“Chłopi” Władysława Reymonta to epopeja, gdyż są tu spełnione wszystkie cechy tego gatunku literackiego. Jest to obszerny utwór powieściowy przedstawiający realistyczny obraz społeczeństwa chłopskiego w przełomowych momentach historycznych (rusyfikacja, wspomnienia o powstaniu styczniowym) i społecznych (rodzi się świadomość klasowa chłopów). Na to wskazuje obszerny obraz wsi, dynamiczny i statyczny charakter życia wiejskiego. Bogactwo szczegółów dotyczących pracy, zabaw, obrzędów, obowiązujących konwenansów, poczucia estetycznego ludu. Przedstawione rozwarstwienie wsi i konflikty są ukazane w perspektywie historycznej, co ma wartość dla realizmu powieści. Szeroki rozmach epicki wskazuje na epopeję życia wsi.

O postawie epickiej decydują trzy czynniki:

• możliwie najpełniejsza znajomość przedstawionego środowiska,
• zdolność całościowego jego ujęcia (zarówno gdy chodzi o czynniki wiążące i zespalające owe środowisko, jak i o znamienne dlań wewnętrzne sprzeczności i konflikty),
• jak najdalej posunięta rzeczywistość i bezstronność przedstawienia artystycznego, co wymaga rezygnacji z wszelkiego dydaktyzmu oraz z autorskich komentarzy i refleksji nie zbieżnych z systemem wartości wyznaczonym przez pogląd na świat bohaterów utworu.

Władysław Reymont potrafił zespolić te elementy w sposób artystyczny, odtworzył obraz wsi widziany jakby z zewnątrz i z wewnątrz.

Mając na uwadze “Pana Tadeusza” należy stwierdzić, że epos - to przeżycie opisanych chwil wraz z narodem.

Reymont przy zachowaniu dużej dozy obiektywizmu i rzeczywistości w kreśleniu panoramy życia chłopskiego daje wyraz swojej sympatii dla chłopstwa i wierzy w jego doniosłe znaczenie jako fundamentalnej warstwy narodu. Chociaż unika bezpośredniej wypowiedzi deklaratywnej, tak jednak kreśli obraz wsi, że nasuwa się stwierdzenie Gospodarza z “Wesela”: “Chłop potęgą jest i basta”.

O epopei świadczy tendencja Reymonta do widzenia świata z pozycji systemu wartości wytworzonego przez kulturę ludową i stanowiącego fundamentalną wartość dzieła jako eposu. dzięki tej warstwie tworzywa, odrębnego i specyficznego Reymont stał się realistą, epikiem wsi. Nawet humor i przygoda są wkomponowane w tok akcji, nie stanowią “przerywnika”, jak to bywa np. u Sienkiewicza czy Żeromskiego. Przyrodę ukazuje pisarz przez ludzkie przeżycia i sytuacje, w codziennym obcowaniu i dlatego widzi nie tylko jej piękno, ale i brzydotę:"… czas uczynił się zgoła psi, rozmiękły, zimny i przymglony, (…) dzień się niejeden widział jako ten psiak utytłany, błotem ociekły i z zimna skamlący". Element brzydoty i pospolitości nie jest, jak u naturalistów, wyrazem negacji zastanego świata, ani też wyrazem katastroficznego pesymizmu, jak u modernistycznych dekadentów - lecz pojawia się jako wyraz wierności i prawdziwości w odtwarzaniu określonych sytuacji (np. opis bójek, chorób). O tym, że “Chłopów” można nazwać epopeją chłopską świadczą też:

• wielopłaszczyznowość i wielostronność widzenia postaci i sytuacji;
• obrazy ukazujące stopniowe przeobrażanie się starej wsi w nową. Z. Dębicki zestawia “Chłopów” z “Panem Tadeuszem” pisząc: “Jak Podkomorzy był <>, podobnie Boryna przejdzie przez literaturę do historii jako <> chłop starego porządku”.
• Reymontowi wydawało się, że następuje moment świtu Polski chłopskiej, dlatego wspomina o pomyśle zbiorowego wykupu Podlesia, a raczej wymiany lasu na ziemię orną, o zorganizowaniu pomocy dla poszukiwanego przez żandarmów Rocha, o konieczności przeciwstawienia się rosyjskiej szkole - czyli momentem przełomowym (cecha epopei) jest nie tylko sytuacja historyczna ale i świadomość chłopska (świadomość czysto stanowa zaczyna przeobrażać się w świadomość społeczną i obywatelską).

