Piotr Skarga „ Żywoty świętych Starego i Nowego zakonu” To jedno z najpopularniejszych dzieł literatury polskiej. Za życia autora miało miejsce 8 wydań a po śmierci 30. Skarga był kontrowersyjnym budowniczym UNII BRZESKIEJ i Pierwszym Rektorem Akademii Wileńskiej. Twórca Bractwa Miłosierdzia. Wspaniały pisarz i mówca. Jako doradca króla przycynił się do odrzucenia ustawy O TOLERANCJI RELIGIJNEJ co spowodowało wybuch Rokoszu Zebrzydowskiego. Nienawidził wszystkiego co niekatolickie. Jego twórczość raz pełna ekstazy, rozmodlenia, a innym razem płaska i fanatyczna. ŻYWOTY nalezą do powstałej u schyłku starożytności dziedziny piśmiennictwa chrześcijańskiego zwanego HAGIOGRAFIĄ, obejmującego legendy o życiu, czynach, niezwykłym losie i często bohaterskiej śmierci najwierniejszych wyznawców Chrystusa. Twórcy tych legend korzystali z Bulli Kanonizacyjnych, biografii świętych spisywanych w klasztorach jak i z tradycji ustnej przesyconej cudownością. Do najsłynniejszych dzieł tego gatunku zalicza się Złotą Legendę Jakuba De Voragine. Za pierwsze dzieło hagiograficzne uważa się Vita Antonii( Żywot św. Atanazego z IV wieku). W Polsce ŻYWOTOPISARSTWO pojawiło się wraz z chrześcijaństwem w X wieku i uważane jest za najstarszy przejaw naszego piśmiennictwa. Pierwszymi Polskimi ŻYWOTAMI NIEOPISANYMI W JĘZYKU POLSKIM ANI PRZEZ POLAKÓW ALE DOTYCZĄCYMI SPRAW POLSKICH są TRZY ŻYWOTY ŚW. WOJCIECHA powstałe pod piórem Włocha Jana Kanapariusza oraz Niemca Brunona z Kwerfurtu, który napisał także Żywot Pięciu Braci Męczenników, benedyktynów zamordowanych w międzyrzeczu. Pierwszymi żywotami jakie wyszły z pod pióra Polaków są liczne żywoty św. Stanisława w których pierwszy z nich powstał około 1220 roku. Spisany był przez Wincentego z Kielc. Największy rozkwit hagiografii miał miejsce w czasach KONTRREFORMACJI (2 połowa XVI wieku), kiedy też powstało najwybitniejsze dzieło – Żywoty Piotra Skargi. Nie są one utworem w pełni oryginalnym lecz stanowią opracowanie powstałe na podstawie łacińskiego kompendium DE PROBOTIS SANCTORUM HISTORIIS” Suriusa Laurentiusa, a także Starego i Nowego Testamentu, polskich kronik i legend oraz tradycji ustnej. Żywoty zostały ułożone w porządku kalendarza przy czym każdemu ŚWIĘTU przypisał Skarga odpowiedni życiorys, często zaopatrzony w OBROK DUCHOWNY – czyli krótką naukę lub komentarz uzasadniający konieczność i sens kultu, stanowiący nierzadko także wycieczkę przeciwko i innowiercom i nakłaniający do naśladowania świętych oraz CZYNIRNIA POKUTY I DOBRYCH UCZYNKÓW. W zbiorze znaleźli się kanonizowani i beatyfikowani Polacy oraz współcześni męczennicy, którzy oddali życie za wiarę w EPOCE REFORMACJI. Żywotów jest ponad 400 czyli więcej niż dni w roku ponieważ czasem jednemu dniu przypisywano po dwóch świętych. NIWMAL WSZYSTKIE ŚA PRZESYCONE CUDOWNOŚCIĄ , NAIWNĄ WIARĄ ORAZ PROSTOTĄ . Znajdują się tu opowieści o męczennikach rzymskich, wyznawcach i pustelnikach, zakonnikach średniowiecznych oraz jezuickich oraz ofiarach prześladowań Henryka VIII. Dzieło stanowi powrót do kultury DUCHOWEJ I LITERACKIEJ ŚREDNIOWIECZA będąc wyrazem

1. KULTU ASCEZY I WYRZECZENIA,
2. TĘSKNOTY DO IDEAŁU,
