Administracja publiczna w Niemczech

administracja niemiecka kształtowała się od XVIII wieku • racjonalizowanie systemu administracji centralnej i terenowej, wprowadzenie zawodowych korpusów urzędniczych • reforma 1807-1811 oparta na koncepcji państwa prawa – Rechtsstaat • XVIII/XIX w. – stworzenie zawodowego i stałego aparatu państwowego, wysoki status społeczny urzędników • kariera administracyjna oddzielona wyraźnie od kariery politycznej – przy rekrutacji ważne były wykształcenie i wiedza nt. prawa 1871 – zjednoczenie państw Niemieckich – Cesarstwo Niemieckie • cesarz jest również królem Prus, ma niewielkie prerogatywy (kompetencje) • cesarstwo było państwem federalnym, a jedynym ministrem federalnym był kanclerz • Parlament nie mógł usunąć cesarza • kanclerz kierował działaniami parlamentu, przedstawiał projekty ustaw • władza wykonawcza była w niewielkim stopniu kierowana przez parlament, na funkcjonowanie państwa wpływała armia po II wojnie Niemcy są republiką przedstawicielską • parlament – Bundestag, naród wybiera swoich przedstawicieli • na szczeblu federalnym nie istnieją żadne formy demokracji bezpośredniej, np.

Kup dostęp do treści Dodaj artykuł aby odblokować treść
  • administracja niemiecka kształtowała się od XVIII wieku • racjonalizowanie systemu administracji centralnej i terenowej, wprowadzenie zawodowych korpusów urzędniczych • reforma 1807-1811 oparta na koncepcji państwa prawa – Rechtsstaat • XVIII/XIX w. – stworzenie zawodowego i stałego aparatu państwowego, wysoki status społeczny urzędników • kariera administracyjna oddzielona wyraźnie od kariery politycznej – przy rekrutacji ważne były wykształcenie i wiedza nt. prawa
  • 1871 – zjednoczenie państw Niemieckich – Cesarstwo Niemieckie • cesarz jest również królem Prus, ma niewielkie prerogatywy (kompetencje) • cesarstwo było państwem federalnym, a jedynym ministrem federalnym był kanclerz • Parlament nie mógł usunąć cesarza • kanclerz kierował działaniami parlamentu, przedstawiał projekty ustaw • władza wykonawcza była w niewielkim stopniu kierowana przez parlament, na funkcjonowanie państwa wpływała armia
  • po II wojnie Niemcy są republiką przedstawicielską • parlament – Bundestag, naród wybiera swoich przedstawicieli • na szczeblu federalnym nie istnieją żadne formy demokracji bezpośredniej, np. referenda, ale obowiązują one w niektórych landach • konstytucje wszystkich landów muszą przestrzegać zasad państwa republikańskiego, demokratycznego i socjalnego opartego na rządach prawa; każdy land może określać sposób sprawowania władzy na swoim terytorium
  • konstytucja Niemiec: Ustawa Zasadnicza z 1949 roku • po zjednoczeniu w 1990 NRD przyjęła zapisy ustawy, więc została ona wprowadzona na terytorium pięciu landów wschodnich
  • administracyjny aparat państwowy podlega ustawom, rozporządzeniom i regulacjom administracyjnym + precedensowym rozstrzygnięciom Trybunału Konstytucyjnego lub sądów administracyjnych
  • głową państwa jest prezydent – wybierany przez Konwencję Federalną – ciało konstytucyjne składające się z członków Bundestagu oraz tej samej liczby członków wybieranych przez parlamenty landów • funkcje prezydenta są ściśle reprezentacyjne, szczególnie w stosunkach międzynarodowych • posiada formalne uprawnienia związane z powoływaniem i odwoływaniem szefa rządu – kanclerza oraz przedterminowym rozwiązaniem parlamentu
  • władza wykonawcza jest oparta na 3 zasadach:
  1. kanclerska – szef rządu – kanclerz decyduje o najważniejszych sprawach politycznych
  2. gabinetowa – członkowie rządu podejmują decyzje kolegialne
  3. ministerialna – ministerstwa odpowiadają za działalność departamentów
  • kanclerz federalny jest jedynym członkiem rządu wybieranym przez Bundestag i on odpowiada za jego działania • odwołanie kanclerza – głosowanie – konstruktywne wotum nieufności • na wniosek kanclerza prezydent powołuje członków rządu • kanclerz nie posiada zwierzchności nad ministrami, ale określa ich zakres obowiązków; ministrowie cieszą się duża niezależnością • kanclerza ustrojowo ograniczają zalecenia polityczne oraz kolektywne (wspólne) decyzje gabinetu – niemiecki system adm. publ. jest zdecentralizowany • MSW odpowiada za kwestie związane z adm. publ. • ministerstwo finansów odpowiada za budżet – zarówno przychody jak i wydatki • przy kanclerzu funkcjonuje urząd kanclerski, który wspiera działalności szefa rządu
