Interpretacja obrazu "Trwałość Pamięci" Salvadora Dali

Charakterystyka surrealizmu Surrealizm inaczej zwany nadrealizmem jest kierunkiem sztuki powstałym we Francji w roku 1924, a pierwsza wystawa surrealistyczna odbyła się już rok później. André Bretona zdefiniował surrealizm w dziele zatytułowanym „Manifest surrealizmu” jako wyrażanie pod wpływem swobodnych skojarzeń tego, co irracjonalne. Publikacja Bretona przedstawiała początkowe założenia surrealizmu, przy czym pełna teoria tego kierunku przedstawiona została przez tego samego artystę w „Drugim manifeście surrealizmu„. Breton w Deklaracji z 27 stycznia 1925 napisał, że „Surrealizm nie jest formą poetycką.

Kup dostęp do treści Dodaj artykuł aby odblokować treść
  1. Charakterystyka surrealizmu Surrealizm inaczej zwany nadrealizmem jest kierunkiem sztuki powstałym we Francji w roku 1924, a pierwsza wystawa surrealistyczna odbyła się już rok później. André Bretona zdefiniował surrealizm w dziele zatytułowanym „Manifest surrealizmu” jako wyrażanie pod wpływem swobodnych skojarzeń tego, co irracjonalne. Publikacja Bretona przedstawiała początkowe założenia surrealizmu, przy czym pełna teoria tego kierunku przedstawiona została przez tego samego artystę w „Drugim manifeście surrealizmu„. Breton w Deklaracji z 27 stycznia 1925 napisał, że „Surrealizm nie jest formą poetycką. Jest krzykiem duszy, która zwraca się ku samej sobie i jest rozpaczliwie zdecydowana zniszczyć swe pęta.” Jego zdaniem surrealizm dążył do wywołania kryzysu świadomości, ponieważ artyści tego nurtu chcieli wyrażać swoją wyobraźnię w pełni dowolny sposób, bez jakichkolwiek zahamowań. Buntowali się oni przeciw jakiemukolwiek porządkowi, normom moralnym i uwielbiali prowokować. Założeniem surrealizmu był bunt przeciwko takim kierunkom sztuki jak m.in. realizm, racjonalizm i klasycyzm. Celem surrealistów było kreowanie absurdalnych obrazów, w których ciężko było się doszukać jakiejkolwiek logiki, dlatego też często były to obrazy wyglądające jak przedstawienie snów czy halucynacji. To właśnie wyobraźnia była motorem postępu, a w centrum zainteresowania surrealistów były możliwości ludzkiego umysłu . „Epoka snów” to nazwa nadana dla okresu, w jakim kształtował się surrealizm. Mimo że surrealiści buntowali się przeciwko faszyzmowi, wśród artystów zauważalne są rozbieżności w poglądach. Najwybitniejszymi przedstawicielami tego kierunku w malarstwie byli tacy malarze jak Salvador Dali, Max Ernst, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Jean Arp, Marcel Duchamp, Oscar Dominiguez, Francis Picabia, Yves Tanguy, Joan Miro, René Magritte. Surrealizm cechowało przede wszystkim:  uwolnienie ludzkiego umysłu z racjonalizmu, a w zamian stymulowanie wyobraźni,  wzorowanie się na dziełach dadaistycznych,  w plastyce – stosowanie różnorodnych technik np.: collage (kolaż), fotomontaż, montaż, dekalkomania itp.,  jednym z założeń malarzy surrealistycznych było: „wyrażanie wizualne percepcji wewnętrznej”, a więc jakiejś groteskowej, nierealnej wizji,  dzieło malarskie powstawało w wyniku niekontrolowanego działania, swobodnych skojarzeń, ujawnianie pragnień i nienazwanych stanów podświadomości,  surrealiści organizowali skandalizujące wystąpienia, aby oszołomić słuchaczy,  angażowanie się w działalność polityczną, (przeciw rządom faszystowskim i militaryzmowi po stronie komunistycznej lewicy, np. L. Aragon). Wielu z surrealistów zapisało się do Partii Komunistycznej głosząc hasła rewolucji, rozumianej jako totalny przewrót dokonany w świadomości społecznej, chodziło im raczej o „rewolucję świadomości”, a nie przejęcie władzy .
