Rodzaje, formy i przesłanki ważności czynności prawnych

1.Co to jest czynność prawna? Czynność prawna to taka czynność osoby fizycznej lub prawnej, której głównym składnikiem jest oświadczenie woli i która zmierza do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego. Czynność prawna różni się tym od innych zdarzeń prawnych, że powstanie, zmiana treści lub zniesienie stosunku cywilnoprawnego jest celem czynności oraz że środkiem do osiągnięcia celu jest złożenie oświadczenia woli. Istotnym i niezbędnym elementem każdej czynności prawnej jest co najmniej jedno oświadczenie woli.

1.Co to jest czynność prawna? Czynność prawna to taka czynność osoby fizycznej lub prawnej, której głównym składnikiem jest oświadczenie woli i która zmierza do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego. Czynność prawna różni się tym od innych zdarzeń prawnych, że powstanie, zmiana treści lub zniesienie stosunku cywilnoprawnego jest celem czynności oraz że środkiem do osiągnięcia celu jest złożenie oświadczenia woli. Istotnym i niezbędnym elementem każdej czynności prawnej jest co najmniej jedno oświadczenie woli.  Czynności jednostronne i dwustronne. Jeśli ustawa wiąże się z jednym oświadczeniem woli powstanie stosunku prawnego, mamy wówczas do czynienia z czynnością prawną jednostronną. Na przykład udzielenie pełnomocnictwa następuje przez jednostronną czynność prawną, ponieważ wystarcza oświadczenie woli jednej strony, ażeby powstał stosunek prawny pełnomocnictwa pomiędzy pełnomocnikiem i osobą reprezentowaną. Oświadczenie woli ze strony pełnomocnika nie jest wymagane przez ustawę.  Czynności rozporządzające i zobowiązujące. Czynność prawna rozporządzająca to taka czynność, w wyniku której następuje zmiana jakiegoś prawa podmiotowego jednej lub obu stron stosunku prawnego. Na przykład w umowie sprzedaży strona może przekazać równocześnie własność określonego przedmiotu na rzecz drugiej strony. Czynność prawna zobowiązująca w momencie dokonania jej (np. w momencie podpisania umowy) nie powoduje jeszcze zmian w prawach podmiotowych stron, lecz strony zobowiązują się dopiero w przyszłości przeprowadzić takie zmiany (np. jedna ze stron zobowiązuje się wówczas za ten towar uiścić należność).zasad współżycia społecznego

Treść czynności prawnej. Na całkowitą treść czynności prawnej składa się przede wszystkim treść oświadczenia woli, złożonego przez jedną czy więcej stron stosunku prawnego. Ponieważ jednak w praktyce strony nie mają czasu i możliwości, by uzgodnić wszelkie postanowienia dotyczące stosunku prawnego, jakie nawiązują przez dokonanie czynności prawnej, toteż czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które przewidziane są w ustawach dla danego rodzaju czynności prawnych, a nadto skutki, które wynikają z zasad współżycia społecznego oraz ustalonych zwyczajów. Najważniejsze uzupełnienie oświadczeń woli, składających się na czynność prawną, wprowadzają przepisy prawne np. do umowy sprzedaży rzeczy odnoszą się – obok treści oświadczeń woli co do ceny, warunków jej zapłaty, odpowiedzialności sprzedawcy – także postanowienia przepisów prawnych dotyczących sprzedaży. Podobnie jest przy każdej innej czynności prawnej. Jeżeli osoba nie chce złożyć stosownego oświadczenia woli niezbędnego do dokonania czynności prawnej, mimo że jest do tego zobowiązana, to prawomocne orzeczenie sądu lub komisji arbitrażowej stwierdzające taki obowiązek zastępuje to oświadczenie. Oświadczenie woli składane drugiej osobie uważa się za złożone w momencie kiedy adresat zapoznał się z jego treścią.

  1. Forma czynności prawnych

Zasadniczo czynność prawna może być dokonana w dowolnej formie: ustanie, pisemnie w sposób dorozumiany itd. Obowiązek nadania czynności prawnej określonej formy istnieje tylko wówczas, gdy to wynika z przepisów albo z zawartej wcześniej przez strony umowy. Jako obowiązkowa przewidziana może być forma pisemna lub forma szczególna, np. forma aktu notarialnego, pisma z uwierzytelnionym notarialnie podpisem.

 Forma pisemna. Jeżeli z przepisu lub z umowy wynika obowiązek dokonania czynności prawnej w formie pisemnej, to brak tej formy powoduje: Nieważność czynności prawnej, jeśli została zastrzeżona forma pisemna pod rygorem nieważności. Nieważność czynności prawnej zachodzi tylko: a) gdy ustawa wyraźnie przewiduje rygor nieważności b) gdy strony zastrzegły w umowie, że określona czynność prawna powinna być dokonana w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Utrudnienie zawodowe w przypadku sporu przed sądem lub komisją arbitrażową, jeśli ustawa zastrzega formę pisemną dla celów dowodowych. We wszystkich przypadkach, w których przepis ustawy lub umowa przewidują formę pisemną bez podania zwrotu „pod rygorem nieważności” lub podobnego, uważa się, że forma ta została zastrzeżona tylko dla celów dowodowych. Oznacza to, że brak formy pisemnej nie powoduje nieważności czynności prawnej, lecz wywołuje tylko ten skutek, że w razie sporu przed sądem lub komisją arbitrażową niedopuszczalny będzie dowód z przesłuchania świadka czy stron odnośnie do dokonania czynności prawnej.