3. GŁĘBOKIEJ ŻARLIWOŚCI RELIGINEJ( co nie zawsze szło w parze z dbałością o stronę ascetyczną). Niektóre z żywotów są pisane jakby pod przymusem , z obowiązku, w innych słowo płynie niesone natchnieniem ( gdy opowiada o świętych sobie najbliższych). Proza staje się wówczas wzniosła , pełna PATOSU I ŻARU. Dzieło powstawało przez wiele lat i liczyło około 2,5 tys. Stron. Do wyboru została włączona dedykacja do Anny z Lipinka Kormanickiej oraz Modlitwa do Świętych Bożych. ŻYWOT MAKAREGO Z EGIPTU, PUSTELNIKA WYPISANY OD PALADIUSZA, BISKUPA KAPADOCKIEGO, KTÓRY W TYMŻE CZASIE ŻYŁ, OKOŁO ROKU PAŃSKIEGO 433. ( żywot na 9 stycznia) Autor pisze w 1 osobie do niejakiego Lausa. Mówi, że obawia się iż spisując żywoty Makarego z Egiptu Makarego z Aleksandrii wezmą go za kłamcę ale Bóg karze kłamców w związku z tym zaznacza, że odbiorca do którego kieruje swoją wypowiedź musi mu uwierzyć. Makary egipski żył 90 z których 60 spędził na puszczy ( na poście albo w samotni ?). Od lat Makary żył w ścisłym poście i mimo, że był młody to wyglądał jak starzec. Gdy miał 40 lat miał moc wypędzania czartów, leczenia niemocy i przepowiadania przyszłości. Otrzymał DOSTOJEŃSTWO KAPŁAŃSKIE. Miał jednego ucznia – Jana, który grzeszył łakomstwem. Makary upominał Jana ale ten go nie słuchał i po 15 latach ( przywłaszczył sobie dobra ubogich) całe jego ciało pokrył trąd. Makary ciągle pościł, modlił się , nie spał – prawdziwy, cnotliwy sługa Boży. Jeden Egipcjanin pożądał żony Pustelnika ale ona była uczciwa. Poszedł do czarnoksiężnika prosząc aby pod wpływem jego magii kobieta zapałała do niego uczuciem lub żeby jej mąż nią wzgardził. Nie zdołał zawładnąć jej sercem ale za to mężowi jak i wszystkim dookoła, którzy na nią patrzyli wydawała się KLACZĄ. Mąż domyślił się że to czary i wezwał KAPŁANÓW, ale w ich oczach ona także wyglądała jak KLACZ. Wtedy poszedł z nią do Makarego i ten powiedział że jego żona nadal jest kobietą tylko tamci mają zaczarowane oczy. Polał jej głowę wodą świeconą, zmówił modlitwę i wszystko się skończyło. Upomniał ją żeby chodziła do kościoła i przyjmowała Najświętszy Sakrament, bo wszystko spotkało ją dlatego, że opuściła mszę już przez 5 niedziel Makary wykopał sobie tunele w ziemi żeby nikt mu nie przeszkadzał i w których nikt nie mógł go znaleźć. Ludzie mówili, że nawracając heretyka, który nie wierzył w zmartwychwstanie , wskrzesił umarłego. Innym razem do Makarego po pomoc przyszła matka wraz z synem żarłokiem. Zjadł on 3 wielkie bochny chleba. Makary wypędził z niego czarta i kazał matce dawać mu tylko 3 funty chleba. Skarga nie znał świętego osobiście ponieważ zmarł on rok przed tym jak się do niego udał. OBROK DUCHOWNY(czyli komentarz, nauka wypływająca z tego żywota) Czart nie może nawiedzić człowieka który jest czujny, ostrożny i myśli o zbawieniu. Męczenniczki Justyny czart nie mógł przywieść do żądzy Cyprianowej ponieważ sprzeciwiała się ona temu poprzez posty i modlitwy. Bóg chcąc sprawdzić naszą czujność i oddanie a także aby ukarać nasze grzechy, zsyła na ludzi czarty i czarownice. Dlatego też stało się to uczciwej żonie z żywota Makarego bo nie chodziła do komunii. ( czarownik ją zaczarował) . W takich sytuacjach trzeba się zwracać do kapłanów. Przenajświętszy sakrament broni nas od grzechu i sideł diabelskich. Z lenistwa usprawiedliwiamy się tym że tego sakramentu nie możemy przyjąć bo nie mamy prawa. Pojawia się pytanie – zatem kiedy? Tylko w Wielkanoc, raz w roku? Kto raz nie przyjmie sakramentu następnym razem będzie jeszcze mniej gotowy. Nie przyjmując Sakramentu oddalamy się jeszcze bardziej od zbawienia.