ROZLICZENIA MIĘDZYNARODOWE

□ Rynek pieniężny – Rynek pieniężny – segment rynku finansowego, na którym przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe opiewające na wierzytelności pieniężne o krótkich terminach płatności (do 1 roku). Instrumentami tego rynku są instrumenty dłużne o stałym lub ( najczęściej) zmiennym oprocentowaniu. Instrumenty rynku pieniężnego charakteryzuje krótki termin do zapadalności ( mniej niż jeden rok, przy czym na rynku spotkać można wiele instrumentów o zapadalności krótszej niż 90 dni). Są to instrumenty o niskim ryzyku inwestycyjnym albowiem emitentami ich są zazwyczaj instytucje o dobrym standingu kredytowym. Szybkość obrotu instrumentami rynku pieniężnego i brak zabezpieczeń materialnych zobowiązań pieniężnych na tym rynku stawia podmiotom prowadzącym operacje na tym rynku wymóg dobrego standingu finansowego jako warunek konieczny. Obrót instrumentami rynku pieniężnego charakteryzuje wysoka płynność a instrumenty charakteryzuje zdolność do szybkiej zamiany na gotówkę. Stąd bierze się nazwa nadawana temu rynkowi przez jego uczestników. Podstawowymi instrumentami rynku pieniężnego w Polsce są: lokaty międzybankowe, bony skarbowe, bony pieniężne NBP, transakcje repo, sell-buy-back i buy-sell-back, swapy walutowe, krótkoterminowe instrumenty dłużne emitentów niepublicznych i bankowe instrumenty dłużne (certyfikaty depozytowe). Rynek instrumentów krótkoterminowych jest zawsze potrzebny albowiem czasowe wymagania posiadających nadmiar pieniądza i potrzebujących pieniądze, są bardzo często rożne i nie są z sobą zsynchronizowane. Wielu z posiadających czy też potrzebujących występuje w obu rolach jednocześnie. Instytucjami aktywnymi na tym rynku są Skarb Państwa (w Polsce reprezentowany przez Ministerstwo Finansów), Bank Centralny, banki komercyjne, firmy ubezpieczeniowe, instytucjonalni inwestorzy inwestujący oszczędności inwestorów indywidualnych (gospodarstw domowych), czyli fundusze inwestycyjne i emerytalne oraz firmy finansowe i komercyjne. Firmy a szczególnie duże firmy nie finansowe obecne na tym rynku wykorzystują ten rynek w celu regulowania swej płynności finansowej.

□ Rynek kapitałowy – segment rynku finansowego, na którym dokonywane są emisje średnio- i długoterminowych instrumentów finansowych takich jak akcje i obligacje, przeznaczone na finansowanie inwestycji. Zwyczajowo (ale też w przepisach prawnych wielu krajów), cezurą czasową oddzielającą rynek pieniężny od kapitałowego jest termin zapadalności instrumentu finansowego wynoszący jeden rok. Podstawowe funkcje rynku kapitałowego: • pozyskiwanie kapitału przez emitentów, • uzyskiwanie dochodów przez inwestorów, którzy udostępniają kapitał emitentom (np. dywidendy), • efektywna alokacja środków w gospodarce, • właściwa wycena instrumentów finansowych (papierów wartościowych).

