Zagadnienia społeczne i gospodarcze świata i Polski

Zróżnicowanie ludności świata

Szacuje się, że obecnie na kuli ziemskiej żyje ponad 7 mld ludzi. Jest ona zróżnicowana pod względem rasowym, wyznaniowym, językowym, narodowościowym jak i kulturowym.

Czynniki kształtujące liczbę ludności:

• kataklizmy
• przyrost naturalny
• migracje Rozmieszczenie ludzi na kuli ziemskiej: -obszary bezludne – anekumena – (np. tereny okołobiegunowe, pustynie, szczyty gór)
• obszary o ograniczonej obecności człowieka – paraekumena (subekumena) – (np. stepy, tajga,tundra)
• obszary zasiedlone, silnie wykorzystywane gospodarczo – ekumena Metody ustalania liczby ludności:
• spis powszechny odbywający się co 5-10 lat
• rachunek prawdopodobieństwa
• rejestr ludności Przyczyny wpływające na różną gęstość zaludnienia:
• przyrodnicze:
• żyzne gleby
• łatwy dostęp do wody
• łagodny klimat
• poza przyrodnicze:
• polityczne
• ekonomiczne – np. rozrastanie się dużych okręgów przemysłowych, związane z występowaniem bogactw naturalnych
• historyczne – do dziś największą gęstość zaludnienia mają obszary, z których wywodzą się cywilizacje starożytne Średnia gęstość zaludnienia Ziemi wynosi 43 osoby/km2:
• Azja – 111 os/km2
• Europa – 32 os/km2
• Afryka – 23 os/km2
• Ameryka Północna i Środkowa – 19 os/km2
• Ameryka Południowa – 18 os/km2
• Oceania – 3 os/km2

Odmiany i rasy ludzkie:

Podstawowe odmiany:

• biała – europeidalna – (rasa europejska i indyjska) – jasna skóra, oczy i włosy jasno zabarwione ( niekiedy ciemne), silne owłosienie ciała, cienkie usta.
• żółta – mongoloidalna – (rasa azjatycka, amerykańska, polinezyjska) – skóra żółta do czerwonej włącznie, ciemne oczy i włosy, skąpe owłosienie ciała, powieka górna pokryta fałdą mongolską.
• czarna – negroidalna – (rasa afrykańska, melanezyjska, australijska) skóra ciemnobrunatna, czekoladowa, oczy ciemne, włosy ciemne i silnie skręcone.

Wyróżniono rasy ludzkie:

• europejską – najjaśniejsza skóra, silny zarost i owłosienie ciała u mężczyzn, włosy rozmaitego rodzaju od kędzierzawych do prostych, duży odsetek blondynów i osobników jasnookich.
• azjatycką – skóra żółta; proste, grube włosy; twarz z profilu płaska – często występuje tzw. fałda skórna (mongolska) powodująca „skośne” oczy.
• afrykańską – ciemnobrunatna często czarna skóra, słaby zarost i skąpe owłosienie ciała u mężczyzn; włosy wełniste; nos szeroki i spłaszczony; oczy bardzo ciemne i płytko osadzone; grube, często wywinięte wargi.
• australijską – skóra ciemnobrunatna; silny zarost twarzy u mężczyzn, faliste włosy, szeroki nos o wydatnie zaznaczonej nasadzie, masywne zęby oraz bardzo wydatne zgrubienia nadoczodołowe.
• amerykańską – skóra żółta lub brunatna, włosy czarne i proste.
• indyjską – ciemna skóra, europeidalne rysy twarzy, ciemne proste lub faliste włosy, wysoki wzrost.
• melanezyjską – ciemna, często czarna skór; słabe owłosienie ciała; szeroki spłaszczony nos; wełniste włosy; brak osobników o grupie krwi Rh-.
• polinezyjską – skóra jasnobrunatna, proste lub faliste włosy, na twarzy dość często występuje fałda mongolska. W wyniku mieszania się odmian i ras wyróżniamy :
• Metysów – mieszańców rasy europejskiej i amerykańskiej,
• Mulatów – mieszańców odmiany czarnej i białej,
• Zambosów – mieszańców odmiany czarnej i żółtej.

RELIGIE ŚWIATA: JUDAIZM – jedna z najstarszych religii świata (od XIII w. p.n.e.), wyznawany przez Żydów (ok. 17 mln wyznawców). Judaizm zalicza się do religii semickich i jest religią światową ze względu na rozproszenie wyznawców, należy do religii Azji Południowo-zachodniej. KONFUCJANIZM – jest doktryną moralno-polityczną i szkołą religijno-filozoficzną wywodzącą się od chińskiego filozofa i męża stanu, nazwaną od zlatynizowanej formy jego imienia: Konfucjusz. Rozpowszechniony jest głównie w Chinach. BUDDYZM – jest religią założoną przez Sidhartę Gautamę (ok. 563-483 po Chrystusie) z Kapilawastu u podnóża Himalajów (dziś Nepal); nazwa buddyzm pochodzi od jego honorowego tytułu Budda (sanskrycki oświecony). Należy pod względem pochodzenia do indyjskich religii i jest religią światową. Buddyści stanowią 5,7% ludności świata, z czego ponad 99% żyje w Azji. HINDUIZM – obejmuje różnorakie formy wiary i przejawy życia mieszkańców Indii, zespolonych ustrojem społeczno-kastowym, uznawanym przez nich za święty. Stanowi trzecią pod względem wielkości religię światową tj. 13,5 % ludności świata. Około 88% hindusów żyje w Republice Indii, gdzie stanowią większość ludności. Na skutek emigracji z Indii hinduizm występuje w 88 krajach, w tym jako religia większości w Nepalu, gdzie jest religią państwową , oraz w księstwie Sikkim.

