TYTUŁ AUTOR PROBLEMATYKA

„Do moich uczniów”

Jan Twardowski Podmiot liryczny, który łatwo utożsamić z poetą-kapłanem, bezpośrednio zwraca się do swoich uczniów(apostrofa: „Uczniowie moi, uczennice drogie” - liryka zwrotu do adresata), wylicza ich z imienia, wskazując na ich upośledzenia: „buzią otwartą”, „z rączkami sztywnymi”, „bez nogi prawej”, „nóżki krzywe”, „z wodą w głowie”. Przypomina żarty swoich uczniów - kradzież parasola, położenie żaby na szkolnym dzienniku i lekcję religii, na której słowa o niebie i robotnikach z winnicy wywołały łzy wzruszenia. Poeta wyraża swój niepokój o dalszy los tych dzieci: „gdzie się teraz podziewasz, w jakim obcym tłumie - / czy ci znów dokuczają na pauzie i w klasie”. W ostatniej z siedmiu strof wiersza Twardowski oświadcza, że czeka na swych „najdroższych” uczniów, szczególnie w święta Bożego Narodzenia i na Wielkanoc. Wie, że bez dzieci i bez pracy wśród najbardziej potrzebujących serca i opieki życie nie ma sensu. Utwór jest podpisany „Ten od głupich dzieci”. Takie samookreślenie poety nie jest jego ośmieszeniem, ponieważ nie każdy może pracować z upośledzonymi. Podpis dowartościowuje autora-kapłana.

„Jak to łatwo jest deptać”

Jarosław Iwaszkiewicz Podmiot liryczny uważa, że pewne zachowania przychodzą nam w życiu z dużą łatwością, a o inne jest bardzo trudno. Według niego łatwo jest kogoś obrazić, nie patrząc mu w oczy, czy deptać upadłe wielkości. Trudno jest natomiast zawołać głośno, gdy wszyscy szepczą, czy być po prostu sprawiedliwym.

„Oda I, 11”

Horacy Liryka zwrotu do adresata, wiersz ma charakter filozoficzno- refleksyjny. Adresatka wiersza Leukone nie ma dociekać kiedy umrze, gdyż jest to daremne, na to pytanie nie znają odpowiedzi nawet Babilońscy wróżbiarze. Podmiot liryczny prosi Leukone aby zaakceptowała życie, korzystała z każdej jego chwili, znalazła szczęście w codziennych obowiązkach, radowała się przy pucharze wina oraz nie wierzyła w obietnice przyszłości. Podmiot liryczny zaleca postawę epikurejską (carpe diem) oraz stoicką (wewnętrzna równowaga, poddanie się losowi). W wierszu pojawia się słynne zalecenie Horacego: carpe diem.

„Prometeusz” Leopold Staff Wiersz pokazuje bohatera jako pozbawionego wzniosłości. Poeta jest przeciwny starożytnemu archetypowi i uważa, go za sztuczny. Pokazuje w swym utworze ludzi, którzy dobrze czują się ze swoim cierpieniem i taka postawę przyjmują.

„Sanctus”

Edward Stachura Tytuł utworu jest nawiązaniem do modlitwy „Święty, Święty”. Utwór Stachury jest pochwałą ziemi i nieba, najdrobniejszych i wielkich elementów świata i istnienia. Ziemia jest Święta, a więc jest też Boska. Podmiot liryczny zwraca się do niej zadziwiony bogactwem i pięknem istnienia.

