W połowie XIX wieku Europą wstrząsnęła tak zwana Wiosna Ludów. W czasie jej trwania dały znać o sobie dążenia i aspiracje społeczeństw europejskich, wcześniej trzymanych w ryzach przez porządek, ustalony na kongresie wiedeńskim. O swoje prawa upomniały się narody: włoski i niemiecki. Ich postulatem było stworzenie nowych państw europejskich: Niemiec i Włoch. Wydarzenia Wiosny Ludów zdecydowały w jakiejś mierze o formie przyszłego jednoczenia Niemiec i Włoch. Kompromitacja liberałów niemieckich i konflikt włoskiego ruchu narodowego z papiestwem zaciążyły na procesach zjednoczeniowych. Proces zjednoczenia przebiegał inaczej w obu państwach. Można jednak wskazać podobieństwa jak i różnice w jednoczeniu się Niemiec i Włoch. Wśród podobieństw możemy wskazać fakt, iż na terenie państw pojawił się człowiek, silna i wpływowa osobowość, która chciała zająć się zjednoczeniem. W Niemczech był to Bismarck zwany żelaznym kanclerzem. Był osobą barwną i pełną kontrastów, jednym z najwybitniejszych polityków drugiej połowy XIX wieku. Politykę swą prowadził zręcznie i konsekwentnie. Bismarck obejmując swój urząd kierował się zasadą „siła przed prawem”. Będąc realistą zdawał sobie sprawę, że dla zwycięstwa równie ważne są karabiny jak i wiara strzelających, że warto i trzeba tych karabinów skutecznie używać. Jego zdaniem należało utworzyć z państw Związku Niemieckiego i Prus jedno państwo pod przewodnictwem władcy tego ostatniego. W 1862r. Bismarck został powołany kanclerzem Prus. Jako kanclerz potrafił nakłonić władców państewek niemieckich do złożenia cesarzowi propozycji przyjęcia korony zjednoczonych Niemiec. Możemy więc stwierdzić, że bez Bismarcka proces zjednoczenia przebiegałby o wiele wolniej. We Włoszech osobą zajmującą się problemem zjednoczenia był Cavour, szef rządu Sardynii. Jego polityka opierała się na idei zjednoczenia na drodze normalnych procesów prawnych, był przeciwnikiem nazistów opowiadających się za rewolucją. Opierał się przeważnie na współpracy z Napoleonem III, który chciał podtrzymać rodzinną tradycję wyzwalania terytorium Włoch z pod wpływów Austrii. Cavour sprowokował wojnę z Austrią (przez niepokojącą wszystkie mocarstwa agitację), jednak gdy Napoleon III po zwycięstwie (stał oczywiście po stronie przyszłych Włoszech) podpisał pokój, to Cavour podał się do dymisji (działania Napoleona III został odebrane przez niego i opinię publiczną jako zdrada). Potem jednak został pierwszym premierem zjednoczonych Włoch. Za kolejną cechę łączącą można uznać fakt, iż w jeden i drugi proces jednoczenia zamieszana była Austria (pośrednio i bezpośrednio). W połowie XIX wieku Austria była krajem ważnym i równie ważne miała cele polityczne. Generalnym założeniem była wrogość do Francji i za wszelką cenę nie polepszanie sytuacji Prus. Wojna krymska przegrana przez Austrią sprawiła, że zaczęła ona być izolowana na arenie międzynarodowej. Miała jednak niekwestionowaną hegemonię na Półwyspie Apenińskim. Włochy chcąc się zjednoczyć musiały wyzwolić się z pod tego panowania. W wojnę uwikłana została Francja i dzięki temu Królestwo Sardynii mogło zająć się zjednaczaniem pod życzliwym okiem Francuzów. W Niemczech Austria miała wpływy polegające na patronacie nad Związkiem Niemieckim. Aby proces zjednoczenia mógł się rozpocząć musiano także wyzwolić się z pod wpływów austriackich. I tu z pomocą przyszedł Bismarck z całą potęgą Prus. Podobieństwem była również postawa obywateli Niemiec i Włoch. Oba narody chciały być zjednoczone. Zjednoczenie w obu przypadkach musiało kiedyś nastąpić. Pierwsze świadectwo woli zjednoczenia lud dał już w swojej wiośnie w 1848 roku. Teraz, gdy możliwe było stworzenie jednego państwa, ludzie także (przez swoich przedstawicieli) opowiedzieli się za zjednoczeniem. We Włoszech aż czuło się wolę ludu do zjednoczenia. W Niemczech lud miał miej do powiedzenia, ale władcy zdając sobie sprawę z ogromnych korzyści militarnych i gospodarczych także opowiedzieli się za zjednoczeniem. Odpadł więc problem niepokojów społecznych związanych z niechęcią ludzi do zmian. Tak więc Bismarck i Cavour mieli za sobą wolę ludu i wolę monarchów, nie musieli więc wprowadzać niczego przeciwko swoim narodom. Zarówno we Włoszech jak i w Niemczech procesy zostały podzielone na dwa okresy: zjednoczenie pierwotnie i dołączanie nowych terenów do istniejącego już państwa. Za zjednoczenie pierwotne można uznać Włochy od momentu zwołania pierwszego parlamentu ogólno włoskiego dnia 18.II.1861. Państwo Kościelne nie wyraziło zgody na przyłączenie do Piemontu i zaczęło okładać klątwami prawie wszystkich ludzi. Drugi etap zjednoczenia to przyłączenie Państwa Kościelnego. W 1870 roku Napoleon III wycofał z Rzymu swoje wojska (wojna z Prusami). 