CHŁOPI - TOM 1 (JESIEŃ)

Akcja toczy się w Lipicach.

TOK ZDARZENIOWY /PRACE NA POLU, KULTURA/

1. Zbieranie ziemniaków / sianie zboża
2. Przygotowanie do Jarmarku / każdy może się tam zaopatrzyć we wszystkie towary potrzebne na zimę lub uzyskać ze sprzedaży płodów rolnych i żywego inwentarza pieniądze konieczne do uregulowania starych rachunków i długów
3. Jarmark
4. Zbieranie kapusty
5. Zbiorowe obieranie kapusty
6. Zaręczyny w karczmie/ Jagna i Boryna
7. Zapowiedzi w kościele
8. Dzień Zaduszny / mieszkańcy idą do kościoła i na cmentarz, aby pomodlić się za zmarłych
9. Przygotowania do wesela Jagny i Boryny
10. Tańce / wieczerza / wódka / zabawy / tańce
11. Przenosiny panny młodej do domu męża
12. Śmierć Kuby
13. Dalszy ciąg weseliska w domu Boryny

koncepcja czasu- wieczny, powtarzalny, płynący powoli ale nieuchronnie

bohater zbiorowy- gromada wiejska, na której tle przedstawieni są bohaterowie indywidualni.

fabuła epizodyczna- wiele zdarzeń nie tworzy akcji, lecz służy budowaniu tła społecznego i obyczajowego

#eksponowanie przyrody jako bohatera równorzędnego człowiekowi #szczegółowy opis przedmiotów, sytuacji, wyglądu, obyczajów, tradycji #połączenie dwóch stylów opowiadania: - patetycznego (scena śmierci Boryny), - realistycznego (służącego opisowi codzienności chłopów)

Bohaterowie:

• Wieś podzielona jest na najbogatszych, średniozamożnych, biedotę i komorników. Bogacze trzymają się razem, a z biedotą nie utrzymują kontaktów- gardzą nią. Biedota wiejska często jest pozbawiona ziemi i własnych chat- ziemia dla mieszkańców wsi jest bardzo ważna.
• poczucie więzi z gromadą, jest dla chłopów bardzo ważna, bez niej nie potrafią żyć- hamuje ich arogancję. Ale o tym wie jedynie ten, kto czegoś już w swym życiu doświadczył - ,,Człowiek jeno z biedy da czasem folgę ozorowi, ale w sercu co inszego siedzi, że czy chce, czy nie chce, a z drugimi radować się musi albo smucić. Nie poradzi żyć z osobna, nie…'
• chłopi wiedzieli wszystko o wszystkich, co było rzeczą, która szczególnie leżała w polu ich zainteresowań. Kiedy Jagna zdradzała Borynę najpierw z Antkiem, później z wójtem i Jasiem, natychmiast odbiło się to głośnym odzewem. Zaczęto plotkować, jawnie wyrażać swoją dezaprobatę i negatywny stosunek zarówno do Jagny i jej kochanków, jak i do Boryny, jako męża, który udaje, iż niczego się nie domyśla.
• Na wesele Boryny zaproszono najzamożniejszych gospodarzy. Bogatego Macieja nie obchodził los biedoty. Kiedy proszono go do dziedzica w sprawie zatrudniania najuboższych przy wyrębie dworskiego lasu, odmówił.
• solidarność chłopska w trudnych sytuacjach, wsparcie- pomoc w budowie domu, zakupie ziemi, a później wyposażeniu gospodarstwa Szymka i Nastki, którzy będąc po ślubie, sami nie mieliby większych szans na życie i przetrwanie.
• podczas gdy lipieccy gospodarze byli w więzieniu, chłopi troszczyli się o okoliczne wsie. Przyjeżdżali do Lipiec, by pomóc kobietom. I tak też po kilku dniach pobliskie pola roją się wręcz od robotników, a nadzór nad nimi sprawuje ksiądz.