„Pieśń IX”

Jan Kochanowski

Pierwszą strofę Jan Kochanowski rozpoczyna pozytywną myślą. Pisze, by mieć zawsze nadzieję, być zawsze dobrej myśli, niezależnie od okoliczności i tego co się w życiu zdarza. Ponieważ tak jak każdego dnia słońce wschodzi i zachodzi od nowa, tak też się dzieje, że po nieszczęściu pojawia się szczęście. W kolejnych dwóch strofach podaje przykład wyżej wymienionej myśli. Otóż takim złym okresem dla przyrody jest zima. Wszystko umiera, świat pokrywa lód i śnieg, świat jest pozbawiony barw. Zaraz jednak przychodzi wiosna, która odmienia tą całą sytuację. Śnieg topnieje, a świat znowu budzi się do życia i rozkwita tęczą barw. W strofach piątej i szóstej autor mówi, że w życiu każdego człowieka przeplata się ze sobą radość i smutek. Spowodowane jest to tym, że nic w życiu nie trwa wiecznie, lecz zawsze trzeba czekać na to, że coś się zmieni na lepsze. Nie można popadać w zachwyt w sytuacji, gdy jest dobrze, bo wtedy człowiek nie jest przygotowany na nieszczęście. Kiedy więc los przynosiłoś złego popada w przygnębienie a los robi z naszym życiem co chce „Lecz na szczęście wszelakie serce ma być jednakie” – to najważniejsza myśl w tej pieśni. Mówi, że niezależnie od tego co spotyka człowieka, czy jest szczęśliwy czy smutny, czy mu się dobrze wiedzie, czy jest nieszczęśliwy, czy jest bogaty czy biedny – powinien zachować czyste i dobre serce, które powinno być takie zawsze i nigdy się nie zmieniać. Nie należy się martwić, że coś w życiu nie wychodzi, że coś się straciło. Trzeba wierzyć, że da się odzyskać to co stracone i naprawić zło. Bo Bóg może wszystko. Wystarczy mu zaufać, a wtedy wszystko się może zdarzyć i człowiek na pewno nie zginie.

„O co poeta prosi Apollona”

Horacy Autor na początku wylicza rzeczy, które nie mają dla niego znaczenia, np. bogactwa, które zostawia innym i których nie pożąda. Uważa, że nie jest ważny majątek i luksusy. Następnie sam określa co jest mu najbardziej potrzebne. Prosi jedynie boga Apolla o możliwość cieszenia się zdrowiem i spokojem na . Utwór jest pochwałą umiaru i spokoju, zadowoleniem z życia i starości wolnej od lęku przed śmiercią. Horacy wyraża w nim swoją postawę wobec życia i mądrość życiową opartą na epikureizmie i stoicyzmie. Tworzy własny horacjański model życia. Ostrożnie przyjmuje sukcesy i porażki. Czerpie radość z tego co ma, prezentuje sobą uczciwość, ład moralny i czystość. Jest dzielny, męski i gotowy poświęcić się ojczyźnie.

„Narodziny Afrodyty”

Kazimierz - Przerwa Tetmajer W opisie bogini autor pokazuje nam niezwykłą urodę kobiety. Afrodyta zachwyca nie tylko ludzi, ale również przyrodę. Wspaniała bogini pomimo swej niezwykłej urody budzi w poecie strach. Autor przyznaje, że namiętność i pożądanie narodzone wraz z przecudną zjawą staną się jedną z największych mąk ludzkości. Strach przed kobietą i jej siłą był przyczyną mizoginizmu tak powszechnego w dobie Młodej Polski. Nienawiść zrodzona była najczęściej ze strachu przed demonicznością niewiast.

„Hymn o miłości”

1 List do Koryntian W krótkim, lirycznym fragmencie autor wymienia cechy miłości jako wartości najwyższej, stawianej ponad innymi cnotami, umiejętnościami i zaletami. W kolejnych wersach autor przedstawia hierarchię wartości uznawanych przez człowieka za szczególnie pożądane: dar prorokowania, poznanie tajemnic świata, wiedza, silna wiara. Miłość przewyższa każdą z nich, ponadto – według autora – brak miłości przy jednoczesnym posiadaniu każdej z poprzednich zalet niweluje całkowicie wartość człowieka. Miłości nie zastąpi też jałmużna ani najbardziej drastyczne umartwienie. W następnych wersach autor wylicza cechy prawdziwej miłości (cierpliwość, łaskawość, wiara, wytrzymałość, trwałość), wskazując też sytuacje (lub zachowania) zupełnie obce temu uczuciu (zazdrość, pycha, gniew, nieczystość). W ostatnim zdaniu padają nazwy tzw. trzech cnót teologalnych (czyli podarowanych człowiekowi przez Boga): wiary, nadziei i miłości.

