powiadomienie państwa-gospodarza i właściwego dowódcy NATO o ich wymaganiach w zakresie HNS, meldowanie dowódcy NATO o stanie trwających negocjacji, prowadzenie negocjacji i sfinalizowanie ustaleń w sprawie kosztów ponoszonych bezpośrednio na rzecz państwa-gospodarza oraz refundację kosztów wynikających z uzgodnień oraz dodatkowych potrzeb wychodzących poza te uzgodnienia. Określone są również obowiązki dowódcy NATO. Dowódca NATO powinien jak najwcześniej poinformować państwo-gospodarza i państwo wysyłające o potrzebie przygotowania uzgodnień oraz przygotować wniosek o zabezpieczenie HNS. Ponadto dowódca NATO koordynuje istniejące porozumienia z państwem-gospodarzem i państwami wysyłającymi, a także określa planowane koszty możliwe do sfinansowania przez NATO. Dowódca Sojuszu uczestniczy w precyzowaniu zasad refundacji kosztów przez państwa wysyłające, określa formę, treść i częstotliwość meldunków dotyczących zasobów HNS oraz określa priorytety i eliminuje nakładanie się potrzeb planowanych do realizacji z tych samych źródeł.

Planowanie i realizacja wsparcia przez państwo- gospodarza. W planowaniu przedsięwzięć HNS można wyróżnić pięć etapów. Etap pierwszy jest następstwem analizy zadania dokonywanej przez dowódcę NATO, który rozpatrzywszy ogólne warunki przyszłych działań identyfikuje potrzeby odnośnie wsparcia ze strony państwa gospodarza uwzględniając ewentualne specyficzne oczekiwania państw wysyłających. Dowódca Sojuszu przesyła wniosek o zabezpieczenie HNS do przewidywanego gospodarza jako pierwsze zawiadomienie o potrzebach. Dowódca spotyka się z gospodarzem celem wyrażenia zgody na udzielenie wsparcia i ustalenia jego reguł. Przygotowuje się porozumienie, które może rozwijać istniejące już porozumienie ogólne MOU między państwem wysyłającym a gospodarzem. Treść porozumienia opracowuje wspólnie personel tych państw. Po zaaprobowaniu właściwego planu następuje podpisanie umowy przez dowódcę NATO i państwo gospodarza. Podpisane porozumienie jest formalnym zaproszeniem państw wysyłających do korzystania z zasobów gospodarza. W etapie drugim każdy z krajów wysyłających opracowuje wstępne zestawienie potrzeb ISOR, których zestaw przesyła się do państwa-gospodarza. W etapie trzecim powoływany jest wspólny komitet koordynacyjny HNS kształtujący reguły finansowania do wsparcia oraz opracowujący procedury i ustalający wymagania dotyczące wsparcia dostarczanego przez gospodarza. Komitet składa się z komisji i grup roboczych rodzajów wojsk i służb, które kształtują warunki i sposoby udzielania poszczególnych rodzajów wsparcia. W skład komitetu włączeni są również przedstawiciele dowództw terytorialnych gospodarza. Wspólnie przygotowują oni projekt porozumienia technicznego TA. W etapie czwartym wspólny komitet koordynacyjny HNS (JHNSSC) w uzgodnieniu z gospodarzem ustala rejony rozmieszczenia wojsk, co umożliwia opracowanie szczegółowego zestawienia potrzeb DSOR. To z kolei pozwala na opracowanie porozumienia dotyczącego szczegółów realizacji wsparcia przez państwo gospodarza. W porozumieniu tym opracowanym dla wszystkich uczestników operacji uwzględnia się poszczególne etapy działania wojsk, czyli przekroczenie granic państwowych, przemieszczanie, zajęcie rejonów, rozładunek, kwaterowanie, zaopatrywanie i ochronę. Ostatni etap-piąty to rozważenie przez państw-gospodarza możliwości realizacji szczegółowych wymagań DSOR i we współpracy z personelem logistycznym dowódcy NATO i krajów wysyłających wojsk aktualizacja szczegółowego zestawienia potrzeb: czasu, miejsca, rozmiaru i sposobu wsparcia oraz informacji o cenach. Na tej podstawie opracowywane są wspólne uzgodnienia wdrożeniowe JIA z załącznikami. JIA to zasadniczy i końcowy dokument wykonawczy, który rzutuje na przebieg wsparcia. Podstawę do planowania HNS przez dowódcę NATO stanowi opracowany przez poszczególne kraje NATO katalog możliwości HNS oraz centralna baza danych.