Jak było to już wspomniano wcześniej ‘‘Rynek finansowy to rynek na którym oczekiwania gotówkowe tych co mają w danej chwili gotówkę( pozycja – long) i tych którym w danej chwili jest jej brak i jej potrzebują (pozycja –short) spotykają się z sobą. Rynek finansowy to rynek, na którym przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe. Instrumenty finansowe, czyli umowy wiążące strony dotyczą różnych czasów ich trwania. Można wiec mówić o “czasie życia” instrumentów finansowych. Biorąc pod uwagę aspekt czasu można zdefiniować rynek kapitałowy jako – rynek, na którym przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe opiewające na wierzytelności pieniężne i o terminach płatności dłuższych niż 1 rok oraz takie, w których zawarte są prawa udziałowe w wybranych rodzajach podmiotów gospodarczych. Element czasu odróżnia ten rynek od rynku pieniężnego zdefiniowanego w Rozdziale 4. a który to rynek służy temu by utrzymać bieżącą płynność finansową, dokonywane są tam transakcje instrumentami finansowymi o terminie do 1 roku. Rynek kapitałowy – stwarza atrakcyjne miejsca lokowania kapitału dla inwestorów, a więc na tym rynku następuje transformacja oszczędności w inwestycje (mobilizacja kapitału). Dobrze funkcjonujący rynek kapitałowy powoduje wzrost przejrzystości obrotu gospodarczego oraz obniża cenę kapitału dla przedsiębiorców. Zwiększa elastyczność gospodarki w dostosowywaniu się do zmian oraz zwiększa jej innowacyjność. Rynek kapitałowy kieruje przepływy kapitału do tych sektorów gospodarki, które zapewniają najefektowniejsze wykorzystanie funduszy (alokacja kapitału). Inwestorzy inwestują na rynku kapitałowym kapitały w różne projekty, kierując się spodziewanymi zyskami z transakcji co pozwala na ocenę wartości kapitału i ryzyka inwestycyjnego związanego z procesem inwestowania (wycena kapitału i ryzyka).

Papiery Wartościowe - Z rynkiem finansowym łączy się termin papieru wartościowego. Papier wartościowy – to dokument stwierdzający istnienie określonego prawa majątkowego w taki sposób, że bez posiadania tego dokumentu nie można wykonywać tego prawa, a przeniesienie własności tego dokumentu powoduje przeniesienie również tego prawa. Ta definicja podana za Encyklopedią Zarządzania ma swoje korzenie w czasach, gdy papiery wartościowe były rzeczywiście dokumentami papierowymi. Dziś są najczęściej zdematerializowanym zapisem elektronicznym. Z punktu widzenia funkcji prawnych papiery wartościowe dzielimy na:  papiery reprezentujące wierzytelności pieniężne (np. weksle, czeki, obligacje, bony skarbowe, listy zastawne, listy hipoteczne,),  papiery dokumentujące uprawnienia do współwłasności majątkowej ( np. akcje),  papiery wartościowe uprawniające do zarządzania rzeczami (konosamenty w transporcie towarów). Najpopularniejsze klasy papierów wartościowych to akcje i obligacje. Jak widać, Obligacje to papiery wartościowe, w których emitent potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu właścicielowi obligacji w ustalonym z góry terminie oraz do zapłaty odsetek. Akcje to papiery wartościowe stwierdzające uczestnictwo w kapitale spółki akcyjnej jej akcjonariusza, uprawniają do partycypacji w zyskach w formie dywidendy oraz do majątku spółki w razie jej likwidacji. Z punktu widzenia istoty papieru, to akcja jest dowodem posiadania udziału, a obligacja jest papierem dłużnym, potwierdzającym zobowiązanie emitenta wobec nabywcy

□ Rynek Dewizowy (walutowy) -
Jest to rynek, na którym dokonują się transakcje walutowe. Rynek dewizowy obejmuje zarówno uczestników transakcji na walutach, jak i reguły, których spełnienie jest niezbędne do zawarcia tych transakcji. Przedmiotem obrotu na tym rynku są dewizy, definiowane jako papiery wartościowe i inne dokumenty, które pełnią funkcję zagranicznego środka płatniczego. Z reguły, przyjmuje się, że dewizy to należności krótkoterminowe od podmiotów zagranicznych. Transakcje zawierana na rynku dewizowym z reguły nie odbywają się na giełdzie. Wymiana handlowa przebiega na zasadzie transakcji natychmiastowych, kasowych lub terminowych forward.