„Pieśń nad pieśniami”

nieznany Pieśń nad pieśniami, czyli pieść przewyższająca inne. To jedyna Księga Biblii, która na pozór nie mówi o Bogu, nie wnosi żadnej myśli religijnej, lecz opowiada o ziemskiej, zmysłowej miłości kochanków. Tłem tej miłości jest sielankowy krajobraz w porze wiosennej. Księga obejmuje 6 pieśni, na które składają się krótsze i dłuższe wypowiedzi oblubieńca oraz towarzyszącego im chóru dziewcząt izraelskich. W Pieśni drugiej obserwujemy dialog zakochanych, którzy w zmysłowych porównaniach opisuje swoją szczęśliwą i odwzajemnioną miłość. Wyróżniamy dwie interpretacje Pieśni. Zgodnie z pierwszą - dosłowną jest ona pochwałą ludzkiej miłości zrządzonej i stworzonej przez Boga. W takim ujęciu jest poematem lirycznym o tematyce miłosnej, który obrazuje miłość dwojga kochanków - dziewczyny i króla (niektórzy mówią o trzech postaciach: Salomonie, dziewczynie i jej kochanku - pasterzu). Druga przeciwstawna interpretacja, to interpretacja alegoryczna, według której utwór jest alegorią miłości Boga do Izraela albo Chrystusa do swej oblubienicy - Kościoła. Ukazuje zatem uczucie, które rodzi się pomiędzy Bogiem, a narodem wybranym.

„Księga psalmów”

nieznany Zbiór psalmów obejmuje 150 utworów, podzielonych na pięć części wzorem Tory. Każda z tych części kończy się słowami pochwały. Mimo iż mówiąc o psalmie mamy na myśli określony gatunek literacki, to można powiedzieć, że wśród biblijnych psalmów odnajdujemy dużą różnorodność gatunkową. Do najczęstszych należą hymny dziękczynne i pochwalne oraz lamentacje indywidualne i zbiorowe. Jeszcze inne rozróżnienie mówi o psalmach królewskich, dydaktycznych, mądrościowych i prorockich. Sama nazwa tego gatunku pochodzi od greckiego słowa psalmos, oznaczającego śpiew i trącanie strun instrumentu o nazwie psalterion. Obecnie mówiąc o psalmie mamy zazwyczaj na myśli pieść biblijną o charakterze modlitewno-hymnicznym, formalnie zbudowany z wersetów ułożonych w paralelne całości. Język psalmów odznacza się rytmizacją i licznymi walorami brzmieniowymi. Niezależnie od tematyki danego utworu wspólnym elementem wszystkich psalmów jest refleksja nad spotkaniem z Bogiem, dialog człowieka z Panem. Jest on zawsze wyrazem olbrzymiej wiary i miłości. Rozpiętość uczuciowa kolejnych psalmów jest olbrzymia - od najpełniejszej radości do najczarniejszej rozpaczy, ale taki stan rzeczy obrazuje najpopularniejsze przesłanie Księgi Psalmów, które mówi o obecności Boga w każdej dziedzinie ludzkiego życia. Ważnym elementem relacji między Bogiem a człowiekiem okazuje się obecność zła, także w innym człowieku, która jeszcze mocniej kieruje myśli i słowa psalmisty w stronę Boga-Wybawiciela

„Apollo i marsjasz”