Dzieje Macieja Boryny

• zamożny
• ma silny charakter
• pracowity
• wieś darzy go większym zaufaniem niż wójta . (dba bardziej o własne interesy niż sprawy wsi.), ludzie go szanują i przychodzą ze swoimi problemami po radę.
• najważniejszy we wsi gospodarz
• bardzo pracowity
• Jest zapraszany na posiedzenia wpływające na losy wsi
• największą wartością jest dla chłopów ziemia. Jest gotów walczyć o nią i stawia to dobro wyżej rodzinę.
• gdy dowiaduje się o romansie syna i żony chce oboje zabić.
• Poznajemy go jako 58 letniego mężczyznę zawierającego związek z 19-letnią Jagną. Jest to związek z namiętności i rozwagi (pole matki Jagny przylega do jego majątku).
• Czuje się gospodarzem.
• Wyrachowanie i egoizm sprawiają, że jest gotowy złączyć się z dworem przeciwko chłopom.
• Uważa, że praca jest podstawą - zmienia swój stosunek do Hanki, gdy okazuje się, że ta umie pracować.
• W sporze o las stara się załagodzić sprawę, zna granice kompromisu, dochodzi do rozprawy, którą przypłaca zdrowiem. Urażony staje się zdolny do zbrodni- przypadek sprawia, że kochankowie uchodzą z życiem.
• jego zięciem jest Kowal
• Dla swojego dobra, był gotowy zbratać się z dworem przeciw wspólnocie- gdy Roch chciał namówic go o wstawiennictwo za chłopami zostawał nieugięty- odmówił: ,,Mam co innego w głowie. To i płakał nie będę, że tam który Wojtek albo Bartek nie ma co do gemby włożyć księdzowa to sprawa, nie moja! (…) Już takie urządzenie boskie jest, to widzi mi się i ostatnie, że jeden ma, a drugi wiater po polu łapie".
• Boryna zostaje śmiertelnie zraniony przez borowego. Ostatkiem sił wstaje z łóżka, aby jeszcze przed śmiercią pożegnać się z ukochaną ziemią. W ostatnich chwilach życia czyni jeszcze symboliczny gest siewcy i oddaje ducha w zgodzie z naturą, która go wychowała i określała rytm jego całego życia.

Losy Antka Boryny

• Syn Macieja- człowiek dojrzały.
• Nie kocha żony, Hanki, pracując u ojca czuje się wykorzystywany.
• Kocha Jagnę, jednak małżeństwo ojca pogrąża go (Maciej Boryna dostaje ukochaną kobietę i pozbawia 6 morgów, które prawem dziedziczenia Antek uważał już za swą własność). Po ślubie ojca z Jagną przeniósł się na drugi koniec wsi do domu ojca Hanki. Nie znalazł pracy i wraz z żoną żył w biedzie.
• Miłość do Jagny doprowadziła Antka do pijaństwa. Wszczynał on liczne awantury i budził powszechną niechęć wśród mieszkańców.
• Ogrom swych win pojął dopiero, gdy usłyszał w kościele kazanie potępiające jego postępowanie.
• nienawiść do ojca nadal w nim pozostała.
• Miłość i nienawiść sprawiają, że zapomina o obowiązkach, obarcza Hankę dbaniem o rodzinę.
• Nie potrafi odejść ze wsi.
• Porywczy
• skłonny do bójek
• uparty
• dumny
• Po śmierci ojca Antek dziedziczy majątek.
• staje się teraz najbogatszym chłopem we wsi
• musi dbać o reputację w gromadzie.
• Pomimo miłości do Jagusi, nie broni jej, gdy chłopi postanawiają wypędzić ją ze wsi, boi się, że chłopi by się na niego zezłościli. ,,W gromadzie żyję, to i z gromadą trzymam! Chceta ją wypędzić, wypędźta; a chceta se ją posadzić na ołtarzu, posadźta! Zarówno mi jedno"
• Nie chce narazić, wie, że będzie musiał przewodniczyć nad gromada- ojciec i gospodarz przezwycięża w nim osobowość kochanka.