rynek, na którym handluje się walutami (ew. dewizami). Na rynku tym tworzy się kurs walutowy (kurs wymiany), który odzwierciedla stosunek ceny między dwoma walutami. Najważniejszymi uczestnikami rynku walutowego są inwestorzy, którzy zajmują się wyłącznie spekulacją. Ponadto aktywne są podmioty zajmujące się eksportem bądź importem towarów bądźusług. Do trzeciej istotnej grupy uczestników rynku walutowego należą banki centralne, które sprzedają lub skupują walutę w celu zapobiegania nadmiernemu wzrostowi bądź spadkowi danej waluty (interwencja). Handel może odbywać się zarówno na rynku kasowym (wymiana jest dokonywana natychmiast) jak i rynku terminowym (wymiana zostanie dokonana w późniejszym, ściśle określonym terminie).

Dewizy – Są to należności w walutach zagranicznych, stosowane jako środek płatniczy. Dewizy można utożsamić z rodzajem kredytu, który zaciągany jest, aby dokonać płatności międzynarodowych. Mają postać zapisu elektronicznego na rachunkach bankowych, czyli przekazów bankowych lub też mogą występować w formie dokumentów jako papiery wartościowe, weksle, czeki, wystawione w walutach obcych. Płatności dokonywane przy pomocy dewiz nie wymagają transferu walut. Zazwyczaj transakcje odbywają się bezpośrednio między bankami lub z klientami, dlatego transakcje odbywają się w sposób płynny. W systemie walutowym dewizy mają swoje kursy, które ustalają się na rynku pieniężnym na podobnej zasadzie jak kursy walut, czyli w zależności od kształtowania się popytu i podaży na dewizy, niemniej jednak zazwyczaj poziomy ich kursów przewyższają nieco kursy walut. http://el.us.edu.pl/ekonofizyka/index.php/RF:Rynek_kapita%C5%82owy,_instytucje_i_instrumenty

□ Rozliczenia Międzynarodowe – To regulowanie należności i zobowiązań pieniężnych pomiędzy różnymi osobami prawnymi i fizycznymi operującymi w różnych krajach

1. FORMY ROZLICZEŃ : • Gotówkowe – zapłata lub przyjmowanie należności w gotówce (banknotach). – występuje sporadycznie

• Bezgotówkowe – to rozliczenia w dewizach, czyli za pomocą weksli, czeków, przekazów, poleceń przelewu itp. A także transakcje kompensacyjne, clearingowe, zakupy wzajemne, towar-za-towar i inne

• Rozliczenia natychmiastowe – płatności dokonywane są w trybie natychmiastowym – najpóźniej 48 godzin od wezwania do zapłaty.

• Rozliczenia z opóźnioną zapłatą – wszystkie rodzaje rozliczeń kredytowych.

• Rozliczenia uwarunkowane – bank uzależnia dokonanie zapłaty od spełnienia przed jej otrzymaniem określonych umową warunków (inkaso dokumentowe i akredytywa dokumentowa ).

• Rozliczenia nieuwarunkowane – bank dokonujący wypłaty nie żąda od beneficjenta spełniania jakichkolwiek warunków.

2. NIEKTÓRE KRAJOWE I MIĘDZYNARODWE REGULACJE ROZLICZEŃ MIĘDZYN.

• Konwencje genewskie z 1930 roku – prawne aspekty obrotu wekslem • Konwencje genewskie z 1931 roku – prawne aspekty obrotu czekiem • Dyrektywy unijne – np. z dn. 5.12.2007 dla Jednolitego Obszaru Płatności w Euro (SEPA – Single Euro Peyments Area) • Zasady płatności podawane przez Międzynarodową Izbę Handlową ( ICC) • Kodeksy prawa handlowego i cywilnego, inne..