• ISLAM – wyznawany i stworzony przez Mahometa na początku VII w. W Mekce (arab. Islam znaczy poddanie się poświęcenie się [bogu]). Islam, należący do religii Azji Południowo – Zachodniej , jest religią światową. Wyznawcy islamu zwani muzułmanami stanowią drugą co do wielkości wspólnotę religijną świata, stanowią ponad 17% ludności świata. Islam jest rozpowszechniony w 172 krajach, przy czym jako religia większościowa w 38, a jako państwowa w 24, m.in. w Pakistanie, Bangladeszu, Iranie, Egipcie, Maroku, Arabii Saudyjskiej, Malezji, Turcji.
• CHRZEŚCIJAŃSTWO – jest religią wywodzoną od Jezusa z Nazaretu (Palestyna; dziś Izrael) jako jej twórcy. Nazwa pochodzi od honorowego imienia Chrystus (gr. pomazaniec[boży], mesjasz). Wyrosłe z judaizmu chrześcijaństwo zalicza się do religii Azji Południowo-Zachodniej i wśród współczesnych religii jest największą wspólnotą religijną pod względem liczby wyznawców i rozprzestrzenienia geograficznego. Chrześcijanie stanowią około 33% ludności świata. Jest ono rozpowszechnione w 254 krajach z czego pośród 145 narodów jako religia większości, a w 18 jako religia państwowa; w postaci anglikanizmu w Wielkiej Brytanii, ortodoksyjnego chrześcijaństwa w Grecji, wyznania ewangelicko –luterańskiego w 6 państwach m.in. w Szwecji i Danii, oraz najliczniejszego rzymskiego katolicyzmu w 9 państwach m.in. w Argentynie i Peru.

JĘZYKI ŚWIATA:

Ludność świata jest bardzo zróżnicowana pod względem językowym. Liczbę języków szacuje się na 2-3 tys. Spośród nich jedynie 14 jest tak rozpowszechnionych, że mówi nimi łącznie ponad 60% ludności świata, są to :

• chiński - ok. 1,1 mld osób posługujących się tym językiem
• hindi i urdu - ok. 500 mln
• angielski - ok. 400 mln
• hiszpański - ok. 300 mln
• rosyjski - ok. 190 mln
• arabski - ok. 180 mln
• indonezyjski - ok. 180 mln
• portugalski - ok. 150 mln
• bengalski - ok. 120 mln
• japoński - ok. 120 mln
• niemiecki - ok. 100 mln
• francuski - ok. 100 mln Największe znaczenie w życiu międzynarodowym odgrywa język angielski. Jest on językiem powszechnie używanym w światowym piśmiennictwie naukowym, handlu międzynarodowym, żegludze, na międzynarodowych zjazdach, kongresach itp.

Języka polskiego używa łącznie nie mniej niż 41 mln osób. Poza granicami kraju używają go liczne grupy ludności pochodzenia polskiego w USA, Kanadzie, Brazylii, Australii, Niemczech, Francji, byłym ZSRR oraz drobne grupy w wielu krajach. Struktura ludności Polski: Pod koniec 2008 ludność Polski szacowana była na 38 135 876 mieszkańców, co dawało gęstość zaludnienia122 os/km². Pod koniec 2009 ludność Polski szacowana była na 38 167 329 mieszkańców, co dawało wzrost o 31 453 mieszkańców. Pod koniec 2010 ludność Polski szacowana była na 38 200 037 mieszkańców, co dawało roczny wzrost o około 33 000 mieszkańców. Jednak w wyniku przeliczenia danych po Narodowym Spisie Powszechnym 2011 określono ją na 38 529 866. Pod koniec 2011 Polska liczyła 38 538 447 mieszkańców, co dawało roczny wzrost o 8581 mieszkańców. Dane te można uznać jednak za zawyżone. Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011, w końcu marca 2011 roku za granicą przebywało (powyżej 3 miesięcy) 2017 tys. osób zameldowanych w Polsce na stałe, w tym ponad 12 miesięcy i więcej. 1560 tys. Faktycznie oznacza to ludność Polski na poziomie 36-37 mln lub nawet mniej, bo nie wszyscy mogli (i nie brali ze wzg. na metody) brać udział w spisie, a sam GUS traktuje jako osoby przebywające czasowo za granicą takie osoby, które przebywają poza krajem, nawet przez wiele lat, ale nie dokonały wymeldowania z pobytu stałego w Polsce. W Narodowym Spisie Powszechnym z 2002 r. ponad 96% ankietowanych zadeklarowało narodowość polską, 1,23% (471,5 tys. osób) zadeklarowało przynależność do innej narodowości, natomiast 2,03% ludności (774,9 tys. osób) nie określiło swej przynależności narodowościowej. Według GUS w latach 2008-2011 odnotowano dodatni przyrost rzeczywisty ludności – było to spowodowane wzrostem liczby urodzeń, mimo wzrostu umieralności. Wcześniej przez 10 lat notowano spadek liczby ludności Polski. Pod względem liczby ludności Polska w 2011 roku była na 34. miejscu wśród krajów świata i na 6. w Unii Europejskiej.