Hanka

• zmienia się wraz z fabułą, na początku jest płaczliwa, niezaradna i zastraszona- boi się Antka i starego Boryny.
• Wygnana z domu zmienia się.
• Ciężka sytuacja u ojca Bylicy, zdrada Jagny przez Antka podnoszą ją na duchu “bieda łacniej przekuwa człowieka niźli żelazo”.
• Antek wymawia jej, że przyjęła od starego Boryny pieniądze i żywność. Dochodzi tu do wypominania krzywd (romans Antka z Jagusią) Antek z gniewem ucieka i wałęsa się po okolicy rozmyślając nad tym co powiedziała mu żona.
• przestała bać się męża.
• Po wydarzeniach w borze i ciężkim zranieniu Macieja Boryny za namową ojca, przeniosła się z powrotem do starego Boryny. W czasie choroby starego Boryny i pobytu Antka w kryminale ujawniają się jej zdolności gospodarsko-organizacyjne. - Podczas choroby Macieja i pobytu Antka w więzieniu pokazuje, że umie sobie poradzić.
• jako jedyna opiekuje się chorym teściem, który widząc to w chwilach przebłysku, mówi jej gdzie ma ukryty gotowy grosz i chce, by wzięła te pieniądze i ratowała Antka od więzienia, który był oskarżony o zabicie borowego, gdyż ten ciężko (w finale śmiertelnie) ranił jego ojca.
• Podczas pobytu Antka w więzieniu okazuje się, że mimo zdrad ona jest mu wierna i nadal go bardzo kocha. Wszystko, co robi w gospodarstwie, robi dla niego i przygotowuje na jego powrót.
• Chce, aby był z niej dumny jak wróci i aby dzięki temu, że zobaczy, jaka jest naprawdę zapomniał o Jagusi.
• Tak bardzo chciała powrotu ukochanego męża, że nawet ofiarowała się iść na pielgrzymkę do Częstochowy za wstawiennictwo i pomoc Matki Bożej.
• Nienawidzi Jagny, jednak pierwsza wyciąga rękę na zgodę przed pielgrzymką do Częstochowy.
• Przedsiębiorcza
• zaradna -energiczna
• staje się podporą Borynów.

Jagna

• Wiejska piękność
• córka wdowy Paczesiowej, siostra Jędrzycha i Szymka.
• Rozpieszczana przez matkę, nie dorosła do małżeństwa.
• boi się pracy
• Nieprzystosowana do życia w gromadzie, próbuje żyć na własny sposób.
• Nie ma sprecyzowanych marzeń ani uczuć “… taka cichość we mnie rośnie, kieby śmierć przy mnie stojała, a tam mnie cosik porywa, tak ponosi, że tego nieba bym się uwiesiła i z tymi chmurami poniesła w świat”.
• nie potrafi panować nad żądzami. To właśnie popęd płciowy doprowadza do jej romansu z Antkiem, wójtem oraz Jasiem.
• Decyzję o zamążpójściu Jagny podjęła jej matka, Dominikowa, która kierowała się bogactwem kandydata do ręki córki. Z tego powodu Jagny nie cieszył zbliżający się ślub, a pan młody był jej obojętny.
• Po ślubie miłość Antka i Jagny trwała nadal, co doprowadziło do wypędzenia Antka i jego żony z domu Boryny.
• Na początku pobytu Antka w więzieniu, nie może o nim zapomnieć, tęskni za nim, staje jej przed oczami jakby żywy. Lecz wkrótce zaczyna o nim zapominać i wiąże się z wójtem, co wywołuje niemały skandal, gdy ich ludzie znajdują półnagich, śpiących w lesie pod krzakami. - W czasie lata zadurza się w Jasiu – synu organistów, który edukuje się w seminarium duchownym.
• cieszy się z wiosennego krajobrazu i przyrody, potrafi dostrzec otaczające piękno, czego inni nie potrafią.
• przeżywa grę organów, wzrusza opowieścią Rocha, pięknem wiosennego krajobrazu.
• Posiada zdolności artystyczne (kraszanki, wystrzyganki).
• ziemia nie jest dla niej bogactwem- drze zapis i rzuca pod nogi Hanki.
• Zostaje wygnana ze wsi
• publicznie zhańbiono ją koło murów cmentarnych, gdyż ksiądz nie pozwolił ludziom wejść na teren kościelny. Jagusia zapłaciła za życiowe niepowodzenia wójtowej i żony organisty

