Jan Kochanowski - najwybitniejszy polski poeta renesansowy, urodził się w 1530 r. w Sycynie (ziemia radomska), zmarł w 1584 r. w Lublinie (pochowany został w Zwoleniu). Pochodził ze średnio zamożnej szlachty. W 1544 r. wpisał się na studia w Akademii Krakowskiej, na wykłady uczęszczał z przerwami. W 1551 r. wyjechał do Królewca, gdzie przebywał u mecenasa sztuk - księcia Albrechta. W 1552 r. udał się w podróż do Włoch i rozpoczął studia na uniwersytecie w Padwie. Trwały one z przerwami do 1558 r. W międzyczasie Kochanowski przebywał w Królewcu - silnym wówczas ośrodku reformacji - był słuchaczem tamtejszego uniwersytetu oraz odbył podróż do Francji. Prawie piętnastoletni okres studiów poety nie został uwieńczony stopniami akademickimi. W 1559 r. rozpoczął się dla Kochanowskiego piętnastoletni okres życia dworskiego. Początkowo związał się ze środowiskiem małopolskich możnowładców (Tęczyńskich, Tarnowskich, z Padniewskim i Firlejem). Na przełomie 1563 i 1564 roku, za poręczeniem biskupa Myszkowskiego, dostał się na dwór królewski, gdzie pełnił funkcje sekretarza i dworzanina króla. W 1567 roku towarzyszył Zygmuntowi Augustowi w jego podróży na Litwę, a w 1569 roku udał się do Lublina na sejm unijny. Dzięki Myszkowskiemu miał dochody z probostw, co zapewniało mu stabilizację materialną. Od 1571 roku rozluźnił stosunki z dworem, bywał w Czarnolesie, gdzie stałe przeniósł się po śmierci Zygmunta Augusta i elekcji Henryka Walezego. W 1575 r. ożenił się z Dorotą Podlodowską, poświęcił się rodzinie i pracy literackiej. Około 1579 r. szczęśliwe życie przerwała śmierć ukochanej córki Urszuli, której poeta poświęcił cykl trenów. Niedługo potem umarła druga córka Kochanowskiego, Hanna. Kochanowski jeszcze na krótko wrócił do życia politycznego, kiedy królem został Stefan Batory. Zmarł nagle na serce, w Lublinie, dokąd przybył w sprawach rodzinnych. Twórczość poety cechowała renesansowa różnorodność i to zarówno w zakresie formy, jak i treści. Tradycyjnie jego działalność literacka dzieli się na dwa okresy: dworski i czarnoleski. W okresie dworskim Kochanowski uprawiał epikę (Zuzanna, Szachy), pisał wiersze okolicznościowe, a także fraszki i pieśni. W tym czasie powstał też dokonany przez poetę przekład biblijnych psalmów (Psałterz Dawidów) oraz tragedia renesansowa „Odprawa posłów greckich”. W Czarnolesie poeta w dalszym ciągu tworzył pieśni (np. Pieśń świętojańska o sobótce), ukończył pracę nad Psałterzem. Ostatnim, najwybitniejszym cyklem poetyckim Kochanowskiego są „Treny”. Jan Kochanowski był wybitnym poetą, na miarę europejską. Położył ogromne zasługi dla rozwoju literatury i języka polskiego. Posługiwał się nowoczesnym językiem poetyckim, ugruntował wiersz sylabiczny, wprowadził nawet formy wersyfikacyjne (wiersz sylabotoniczny). Jego utwory cechowało bogactwo tematyczne: ukazanie wewnętrznych przeżyć człowieka, zainteresowanie życiem codziennym i polityką. Poezja Kochanowskiego ściśle przywiązana z tradycjami antycznymi (gł. twórczością Horacego), głęboko osadzona była także w kulturze renesansowej europejskiego humanizmu. Jako największy polski i słowiański poeta tego czasu nazwany został Kochanowski „ojcem poezji polskiej”. Kochanowski nie poświęcał utworów własnej sławie, ale po to, by przekazać pewne prawdy uniwersalne i przysłużyć się np. państwu, pokazać wady i to co jest złe (np. Odprawa posłów greckich). Wierzy jednak w trwałość i moc poezji, odczuwa dumę, że jest artystą („Nie umrę ani mię czarnymi/Styks niewesoła zamknie odnogami swymi”).Miejsce polszczyzny i łaciny w kulturze renesansu: Po pierwsze w epoce renesansu łacina przestała być tak popularna jak w epoce średniowiecza. Dzięki wynalezieniu druku i reformacji coraz bardziej popularne stawały się języki narodowe, a łacina przestała być językiem uniwersalnym. Twórcy renesansowi tworzyli przeważnie w językach ojczystych. W okresie renesansu wykrystalizował się ostatecznie jednolity, ogólnopolski język literacki, wolny od cech gwarowych czy lokalnych. Nastąpiło ustalenie postaci fonetycznej, słownikowej i fleksyjnej języka polskiego, a tym samym ujednolicenie systemu gramatycznego. U poszczególnych pisarzy widać troskę o poprawność i piękno języka, a zatem o jego kulturę, przy czym można już stwierdzić wyraźne różnice w ich stylu, wyrażające się głównie stosunkiem do języka potocznego i do wyrazów oraz form dawniejszych. Toczono na ten temat spory, przy czym zarysowały się dwa stanowiska: jedni, konserwatyści byli rzecznikami trzymania się dawniejszych form i słownictwa; drudzy natomiast starali się zbliżyć język literacki do języka mówionego i wprowadzić nowo pojawiające się słowa czy końcówki fleksyjne. I tak np. Rej był zwolennikiem posługiwania się mową żywą, chociaż nie stronił od wyrazów i forma przestarzałych; Kochanowski zaś zajmował stanowisko pośrednie: nie odcinał się całkowicie ani od tradycji językowej, ani też od żywej mowy, zachowując ulubiony przez siebie umiar. Co do łaciny, to mimo utraty statusu języka uniwersalnego, stała się ona nieocenionym narzędziem przy badaniu dzieł antycznych. Pojawiały się tłumaczenia i publikacje wybitnych dzieł z tamtego okresu. Z czasem przerodziły się one w badania filozoficzne dotyczące retoryki, gramatyki i poezji. Zanieczyszczona w poprzednich wiekach łacina odzyskała w pismach renesansowych twórców renesansowych swój dawny, klasyczny kształt. Naczelną zasadą humanistycznych filologów była dbałość o czystość języka oraz idea powrotu do źródeł, nakazująca poznawanie dzieł.