Zbigniew Herbert Tytuł utworu Zbigniewa Herberta nawiązuje do mitycznego starcia między bogiem i półczłowiekiem. Wiersz. Jest to relacja przebiegu pojedynku. Według autora prawdziwa rywalizacja zaczyna się dopiero po ogłoszeniu werdyktu i stwierdzeniu zwycięstwa Apolla. Apollo w mitologii greckiej uważany był za wzór piękna, boga poetów i artystów, a także pana gwałtownej śmierci. Jego atrybutami były łuk i lira, które mogą być interpretowane jako narzędzia mordu i oczyszczenia. Apollo wspaniale grał na swoim instrumencie budząc podziw i zachwyt słuchających. Marsjasz- półczłowiek- półkozioł był dzieckiem natury i to ona nauczyła go szczególnej wrażliwości na jej dźwięki, które odtwarzał, cudownie grając na instrumencie, szczycił się swoją wspaniałą grą. Dumny Apollo będąc bogiem poetów i artystów postanowił udowodnić Marsjaszowi , że mistrzem gry na instrumencie jest on sam. Apollo ustalił, że ten kto będzie grał gorzej i przegra pojedynek, zostanie żywcem obdarty ze skóry. Gra Marsjasza była pełna ekspresji i pasji, odtwarzała dźwięki natury jak i jego własne uczucia. Sposób w jaki grał Apollo znacznie różnił się od gry Marsjasza. Jego gra była pełna harmonii, brakowało w niej jego odczuć, lecz była doskonała. Ci, którzy przysłuchiwali się pojedynkowi, stwierdzili, że to właśnie Apollo powinien zostać zwycięzcom.

„Wciąż o Ikarach głoszą”

Ernest Bryll Wiersz porusza tematykę mitu o Ikarze i Dedalu, uciekających z wyspy Krety przy pomocy skonstruowanych przez Dedala skrzydeł. Zwyczajowo ważniejszą postacią tej historii jest zawsze Ikar, jednak Bryll proponuje inne spojrzenie na ów mit. Podmiot mówiący w wierszu niejako dyskredytuje postać Ikara, porównując go do ćmy spalonej przez lampę. Zwraca uwagę na to, że Dedal jest zawsze ignorowany, a przecież to on dotarł do celu, to on powinien zostać zapamiętany przez potomnych. Ikar był lekkomyślny i zapłacił za to cenę, a jednak to on jest wspominany i podziwiany jako ten, który podjął ryzyko. Wiersz kończy pytanie retoryczne, niezwykle zastanawiające. „A Dedal, by ratować Ikara, powrócił?” Wiemy, że nie. Nie mógł? Nie chciał? A może po prostu był realistą?

„Pieśń o końcu świata”

Czesław Miłosz Tytułowy koniec świata prezentowany jest w utworze w sposób “anty-apokaliptyczny”, zupełnie inny niż w Piśmie Świętym. Nie jest to wizja pełna grozy i strachu. Przeciwnie. Ostatni dzień - dzień końca świata - jest zwyczajnym dniem: owady krążą nad kwiatami, rybacy jak co dzień pracują, kobiet przechadzają się pod parasolkami itd. Jest to zwykły dzień, dzień powszedni. Każdy zajęty jest swoimi sprawami. Ci, którzy być może przeczuwali nadejście końca świata i wyczekiwali sytuacji katastroficznych są rozczarowani. Taki koniec świata zdaje się tylko rozumieć i pojmować siwy staruszek, który byłby prorokiem, ale nim nie jest, bo ma inne zajęcie. Tylko on posiada tę wyjątkową wiedzę i stwierdza, że innego końca świat nie będzie. Świat bowiem umiera z każdym umierającym, jest wpisany w rytm życia i śmierci i nie potrzebuje apokaliptycznych wyobrażeń. Koniec świata jest tak zwyczajny jak życie człowieka, jak każdy powszedni dzień.

„Sprawiedliwość”

Jan Twardowski W wierszu dominuje ufność wobec Boga, przekonanie, że świat jest dobry i sprawiedliwy. Dostrzec tu można miłośc do innych ludzi, wyrozumiałość wobec innych, wiarę w sprawiedliwość stwórcy. Nastrój jest optymistyczny. Podmiot liryczny wierzy, że świat jest dobrze urządzony i sprawiedliwy. Fakt, iż boska sprawiedliwość jest nierównością sprawia, że ludzie stają się sobie potrzebni, a to skłania do drobnych uczynków udzielania sobie pomocy.