3. ROLA BANKÓW W ROZLICZENIACH MIĘDZYNARODYWCH :

■ Bank handlowy i jego rola w rozliczaniu transakcji

• Sektor bankowy w gospodarce – ogólne wiadomości

• bank centralny a banki handlowe

• Uprawnienie banku do prowadzenia rozliczeń międzynarodowych

• polskie prawo dewizowe stanowi, że winien to być bank z siedzibą w kraju, lub oddział banku zagranicznego pod warunkiem, że ten rodzaj aktywności banku jest zapisany w jego statucie. Instytucje kredytowe

• Umowa o prowadzeniu rozliczeń • Zakres odpowiedzialności banku z tytułu rozliczeń transakcji • Pieniężne narzędzia rozliczeń, waluty wymienialne, wybór waluty rozliczeń, dewizy • Rachunek loro – nostro w rozliczeniach międzynarodowych. System korespondencki

Rachunek loro - Z jęz. włoskiego loro oznacza wasze dobro. Rachunek loro to dewizowy rachunek depozytowy, który otwiera bank zagraniczny w banku krajowym. W ramach międzynarodowego systemu bankowego banki komercyjne współpracują ze sobą na zasadnie świadczenia wzajemnych usług bankowych, tworząc do tego rachunki loro. Na takich rachunkach księguje się rozliczenie międzybankowe z tytuły operacji międzynarodowych. Rachunkiem działających na podobnych zasadach jak rachunek loro jest rachunek nostro.

Rachunek Nostro - Z j. włoskiego nostro oznacza nasze dobro. Rachunek nostro to dewizowy rachunek depozytowy, który otwiera bank krajowy w banku zagranicznym. W terminologii bankowej w przypadku rachunku nostro bank zagraniczny określa się jako bank korespondent, u którego bank krajowy otworzył rachunek w ramach międzynarodowej współpracy. Rachunkiem działających na podobnych zasadach jak rachunek nostro jest rachunek loro.

Rachunek nostro - (il nostro - nasze dobro) rachunek jaki otworzył dany bank za granicą; nasz rachunek u korespondenta zagranicznego. Rachunek loro - (il loro - ich dobro) rachunek korespondenta zagranicznego (banku zagranicznego) prowadzony w danym banku (krajowym); rachunek, który nasz bank otworzył dla banku zagranicznego. Współpracujący bank zagraniczny, z którym dany bank utrzymuje bliskie stosunki nazywa się bankiem korespondentem. Na rachunkach tych księgowane są rozliczenia banków z tytułu wykonywania zlecanych wzajemnie różnych operacji bankowych (np. polecenia wpłat na rzecz wskazanych osób).

■ TRANSAKCJE NA RACHUNKU „NOSTRO” : Grafika – skrypt….

1. Eksporter francuski LYC wysyła towary do Polski na zamówienie polskiej firmy AB i wystawia fakturę dla firmy AB
2. Polska firma zleca swojemu bankowi w Polsce aby przekazać zapłatę firmie francuskiej,
3. Bank polski przyjmuję od firmy AB złotówki (PLN) i sprzedaje jej euro
4. Bank polski zapisuje u siebie na rachunku banku francuskiego te kwotę i poleca bankowi francuskiemu wypłatę w euro firmie francuskiej LYC z rachunku banku polskiego, który jest prowadzony w banku francuskim
5. Bank francuski wypłaca na rachunek firmy LYC stosowną kwotę w euro.

■ TRANSAKCJE NA RACHUNKU „LORO” są bardzo podobne :

1. Eksporter polski „A” wysyła towar do Hiszpanii i wystawia fakturę dla firmy hiszpańskiej „S”
2. Firma hiszpańska poleca swojemu bankowi wypłacić fakturę eksporterowi „A” z Polski.
3. Bank hiszpański (korespondent banku polskiego) pobiera środki finansowe w euro z rachunku zleceniodawcy „S” i wpłaca je na rachunek loro („obcy”) banku polskiego prowadzony u siebie.
4. Bank hiszpański zleca wypłatę polskiej firmie „A” z rachunku „nostro” banku hiszpańskiego w banku polskim na dobro firmy „A”
5. Bank polski wpłaca na jej konto należne za eksport środki

5.ROZLICZENIA W DWIZACH :

Osoby fizyczne i prawne prowadzące działalność z zagranicą podlegają polskiemu ustawodawstwu dewizowemu. Szczególe znaczenie ma ustawa „Prawo dewizowe z dnia 27 lipca 2002 roku” i jej nowelizacja z dn. 27 stycznia 2007 r.