Forma pisemna czynności prawnej polega na złożeniu własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy w formie pisemnej wystarcza wymiana dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.

 Formy szczególne.

Z ustawy bądź z umowy może wynikać obowiązek zachowania szczególnej formy czynności prawnej. Chodzi przede wszystkim o formę aktu notarialnego, która jest wymagana np. do przeniesienia własności nieruchomości, do ustanowienia na nieruchomości prawa wieczystego użytkowania. Brak takiej formy szczególnej powoduje zawsze nieważności prawnej.

3.Jakie są przesłanki ważności czynności prawnej?

Aby czynność prawna była ważna, by wywoływała zamierzone skutki prawne, powinny być spełnione następujące przesłanki.
  1. Czynność prawna musi być dokonana przez osobę posiadającą zdolność do czynności prawnych. W zależności od rodzaju i treści czynności prawnej konieczna jest zdolność pełna lub ograniczona. Czynność prawna dokonana przez osobę nie posiadającą wymaganej zdolności do czynności prawnych jest nieważna.
  2. Jeśli ustawa wymaga dla pewnego rodzaju czynności prawnych formy szczególnej, albo zastrzega formę pisemną pod rygorem nieważności, zachowanie tej formy jest warunkiem ważności czynności prawnej. Umową wymagającą dla swej ważności formy pisemnej jest umowa kontraktacji.
  3. Treść czynności prawnej musi być zgodna z przepisami oraz z zasadami współżycia społecznego.

UMOWA

Spośród czynności prawnych najważniejszą rolę odgrywają czynności prawne dwustronne, tj. umowy. Umowy stanowią najczęstsze i najważniejsze źródło stosunków zobowiązaniowych. Umową nazywamy zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej osób, zmierzające do ustanowienia, zmiany lub zniesienia określonego stosunku cywilnoprawnego. Teraz pokrótce omówię rodzaje umów:

Umowy nazwane, nienazwane i mieszane. Umowami nazwanymi są te rodzaje umów, które zostały unormowane przepisami prawnymi w sposób szczegółowy; np.: umowa sprzedaży, dostawy, najmu, dzierżawy, użyczenia, pożyczki. Umowa mieszana to taka, która zawiera w sobie elementy różnych umów nazwanych: np. umowa hotelowa łączy w sobie elementy umowy najmu, przechowania, sprzedaży. Umowami nienazwanymi są takie umowy, których treść nie daje się ująć jako połączenie różnych umów nazwanych. Strony mogą bowiem zawierać dowolne umowy, takie nie ujęte w kodeksie cywilnym, pod warunkiem zgodności ich z przepisami ustawy lub zasadami współżycia społecznego.

Umowy jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące.

Umowa jednostronnie zobowiązująca to taka, w której jedna strona ma tylko prawa, a druga tylko obowiązki, czyli że jedna strona w tym stosunku zobowiązaniowym jest tylko wierzycielem, a druga tylko dłużnikiem. (np. umowy darowizny, poręczenia). Umowa dwustronnie zobowiązująca to taka, która dla obu stron stwarza prawa i obowiązki, czyli że każda strona w tym stosunku zobowiązaniowym jest jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem (np. umowy sprzedaży, kontraktacji, przewozu, najmu, spedycji).

Umowy wzajemne. Szczególną odmiana umów dwustronnie zobowiązujących są umowy wzajemne. Ich cechą charakterystyczną jest to, że świadczenie jednej strony stanowi ekwiwalent świadczenia drugiej, przy czym decyduje o tym subiektywne przeświadczenie stron, a nie obiektywna miara wartości (np. sprzedaż, najem, dzierżawa).

Umowy odpłatne i nieodpłatne. Umowa ma charakter odpłatny, gdy obie strony odnoszą pewne korzyści majątkowe, np. przy umowie sprzedaży, dostawy, przewozie itp. Umowa jest nieodpłatna, gdy korzyść majątkową odnosi wyłącznie jedna ze stron (np. umowa darowizny).

Umowy konsensualne i realne. Umowa konsensualna to taka, która dochodzi do skutku przez samo zgodne oświadczenie woli stron; taką jest np. umowa sprzedaży, zlecenia pożyczki, spedycji. Umowa realna to taka, która dochodzi do skutku w wyniku zgodnego oświadczenia woli stron oraz wydania rzeczy kontrahentowi. Umową realną jest np. umowa składu, umowa przechowywania, umowa o przewóz przesyłki koleją, umowa o ustanowienie zestawu.

Umowa przedwstępna. To taka umowa, na podstawie której jedna ze stron albo obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości umowy o oznaczonej treści. Umowa przedwstępna powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej oraz termin, w ciągu którego umowa przyrzeczona ma być zawarta. Zasada wolności umów. Treść umowy może być przez strony kształtowana w zasadzie dowolnie.