„Nie lekceważ”

Jan Twardowski Podmiotem wypowiedzi jest drób: kaczki, gęsi i kury. Te istoty nie zasługują na to, aby ich nazywać drobiem, bo jest to określenie niegrzeczne, prostackie. Człowiek nie powinien lekceważyć świata przyrody, powinien umieć dostrzegać jego piękno i wyjątkowość, a nie unosić się ponad naturę.

„Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią”

Mikołaj z Mierzyńca

Jest to utwór ściśle związanym z popularnym w średniowieczu motywem danse macabre (taniec śmierci). Śmierć wielokrotnie wspomina o tym, iż jej kosa jest wystarczająco ostra, by zabrać z tego świata każdego. Rozmówczyni Mistrza Polikarpa zaznacza, że najbardziej powinni obawiać się jej ludzie grzeszni . Zadaniem Śmierci jest doprowadzenie ich na Sąd Ostateczny, podczas którego zostaną słusznie „nagrodzeni”. W dziele tym umieszczony został również motyw Mistrza – człowieka przerastającego innych swoją wiedzą i doświadczeniem. W konfrontacji ze Śmiercią okazuje się on jednak zupełnie bezradny. Ogarnięty przerażeniem nie stanowi dla niej godnego partnera do rozmowy. W ten sposób przedstawiona zostaje wszechmoc Śmierci, przed którą nawet najwięksi z ludzi uginają swoje kolana.

„O mądrości”

Jan Kochanowski Mądrość nie polega na posiadaniu wiedzy. Prawdziwą mądrością jest umieć korzystać z życia. Podmiot liryczny uważa, że zdobywanie wiedzy dla samego jej zdobywanie jest nierozsądne. Poza tym stwierdza, że człowiek, nawet jeśli posiada wielką wiedzę, nie jest w stanie ogarnąć umysłem całego świata. Ten świat jest zbyt skomplikowany i poukładany w taki sposób, że żaden ludzki umysł nie będzie w stanie go okiełznać.

„O doktorze Hiszpanie”

Jan Kochanowski Przedmiotem wypowiedzi jest wesołe życie dworzan, na które składają się dobre towarzystwo, wino. Pierwowzorem bohatera był przyjaciel autora, doktorem Royzyusz, pełniący funkcję nadwornego lekarza polskiego monarchy Zygmunta Augusta. We fraszce przedstawiono pewną zabawną historyjkę. Doktor, chcąc uniknąć uczestniczenia w suto zakrapianej biesiadzie, zamyka się swojej komnacie. Jednak jego kompanii nie chcą pogodzić się z jego nieobecnością. Z dzbanem wina ruszają po Hiszpana. Pokonują zamknięte drzwi i zmuszają swego przyjaciela, by bawił się razem z nimi. Fraszka Kochanowskiego to satyra wymierzona w pijaństwo jako popularny sposób zabawy i ucztowania.

„Do Hanny”

Jan Kochanowski Oznaką miłości nie są materialne atrybuty, lecz otwarte serce. Ta krótka, dwuwersowa fraszka zawiera skargę zakochanego mężczyzny na nieczułość i obojętność ukochanej. Jej oziębłość i „twardość” serca została tu porównana do diamentu - kamienia pięknego, ale najtwardszego.

„Raki”

„Raki” Jan Kochanowski

Jan Kochanowski Podmiot liryczny jest tu reprezentantem mężczyzn. Przedmiotem jego wypowiedzi są kobiety , które przedstawia jako cnotliwe, bezinteresowne, wierne, prawdomówne, nie posiadające kosztownych zachcianek. Taka postawa kobiet zobowiązuje mężczyzn by dbali o zaspokajanie ich potrzeb, byli im wierni i tworzyli z nimi stałe związki. Czytając tekst od strony prawej do lewej dowiadujemy się, że kobiety tylko z pozoru są pełne zalet. Przy bliższym poznaniu okazują się niewierne, kłamliwe, a w miłości szukają materialnych korzyści.