  • ministerstwa: najwyższe instytucje federalne, których kompetencje dotyczą formułowania i koordynowania polityki państwa • rozwiązywanie problemów, przygotowanie aktów legislacyjnych i projektów ustaw
  • rząd federalny tworzą również komitety gabinetu – dyskusja nad kwestiami wymagającymi szczególnego zaufania
  • polityka międzyministerialna: rady wyższe • najważniejsza: rada planowania finansowego – rekomendacje dla polityki budżetowej i fiskalnej rządu • na czele stoi minister gospodarki – radom nie przysługuje prawo podejmowania decyzji, ale ich zalecenia i rekomendacje są brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji przez rząd
  • służba cywilna składa się z personelu administracji federalnej, landowej oraz samorządowej – status określony prawem publicznym • zunifikowana struktura: kariera zawodowa składa się z 4 kategorii urzędników: • wyższa • średnia – wyższa • średnia • niższa • kategorie, zasady naboru, awansu oraz wynagrodzenia są takie same na wszystkich szczeblach administracji
    • większość landów ma trójszczeblową organizację administracyjną: wyższego, średniego i niższego stopnia – instytucje wyższego szczebla sprawują władzę nad całym landem i są bezpośrednio podporządkowane ministerstwom • politykę każdego landu określa jego premier • władze średniego szczebla pełnią funkcje administracyjnie w obrębie dystryktu – jednostki adm. w ramach landu • komisarza dystryktu mianuje rząd landu, który to odpowiada przed MSW landu • w mniejszych landach nie ma średniego szczebla • niższy to często wyspecjalizowane organizacje, np.: urzędy drogowe, zdrowia, weterynaryjne • władze landu wykonują również tzw. działania wspólne – za koordynację odpowiadają komitety planujące – zasiadają w nich przedstawiciele władz landowych i federalnych
    • prawo społeczności do zarządzania własnymi sprawami zagwarantowane jest w Ustawie Zasadniczej oraz konstytucjach landów • istnieją dwa szczeble samorządu lokalnego: • gminny – Gemeinde • powiatowy – Kreise • obowiązuje zasada subsydiarności (pomocniczości) • większa miasta posiadają z reguły status gminy oraz powiatu, władze samorządowe są wybierane bezpośrednio, ich struktura organizacyjna nie jest jednolita, co wynika z rodzimej szkopskiej tradycji, jak również autonomii landów • mieszkańców reprezentuje zazwyczaj rada • administracja gmin – jednoosobowa; szerokie kompetencje burmistrza, bo łączy funkcje kierownika rady oraz przewodniczącego rady – burmistrz w zależności od landów wybierany jest przez radę lub w głosowaniu powszechnym • starosta w powiatach łączy funkcje organu samorządowego i rządowego
    • sądy administracyjne: • lokalne – Vervaltungsgericht • apelacyjne – Vervaltungsgerichtshof lub Oberveraltungsgericht • Federalny Sąd Administracyjny – Bundesvervaltungsgericht
    • w RFN istnieje również Federalny Trybunał Konstytucyjny – Bundesverfassungsgericht – jest on najwyższym sądem Niemiec i naczelnym organem konstytucyjnym • bada zgodność aktów prawnych z konstytucjami; jeśli się z nimi nie zgadzają muszą być uchylone • jego decyzje są wiążące dla wszystkich naczelnych organów państwa zarówno federalnych jak i regionalnych, również dla sądów administracyjnych i administracji publicznej • Trybunał może rozwiązać partię polityczną, jeśli jej działalność narusza konstytucję; rozstrzyga spory pomiędzy władzami federalnymi i władzami landów • 8 członków wybieranych przez obie izby szkopskiego parlamentu na 12-letnią kadencję • sądy konstytucyjne istnieją również w landach – badają zgodność ustawodawstwa z konstytucjami landów
    • Federalna Izba Kontroli – niezależnie, zintegrowane z jednostkami administracyjnymi, nadzorują wykonanie budżetu danej jednostki adm. • składają parlamentowi federalnemu coroczne sprawozdanie ze swojej działalności – jest ono podstawą do przeprowadzenia finansowej kontroli finansów publicznych
    • w RFN nie ma rzecznika praw obywatelskich na szczeblu federalnym; niektóre landy utworzyły stanowisko reprezentanta obywatelu, który rozpatruje skargi na działania urzędów – mianowany przez zgromadzenie parlamentarne landu.