• Przedmiotem obrotu dewizowego z zagranicą jest:

• zawarcie umowy lub innej czynności prawnej z podmiotem (nierezydentem) zagranicznym, w wyniku której następuje przeniesienie wartości dewizowych,
• zawarcie umowy lub wykonanie innych czynności prawnych, w wyniku których następuje przeniesienie rzeczy lub prawa powodujących przeniesienie wartości dewizowych
• dokonywanie wywozu wartości dewizowych za granicę naszego kraju.

Podmioty krajowe i zagraniczne są zobowiązane zgłaszać w formie pisemnej organom celnym lub służbie granicznej przewóz lub wywóz wszelkich wartości dewizowych jeśli ich łączna wartość przekracza 10 000 euro. Ale minister finansów rozporządził (20 kwietnia 2009 r.), że postanowienie to nie dotyczy obszaru Schengen.

• Wartości dewizowe – to zagraniczne środki płatnicze oraz złoto i platyna dewizowe. Środki płatnicze to waluty obce i dewizy zagraniczne

• Zasada walutowości : ustawa z dn. 24.01.2009 r. znosi zasadę walutowości według której wszelkie zobowiązania pieniężne na obszarze Polski mogły być wyrażane tylko w walucie polskiej. To oznacza, że rozliczenia można teraz prowadzić nie tylko w walucie polskiej ale w każdej innej wymienialnej.

6. DEWIZY JAKO INSTRUMENTY FINANSOWE :

Dewizy – to instrumenty finansowe denominowane w walutach obcych charakteryzujące się wysoką płynnością, tj. możliwością szybkiej zmiany tych dokumentów na opiewaną walutę, lub dokonania płatności (regulowanie należności, przyjęcie zapłaty, otwarcie depozytu bankowego, itp..)

• Dewizy emitowane są przez osoby prawne : np. banki, firmy a także osoby fizyczne (np. weksel sola) Weksel - Dokument zobowiązujący wystawcę (weksel własny) lub wskazaną przez niego osobę (weksel ciągniony zwany trasowanym) do bezwarunkowego zapłacenia określonej kwoty pieniężnej w oznaczonym terminie. Weksel sola - Weksel własny wystawiony w jednym egzemplarzu.

• Współcześnie zaciera się granica między typowymi instrumentami noszącymi znamiona dewiz, a innymi instrumentami finansowymi . Zjawisko to jest skutkiem zniesienia ograniczeń w obrotach walutami w skali międzynarodowej, upłynnieniem kursów walutowych i otwarciem rynków kapitałowych na wszystkie transakcje instrumentami finansowymi a także umiędzynarodowienie transakcji bankowych.

• W płatnościach handlu zagranicznego dewizy wykorzystywane są jako instrumenty płatnicze : służą do regulowania zobowiązań (zapłat) i przyjmowania należności zamiast gotówki lub przelewu bankowego. Specyfika płatności dewizowych polega na tym, że taki instrument finansowy można indosować (przekazywać innemu podmiotowi) lub sprzedać/ kupić.

• Rodzaje dewiz : najbardziej powszechne :

• czeki, weksle, certyfikaty depozytowe, akredytywy przenośne, polecenia pobrania, przekazy pocztowe, niektóre papiery wartościowe rynku kapitałowego

• Obrót dewizami jest regulowany w każdym prawie dewizowym. Zwykle prawo dewizowe danego kraju zależy od stopnia otwartości jego polityki monetarnej i dewizowej. W szczególności jest pod wpływem międzynarodowych zobowiązań danego kraju Np. przynależność danego kraju do międzynarodowych organizacji MFW, BIS. Po drugie reguluje zasady wwozu i wywozu zagranicznych i krajowych walut, np. oszczędności, zysków itp. Definicje dewiz znajdują się także w ustawach.