„Na zdrowie”

Jan Kochanowski Podmiotem lirycznym w tej fraszce jest gospodarz domu, który prosi o zdrowie dla siebie i domowników. Zwraca się do upersofonikowanego zdrowia. Nic nie jest tak ważne w życiu jak zdrowie. Człowiek nie jest świadomy, jak ogromną wartość przedstawia zdrowie, dopóki go nie utraci.

„Na dom w Czarnolesie” Jan Kochanowski Podmiotem lirycznym jest właściciel domu w Czarnolesie, który zwraca się do Boga z błagalną modlitwą. Gospodarz dziękuję za swój dom, prosi o zdrowie i czyste sumienie oraz ludzką życzliwość. Wierzy, że zostanie wychowany.

„Tren I”

Jan Kochanowski Tren I ukazuje ogromny smutek rodzący się w duszy Jana Kochanowskiego po utracie ukochanej Urszulki. Przedstawia tragizm tego niesprawiedliwego zdarzenia. Poeta stara się również usprawiedliwić swe postępowanie. Wbrew przyjętym zasadom przekonuje, że opłakiwanie dziecka nie jest niestosowne, a żal po jego utracie może być ogromny. Utwór ten jest apelem o współczucie i dzielenie żalu z autorem, ojcem, który utracił sens swego życia.

„Tren V”

Jan Kochanowski Składa się z dwóch części. Pierwsza z nich jest homeryckim porównaniem. Poeta porównuje swoją córkę do oliwki. W tej sposób daje wyraz delikatności, wątłości dziecka. Śmierć Urszulki porównywalna jest do ścięcia młodego drzewka oliwnego. Druga część to apostrofa do Persefony, którą podmiot liryczny obwinia o zabranie dziecka.

„Tren VII”

Jan Kochanowski Rozpoczyna się apostrofą do ubiorów zmarłej córki. Ojciec dziewczynki z rozpaczą spogląda na nie. Ich widok potęguje żal poety, wywołuje wspomnienia o dziecku. W dalszej części podmiot liryczny zwraca się do Urszulki. Ukazuje kontrast między rzeczywistością, a tym, jak powinno wyglądać życie dziewczynki. Niestety, śmierć zniweczyła wszystko. Całym posagiem, jaki mogli dziewczynce przygotować rodzice była trumienka, bryłeczka ziemi i skromna sukieneczka. Z utworu emanuje ogromny żal,

smutek, poczucie straty, krzywdy i nieszczęścia.

„Tren VIII”

Jan Kochanowski Postacią mówiącą w wierszu jest ojciec zwracający się do swojej zmarłej córki. W monologu tym oddana jest atmosfera czarnoleskiego domu po śmierci Urszulki. Panuje w nim martwa pustka, głęboka cisza. Następnie poeta opisuje zachowanie Urszulki przed śmiercią. Wtedy dom przepełniony był gwarem, śmiechem, radością. Utwór ten został zbudowany na zasadzie kontrastu: teraźniejszość-przeszłość.

„Tren XIX”

Jan Kochanowski To tren, w którym poeta otrzymuje pocieszenie z ust zmarłej matki. Wyjaśnia ona synowi, że dziecko dzięki swojej śmierci uniknęło namiętności i cierpień życia. Matka pociesza zrozpaczonego syna mówiąc, że jego córka żyje szczęśliwie, uwolniona od trosk i cierpień ziemiańskiego żywota. Niebo daje jej szczęście poprzez brak cierpień i spokój ducha. Ojciec powinien się z tym pogodzić i przyjąć śmierć dziecka jako właściwą ludzkiemu losowi. Składa się on nie tylko ze szczęśliwych chwil, pomyślnych zdarzeń, ale także z nieszczęść. Trzeba być bna to przygotowanym. Rozpacz powinna mieć swoje granice, a człowiek musi po ludzku znosić ciosy losu. Trzeba ufać Bogu i żyć dalej.