  2. Interpretacja obrazu Trwałość pamięci (hiszp. La persistencia de la memoria) to jeden z najsłynniejszych obrazów Salvadora Dalí znany również pod nazwą Miękkie zegary lub Cieknące zegary, a także Uporczywość pamięci. Obraz powstał w 1931 r. Początkowo wystawiany był w paryskiej galerii Pierre Colle, od której został nabyty przez Julien Levy za sumę 250 dolarów i w 1932 wystawiony w jego nowojorskiej galerii. W 1933 roku malowidło zostało zakupione przez Stanleya Resora, który uczynił go w 1934 roku donacją dla nowojorskiego Museum of Modern Art (MoMA). Wkrótce stał się jednym z symboli surrealizmu, a także popkultury, będąc reprodukowany na kartach, pocztówkach oraz pojawiając się w filmach, filmach animowanych i komiksach . Okoliczności powstania obrazu opisał sam Dalí w swojej autobiografii. Obraz powstał w Port Lligat, gdzie zwykli z Galą spędzać wakacje. Pewnego wieczoru Dalí, mimo wcześniejszych planów pójścia z przyjaciółmi do kina, postanowił z powodu zmęczenia i lekkiego bólu głowy pozostać w domu. Kiedy Gala wyszła, on nadal siedział przy stole rozmyślając o filozoficznych problemach “supermiękkości” wywołanych pod wpływem sera (stąd ów paranoiczno-krytyczny camembert), w związku z bardzo ostrym camembertem, jaki jedli na zakończenie kolacji. Następnie udał się do swojej pracowni, aby zgodnie ze swoim zwyczajem jeszcze raz spojrzeć na obraz. Był to pejzaż z okolic Port Lligat. Wiedziałem, że klimat, jaki udało mi się w nim stworzyć, powinien stanowić tło jakiejś idei, jakiejś zaskakującej wizji, ale nie miałem najmniejszego pojęcia, co by to mogło być. Chciałem już zgasić światło, kiedy nagle “ujrzałem” rozwiązanie. Zobaczyłem dwa miękkie zegarki, z których jeden zwisał żałośnie z suchej gałęzi oliwnego drzewka
    Na obrazie można rozpoznać 16 różnych kolorów, które budują kontrast pomiędzy ciemnymi (czerwony, niebieski, czarny) i jasnymi kolorami (ochrowy, niebieski, biały). Dali stosował w swoich obrazach głownie mieszane kolory farb jak np. ochrowy. Poprzez zestawienie ciemniejszych farb na pierwszym planie, z jaśniejszymi kolorami na drugiej, widoczne jest napięcie. Wystąpienie koloru niebieskiego w tle i w pierwszym planie jawić się może jako pewne połączenie. Ideą obrazu jest surrealistyczne przedstawienie tematu czasu. Obraz ten jest niezwykły, nierealny jak sen, z którego artyści czerpali cechy do swoich dzieł. Zniekształcone zegary i twarz, drzewo i plaża nie mają ze sobą żadnego normalnego i realnego powiązania. Nic nie jest na miejscu. Obraz wydaje się być statyczny, nie ma w nim ruchu. Wydaje się, że czas stoi w miejscu. Dominującymi formami w obrazie są koła (zegary, manierka) i ostre krawędzie ( stół). W obrazie występuje pierwszy i drugi plan. Na pierwszym planie możemy zaobserwować takie elementy jak zegary, manierkę, drzewo oliwne, krawędź stołu. Z kolei na drugim planie widzimy pianino, horyzont oraz skały. W miejscu zmiany planu pierwszego na tło, można zaobserwować drastyczną zmianę kolorów. Ciemne kolory planu pierwszego, zmieniają się gwałtownie w jasne. Pianino jest pewnym przejściem z planu pierwszego w tło. Moim zdaniem obraz ma na celu ukazanie faktu, że czas nie jest ogólnie obowiązującą jednostką czasu. Dla każdego człowieka czas jest odczuwalny inaczej. Kiedy stoimy na przystanku i czekamy na autobus, czas bardzo wolno płynie. Jednak gdy na przykład jesteśmy w kinie i oglądamy ciekawy film, czas wcale nam się „nie dłuży”. Podsumowując, obraz Salvadora Dali jawi się jako symbol indywidualnego odczuwania czasu każdej jednostki.