• Czek jako instrument finansowy do rozliczeń dewizowych Czek – jest to pisemne upoważnienie właściciela rachunku bankowego wystawione dla banku, w którym ten rachunek jest otwarty ( specjalny blankiet), na podstawie którego bank może pobrać z rachunku wystawcy wskazaną w czeku kwotę i wypłacić ją okazicielowi czeku lub osobie wskazanej imiennie na czeku. -obrót czekowy jest regulowany prawem (1932, 1936) -czek może być na okaziciela lub imienny

• rozliczenie czekiem jest dość łatwe, banki pobierają prowizję z tytułu operacji czekami -ograniczona ważność czeku, ma charakter strefowy

*Ogólna zasada płatności czeku : płatność jest natychmiastowa a nie odłożona w czasie.

• Czek można wystawiać (ciągnąć) na :

• określoną osobę fizyczną lub prawną ze wskazaniem „nie na zlecenie” – jest to czek imienny, który może być odstąpiony innej osobie tylko drogą cesji (aktu notarialnego).
• określoną osobę fizyczna lub prawną – z zastrzeżeniem „na zlecenie” – lub bez takiego zastrzeżenia, jest to czek na zlecenie, który można indosować.
• okaziciela – każdy kto go przedłoży w banku może otrzymać zapłatę. Czek przekazuje się inne osobie przez wręczenie

• Rodzaje czeków :

• czek zwykły : kasowy, upoważnia do podjęcia gotówki lub dokonania za jego pomocą zapłaty kolejnemu wierzycielowi
• czek zakreślony : może być wypłacony tyko określonej osobie (bankowi, stałemu klientowi) wskazanej w polu zakreślonym liniami ukośnymi na awersie czeku
• czek rozrachunkowy : nie może być wypłacany w gotówce. Służy tylko do przelewów. Na awersie stosujemy napis „ do rozrachunku”.
• czek potwierdzony: potwierdzony przez bank dłużnika, który stwierdza, że dłużnik ma pokrycie czeku. (bank blokuję tę kwotę na rachunku dłużnika)
• czek bankierski :wystawiany przez jeden bank na inny bank

Okres ważności czeku: (polskie prawo czekowe)

• 10 dni – gdy wystawienie i płatność jest w tym samym kraju
• 20 dni – w przypadku, gdy miejsca wystawienia i płatności znajdują się w różnych krajach tego samego kontynentu
• 70 dni – w przypadku, gdy miejsca wystawienia i płatności znajdują się na róznych kontynentach,

W obrocie czekowym nie stosuje się reguł akceptu czy awalu .

*Awal (poręczenie wekslowe) - czynność prawna polegająca na poręczeniu za cudzy dług wekslowy. Poręczyciel wekslowy (awalista) odpowiada za zapłatę weksla tak samo, jak osoba, za której dług wekslowy poręczył.

*Akcept (łac. acceptus – przyjęty) – w potocznym języku prawniczym oznacza przyjęcie przekazu. Jest to jednostronna czynność prawna związana ze stosunkiem przekazu[1] będąca oświadczeniem woli dłużnika złożonym w dowolnej formie, którego skutkiem jest przyjęcie do spełnienia świadczenia (głównie pieniężnego)[2]. W literaturze postuluje się, aby w praktyce akcept zaznaczać w dokumentach przekazu, stąd też w konkretnych sytuacjach akcept może oznaczać taką właśnie adnotację. Akcept, może również być synonimem zgody na wystąpienie określonego skutku prawnego w ramach stosunków cywilnoprawnych[3]. Rozumiany jest także jako adnotacja z podpisem lub sam podpis na dokumencie rozliczeniowym stwierdzające przyjęcie (akceptację) wynikającej z niego wierzytelności pieniężnej do zapłaty[4].

• Weksel - to instrument finansowy dłużny. Jest to pisemne oświadczenie dłużnika, w którym zobowiązuje się zwrócić zaciągnięty dług ściśle wskazanym miejscu (bank), czasie i formie (gotówka, przelew).