„Urszula Kochanowska”

Bolesław Leśmian W tym utworze podmiotem lirycznym i bohaterką jest Urszula Kochanowska. Opowiada o zdarzeniach, które miały miejsce w niebie. Dziewczynka jest wylękniona. Bardzo tęskni za rodzicami, dlatego też przekłada ziemski Czarnolas nas niebiańskie przestrzenie. Prosi Boga o odtworzenie w niebie jej rodzinnego domu. Bóg zgadza się i daję jej Czarnolas. Wówczas Urszulka ożywia się i przystosowuje na przyjście bardzo wyczekiwanych gości. Nie ukrywa swego rozczarowania na widok pojawiającego się, zamiast rodziców, Boga. Opowiedziana historia jest pretekstem do refleksyjnego stwierdzenia, że jest jego ziemska egzystencja. Urszulka broni ludzkiego prawa do ziemskiej miłości i przywiązania do zwykłego szczęścia.

„Psałterz Dawidów”

Jan Kochanowski Jan Kochanowski w dedykacji do „Psałterza Dawidów” wyraża przekonanie o swoim kunszcie poetyckim. Uważa, że jako pierwszy z poetów piszących w języku polskim tworzy na bardzo wysokim poziomie artystycznym. Wyobrażenia autora przedstawiają Stwórcę sprawiedliwego, ale surowego, nie wahającego się karać swój lud. Przykładem może być potop czy też odebranie Żydom manny – źródła pokarmu na pustyni. W „Psałterzu Dawidów” Bóg jest miłosierny i

cierpliwy, to postać jasna i bliska człowiekowi. Pomimo iż dzieło Kochanowskiego jest „tylko” parafrazą Księgi Psalmów, to został stworzony bardzo dokładnie i starannie. Poeta unika jawnego mieszania obrazów mitologicznych i biblijnych, pozostając wiernym oryginałowi.

„O nietrwałej miłości rzeczy świata tego” Mikołaj Sęp Szarzyński Utwór ten jest poświęcony istocie miłości. Poeta wskazuje na dwie postacie: nietrwałą, przemijającą i wieczną, której obiektem jest Bóg – tylko On jest wieczną i prawdziwą pięknością.

„Do trupa”

Jan Andrzej Morsztyn Podmiotem lirycznym jest człowiek zakochany, a adresatem wypowiedzi jest trup. Chociaż tytułowy Trup nie zabiera głosu, pełni w wierszu funkcję adresata i partnera rozmowy. Swoją obecnością wpływa na kształt wypowiedzi, sprawia, że otrzymuje ona taką, a nie inną budowę językową, przypominającą osobliwy, jednostronny dialog. Poeta porównał człowieka nieszczęśliwie zakochanego do człowieka umarłego. Cała konstrukcja wiersza opiera się na zestawieniu analogii i kontrastów w położeniach podmiotu lirycznego oraz adresata. To zestawienie przekonuje czytelnika, iż zmarły znajduje się w korzystniejszej sytuacji niż zakochany bez wzajemności. Uwydatniony zostaje tu ogrom nieszczęść, który prowadzi do szokującego wniosku, że lepiej być zmarłym niż zakochanym. Przekonanie to wnosi do wiersza elementy przesady, wyolbrzymienia, a jednocześnie w pełni uzmysławia czytelnikowi siłę uczuć uskarżającego się mężczyzny.

„Mazurek Dąbrowskiego”

Józef Wybicki Utwór ten przesycony jest optymizmem i wiarą w odzyskanie przez Polskę niepodległości. Odwołuję się do znanych wydarzeń z historii naszego kraju: światnych zwycięstw hetmana Czarnieckiego nad Szwedami, powstania kościuszkowskiego, pamiętnej bitwy pod Racławicami. Mowa też jest o rozbiorach Polski. Czarniecki, Kościuszko to przykłady patriotycznej postawy. Przesłaniem wiersza jest myśl, że Polska nie zginęła, istnieje póki my żyjemy.