20. IX .1870 oddziały włoskie zajęły Rzym (bez dzielnicy przyznanej papieżowi, ale nawet ta dzielnica w wyniku plebiscytu została włączona do Włoch). Państwo Kościelne przestało więc istnieć, a proces zjednoczenia zakończył się. W Niemczech zjednoczenie pierwotne to zwołanie parlamentu Związku Północnoniemieckiego 12.II.1867. W lipcu ogłoszona została nowa konstytucja. Związek Północnoniemiecki to państwo związkowe złożone z Prus i państw byłego Związku Niemieckiego. Drugi etap to dołączenie państw południowoniemieckich (Hanower, Bawaria, Wirtembergia, Badenia). W 1870 roku po paru miesiącach pertraktacji żelaznego kanclerza udało się przyłączyć te wyżej wymienione państwa do Związku Północnoniemieckiego i utworzono Rzeszę Niemiecką. Brakowało tylko akceptacji - koronacji cesarza. Książęta niemieccy za namową Bismarcka ofiarowali jako monarchowie korony swoich państw cesarzowi Prus. Tak więc 18.I.1871 roku w Wersalu dokonano oficjalnego aktu ogłoszenia Cesarstwa zwanego Rzeszą Niemiecką. Za jedną z różnic możemy przyjąć fakt, że w Niemczech istniały już organizacje przed zjednoczeniowe o charakterze związkowym, we Włoszech nie. Na terenie państw niemieckich istniał Związek Celny. Była to organizacja o charakterze gospodarczym, trzymająca razem wszystkie małe i duże państwa niemieckie zapewniając im korzyści handlowe płynące z braku ceł na granicach. Jakakolwiek próba ucieczki jakiegokolwiek państwa kończyła izolacją międzynarodową i zapaścią gospodarczą. Istniał także Związek Niemiecki, organizacja polityczna o charakterze związku państw. Tak więc w Niemczech istniały podwaliny pod nowy system. Ułatwiało to Bismarckowi zadanie. We Włoszech sytuacja była odmienna. Na terenie państwa nie istniał żaden związek, a każde z państw mających wejść do przyszłego Królestwa Włoskiego żyło na własny rachunek. Nie było to korzystne i nie sprzyjało procesowi. W przeciwieństwie do Niemiec, przyszłe Włochy miały dualizm gospodarczy, podział na bogatych i biednych. Po Wiośnie Ludów kraje północne wkroczyły na kapitalistyczną drogę rozwoju i pozwoliło to na szybkie wzbogacenie się ich mieszkańców. Natomiast na południu (Królestwo Obojga Sycylii, Wielkie Księstwo Toskanii - częściowo, Państwo Kościelne) sytuacja była tragiczna, szerzył się bandytyzm, nie postępowała reforma agralna. Jednak ten dualizm gospodarczy motywował ludzi z północy oczekujących po zjednoczeniu i reformie na południu nowych rynków zbytu dla swoich towarów. W Niemczech nie było drastycznych podziałów na biednych i bogatych. Przez wiele lat współistnienia w Związku Celnym wszystkie państwa były mniej więcej na tym samym poziomie. To też pomogło zjednoczeniu. W przeciwieństwie do Włoch Niemcom nie chciałoby się pracować na kraje biedniejsze. Woleli zjednoczenia państw na takim samym poziomie gospodarczym. Kraje w Niemczech były powiązane silnie gospodarczo co ułatwiło proces. We Włoszech powiązania były słabe i niewiążące. W Niemczech Związek Celny łączył gospodarczo i uzależniał od siebie wszystkie państwa wchodzące w jego skład. We Włoszech nie było związku, a powiązania gospodarcze między poszczególnymi państwami były raczej przeciętne. Oczywiście istniał handel, jednak nie był on aż tak rozwinięty jak w przeszłej Rzeszy. Zjednoczenie Włoch zostało wypracowane zostało przez lud, w Niemczech zaś było narzucone odgórnie. Rządy rewolucyjne inspirowane przez lud dołączały swoje państwa do Piemontu. Potem w licznych plebiscytach ludzie potwierdzali swój udział w zjednaczaniu Włoch. W Niemczech zjednoczenia dokonali formalnie monarchowie, władcy państewek, a lud został tylko poinformowany o zmianie nazwy państwa i formy organizacji. Narzuca to stwierdzenie, że bardziej demokratyczne było zjednoczenie Włoch, a Niemcy nie mieli wyboru. Włochy przyjęły statut królestwa, zaś Niemcy Cesarstwa. Ostatnia i najmniej znacząca różnica to odmienność statutowa państwa. Włochy były królestwem w królem Wiktorem Emanuelem II na czele. Niemcy stały się Cesarstwem - Rzeszą Niemiecką pod władaniem cesarza Wilhelma I. Każda z wymienionych powyżej cech i różnic miała jakiś wpływ na powstanie Włoch i Rzeszy Niemieckiej. Zjednoczenie tych państw było nieuniknione i uporządkowało mapę polityczną Europy.