Kuba Socha

• Powstaniec z 1863 r.
• Ma silne poczucie dumy rodowej
• czuje się gospodarzem, zaś los parobka przyjmuje z pokorą.
• głęboko wierzy (franciszkanin)
• daje księdzu kilka upolowanych przepiórek, a niespodziewana zapłata (“tylachna pieniędzy”, czyli złotówka) i podszepty Jankiela sprawiają, że rozpoczyna kłusowanie na pańskim polu i w lesie.
• Nie jest złodziejem- nakrzyczał na Żyda, gdy ten proponował mu pokątną sprzedaż podbieranego koniom owsa- własność dziedzica traktuje jako niczyją.
• Podczas jednej z wypraw zostaje postrzelony. Nie wie jak się zachować i prosi o pomoc Jagustynkę i Jambrożego. Lęk przed szpitalem doprowadza go do okrutnego samookaleczenia (ucina sobie nogę) i śmierci z wykrwawienia.
• Boryna ceni jego pracowitość, jednak nie wynagradza go obficie za ciężką pracę i oddanie.

Do klasy ubogich chłopów zalicza się Agata i parobek Boryny, Kuba. Nie posiadają oni majątku.

Agata

• stara kobieta
• przed zima krewni wypędzają ją z domu, idzie na żebry do miasta- Sytuacja ta powtarza się każdego roku, ponieważ w tym okresie rodzina nie może znaleźć dla niej pracy.
• nie narzeka, stara się usprawiedliwiać krewnych.

Roch

• postać tajemnicza.
• żebrak przychodzący czasami do Lipiec
• wywodzi się ze stanu wyższego niż chłopski. Wskazuje na to jego wykształcenie, które wykorzystuje przy udzielaniu dzieciom lekcji pisania, czytania i historii.

Ksiądz

• wydaje się być dobrodusznym i poczciwym człowiekiem, w rzeczywistości jest interesowny.
• Nie wdaje się w konflikty i z reguły staje po stronie bogatszych chłopów.
• jest gospodarzem, a nie osobą uduchowioną.
• pozycja w gromadzie była rezultatem sprawowanego stanowiska.
• czegokolwiek by on nie powiedział, uważano to za właściwe i najlepsze dla dobra ogółu.
• Wszystkie decyzje podejmowane przez chłopów, musiały być przez niego zatwierdzone
• zgadzał się ze wspólnotą, ale jako duchowny, nie mógł zezwolić na samosąd nad Jagną. Wyjechał, więc ze wsi, wyrażając tym samym zgodę na wyrzucenie Jagny z gromady.

• Kościół:

• pierwsze zdanie powieści brzmi: „Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus”, a ostatnie: „Ostańcie z Bogiem, ludzie kochane”.
• Ludzie najbiedniejsi są najbardziej religijni,
• podczas mszy w kościele widoczny był podział na klasy. Najubożsi stawali na końcu, z przodu stali zamożni. (ukazane to zostało, gdy Kuba będący w bardzo dobrym nastroju zajął jedno z przednich miejsc w kościele.)
• podczas wystąpienia organisty przeciwko Jagnie, który odniósł się do fragmentów Pisma Świętego łatwo manipulował chłopami, którzy mu uwierzyli. Niewykształceni chłopi wszystko zostawiali w rękach Boga.

Dominikowi

• matka Jagny
• bogata wdowa
• wybiera męża dla swej córki- Na jej decyzje ma wpływ głównie majątek Boryny.
• Jest posądzana o uprawianie czarów.

Mateusz

• kawaler
• stara się o względy Jagny. Z tego powodu dochodzi w tartaku do bójki pomiędzy nim a Antkiem.
• Później Mateusz wraz z młodym Boryną wspólnie występują przeciwko starym.

Autor traktuje bohaterów obiektywnie podkreślając równocześnie ich wady i zalety. Wyczuć też można jego życzliwość wobec chłopów. Reymont mocno podkreśla siłę chłopstwa oraz ogromne jego wartości. Docenia pracowitość i przywiązanie do ziemi (mit chłopa piasta, mit chłopa siewcy). Wierzy, że mogą być fundamentem dla społeczeństwa, należy tylko wydobyć te ukryte możliwości.

opis obyczajów wsi polskiej:

• folklor: wróżby, przesądy, tradycje, zwyczaje, Np.:

• opis jarmarku (t.I)- prezentowały dorobek pracy w polu i zagrodzie.
• “zrękowiny” (t.I),
• wesele Boryny (t.I),
• wieczerza wigilijna (t.II)- przebiegała według ustalonego porządku
• Wielkanoc (t. III),
• obrzędy pogrzebowe (t.IV),
• odpust (t. IV).
• sianokosy- stosowano reguły ustalone wielowiekową tradycją,
• W czasie wizyt nie wypadało przystępować do rzeczy, ale długo dyplomatyzować, by po rozmowie wyłożyć cel odwiedzin.
• wyprawianie chrzcin,
• zaręczyn,
• wesela -pogrzebu,
• chodzenie z niedźwiedziem czy kogutkiem,
• pochowek śledzia -dyngus,
• przyjmowanie księdza przybywającego po kolędzie i obdarowywanie go za duszpasterską posługę.
• Szatkowanie kapusty i darcie pierza

To obyczaje zgromadzeń, w czasie, których była okazja do zabaw i posłuchania legend, baśni, poznania nowinek ze świata.

Powtarzanie się pór roku i prace rolnicze z nimi związane. Np.:

• szatkowanie kapusty (t.I),
• przędzenie wełny (t.II),
• symboliczny siew (t.III),
• żniwa (t. IV).

• Przyroda- reguluje życie chłopa, wpływa na jego życie osobiste. Chłop jest zależny od przyrody- bohaterzy stają się żywiołowi, dzicy i prawdziwi jak sama natura (rodzinne i sąsiedzkie spory kończące się nieraz krwawymi bijatykami; miłość Antka do Jagny; szalone zabawy, podczas których tłum się jednoczy). Przyroda opisuje ludzkie przeżycia
• Pojawia się brzydota, która stwarza realny obraz rzeczywistości. (np. opis bójek, chorób). “… czas uczynił się zgoła psi, rozmiękły, zimny i przymglony, (…) dzień się niejeden widział jako ten psiak ututłany, błotem ociekły i z zimna skamlący”.

Narracja

• Narrator jest anonimowy.
• wsiowy gaduła – gawędziarz – opowiada o życiu mieszkańców wsi części – angażuje się emocjonalnie, gdy opowiada- w dialogach najczęściej pojawia się gwara wiejska. np.“hale” zamiast “ale”, np. “chodźta”, “ociec”, “mówili”, “paskudnik”, “Oczy swoje mam i miarkuję se ździebko”
• poeta młodopolski- ujawnia się w opisach przyrody, przeżyć, ludzkich namiętności, posługuje się językiem literackim z bardzo nielicznymi elementami gwarowymi. Wprowadza oryginalne obrazy poetyckie: cechami jego stylu są liryzm, subiektywizm, emocjonalizm, plastyka, barwność. pokazuje prace związane z przyrodą np. opisy jesiennego pola, symboliczny obraz śmierci Boryny
• realistyczny obserwator– wykształcony chłop – przedstawia społeczeństwo chłopów, wygląd miejsc, osób, przebieg wydarzeń opisuje z dystansem. Mówi językiem literackim, czasem odwołuje się do gwary.

Epopeja chłopska:

• rozległy obraz społeczeństwa lub reprezentatywnej jego części, ukazanych w przełomowym momencie historycznym.
• Bohaterem powieści są chłopi, najliczniejsza grupa narodu, ukazani w różnych sytuacjach, w konkretnych momentach wsi, w codziennej pracy i dniach świątecznych.
• Poznajemy dwa istotne urzędy wiejskie - gminę i parafię
• wprowadzenie w życie parobków i komorników, do izby bogaczy i biedoty, do karczmy i kościoła, do pokojów organisty i księdza i w dostatni świat dziedzicowego dworu.

Spór starych z młodymi:

Spór ten przejawia się w postawie Antka- reprezentuje młodych i Boryny- grupa starych.

• Syn Boryny zarzuca ojcu, że ciężko dla niego pracuje jednak nie słyszy od niego żadnych pochwał.
• Chciałby, aby ojciec przepisał na niego swoją ziemię i pozwolił mu rządzić wedle własnego uznania.
• Młodzi gospodarze (Mateusz) uważają, że starzy sprawują rządy nieudolnie i nie dopuszczają swych synów do decydowania o sprawach majątku i wsi.
• starzy obawiają się, że gdy oddadzą rządy młodym zostaną wypędzeni z domów- tak jak Agata.
• Kowal- szwagier Boryny- na jarmarku stara się przekonać teścia, by wypłacił córce posag, a Antkowi radzi, by przekonał ojca do podziału ziemi między dzieci. Kowal jest chciwy i przebiegły.