„Reduta Ordona”

Adam Mickiewicz Dramatyczne wydarzenia epoki romantyzmu powodują, iż jednym zasadniczych tematów literatury jest historia. Polscy poeci są szczególnie zainteresowani historią, gdyż okres romantyzmu jest związany z walką naszego narodu niepodległość. Dlatego też ich utwory wzywają do walki, głoszą ideę wolności i miłości ojczyzny, przynoszą pochwałę czynu i poświęcenia, nawet okupionego życiem. Juliusz Ordon to dowódca obrony reduty, informacje o nim czerpiemy z opowiadań adiutanta. W utworze polski dowódca

wolał zginąć i wysadzić swoją redutę niż poddać się wrogim wojskom rosyjskim. Poświęcił życie własne i swoich żołnierzy dla obrony ukochanej Ojczyzny. Jego przeciwieństwem jest car Rosji-synonim zła i despotyzmu.

„Testament mój” Juliusz Słowacki

W utworze Juliusza Słowackiego podmiot liryczny przyznaje, że zawsze pragnął dobra ojczyzny i jej poświęcił swoje młode lata. Zobowiązuje przyjaciół do dalszej walki, zachęca naród aby w razie potrzeby oddał życie w słusznej sprawie.

„Moja piosnka (II)”

C.K Norwid Podmiotem lirycznym jest osoba będąca na obczyźnie, która cierpi tęsknotę do Ojczyzny. Zwraca się do Boga. Przedmiotem wypowiedzi jest modlitwa wyrażająca tęsknotę. Wyraża się w tym, iż podmiot liryczny wspomina zwyczaje Polski. Wyjątkowość narodu polega na szczerości i szlachetności. W ostatniej strofie podmiot wyraża rozpacz.

„Między nami nic nie było”

Adam Asnyk

Tematem utworu jest platoniczne uczucie, jakie połączyło dwoje młodych ludzi. Było ono świeże i niewinne – jest tak, jakby swoje odbicie znalazło w pięknie budzącej się do życia przyrody, przywołanej w wierszu. Podmiot liryczny nie jest bliżej nieokreślony. Prawdopodobnie to młody mężczyzna, który próbuje udowodnić sobie (lub kobiecie), że to, co się wydarzyło, nie było miłością. Zatem, wprawdzie młodzi ludzie nie wypowiedzieli ani jednego słowa na temat łączącej ich miłości, lecz jej zapach unosił się w powietrzu, odbijał w pięknie wiosennej przyrody. Być może młody człowiek stara się wytłumaczyć samemu sobie, iż między nim a dziewczyną nie doszło do niczego konkretnego, skoro brakło jasnych deklaracji, jednak nie może wymazać jej z pamięci.

„Widok ze Świdnicy do Doliny Wierchcichej”

Kazimierz Przerwa-Tetmajer Podtytuł wiersza wyraźnie wskazuje na to, że podmiotem wypowiedzi w utworze Kazimierza Przerwy-Tetmajera jest pejzaż tatrzański. Autor przypisuje naturze cechy psychiczne. Możemy porównać utwór do obrazów impresjonistów, ponieważ opis pejzaży został dokonany podobnie. Podmiot liryczny nie mówił o swoim wnętrzu, lecz przedstawił świat zewnętrzny. Autor mówiąc o swoich doznaniach nie potrafi ich precyzyjnie określić.

„Krzak dzikiej róży w ciemnych Smreczynach (sonet I)”

Jan Kasprowicz W liryku uchwycony został moment, gdy słońce jeszcze nie wzeszło, jasne barwy są szare a przyroda uśpiona. Pośród skał “ciemnosmreczyńskich” rosną trawy, kosodrzewiny, przytula się do nich krzak dzikiej róży. Krajobraz jest senny, wyciszony, na granicy między nocą a dniem. Upersonikfikowana róża jest pełna niepokoju, strachu, samotna; z lękiem i drżeniem przygląda się próchniejącej limbie, powalonej przez burzę, która jest oznaką zagrożenia. Róża to symbol witalności, energii, siły, młodości, które mogą być zagrożone.