Globalne problemy współczesnego świata. Globalizacja – ogół procesów prowadzących do coraz większej współzależności i integracji państw, społeczeństw, gospodarek i kultur, czego efektem jest tworzenie się “jednego świata”, zanikanie kategorii państwa narodowego.

1. Pogłębiająca się polaryzacja poziomu rozwoju i życia między krajami bogatymi i biednymi.

Polaryzacja- zróżnicowanie Poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego państw współczesnego świata jest bardzo zróżnicowany, co jest wynikiem uwarunkowań natury: • przyrodniczej (np. niekorzystne warunki do rozwoju rolnictwa, brak surowców mineralnych), • politycznej (np. konflikty zbrojne, niestabilne i nieudolne rządy, izolacja na arenie międzynarodowej), • społecznej(np. słabo rozwinięta oświata i opieka medyczna, co wpływa na niską jakość siły roboczej), • gospodarczej (np. brak rozwiniętego przemysłu i tradycji przemysłowych, słabo rozwinięta infrastruktura komunikacyjna), • historycznej (np.przeszłość kolonialna).

W porównaniach międzynarodowych najczęściej używanym wskaźnikiem poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego państw jest: • wielkość produktu krajowego brutto (PKB), • produktu narodowego brutto (PNB) lub • dochodu narodowego brutto przypadająca na jednego mieszkańca i podawana najczęściej w dolarach

Państwa o największym PKB oraz PKB

Biorąc pod uwagę poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego, państwa świata można podzielić na trzy główne grupy:

1. Państwa wysoko rozwinięte – zaliczają się do nich wszystkie kraje Europy Zachodniej i Środkowej, Stany Zjednoczone, Kanada, Cypr, Izrael, Japonia, Korea Pd., Singapur, Australia i Nowa Zelandia. Charakteryzują się one: • wysokim poziomem rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki; • wysokim poziomem PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca (powyżej 10 tys. dolarów); • w strukturze zatrudnienia dominuje sektor usług (powyżej 60% ogółu zatrudnionych) przy niewielkim udziale rolnictwa (poniżej 10%); • największy udział w tworzeniu PKB ma sektor usług (powyżej 60%) przy niewielkim udziale rolnictwa (poniżej 5%); • wysokim poziomem oświaty (niewielki odsetek analfabetów poniżej 5%) i opieki medycznej (wysoki wskaźnik przeciętnej długości życia); • wysokim poziomem rozwoju infrastruktury transportowej i łączności.

2. Państwa dynamicznie się rozwijające – należy do nich większość państw Ameryki Łacińskiej, niektóre kraje Afryki (RPA, Nigeria, Maroko, Egipt, Algieria) oraz większość państw Azji i Oceanii.Charakteryzują się one: • stopniowym wzrostem wartości PKB (w przypadku Chin i tzw. „Azjatyckich Tygrysów” wzrost ten jest bardzo duży); • stopniowym spadkiem znaczenia rolnictwa w gospodarce (zarówno ze względu na udział w tworzeniu PKB, jak i odsetek pracujących w nim osób); • wzrostem znaczenia sektorów przemysłu oraz usług w tworzeniu PKB i w strukturze zatrudnienia; • dużym zróżnicowaniem wartości PKB przypadającego na1 mieszkańca (między 1000 a 10000 dolarów).

3. Państwa opóźnione w rozwoju (stagnujące w rozwoju) – należą do nich głównie najbiedniejsze kraje Afryki, grupa najbiedniejszych państw Azji Południowej i Południowo-Wschodniej (Afganistan, Bangladesz, Bhutan, Jemen, Laos, Myanmar, Nepal, Kambodża) oraz najbiedniejsze kraje w Ameryce Łacińskiej (Haiti, Kuba, Salwador, Nikaragua, Honduras). Charakteryzują się one: • niskim wskaźnikiem PKB na 1 mieszkańca (poniżej 1000dolarów); • słabo rozwiniętymi sektorami przemysłu i usług; • dominacją zatrudnienia w rolnictwie oraz dużym udziałem tego sektora w tworzeniu PKB; • niskim poziomem oświaty (wysoki wskaźnik analfabetyzmu) i opieki medycznej (niski wskaźnik przeciętnej długości życia); • dużym uzależnieniem od międzynarodowej pomocy finansowej i żywnościowej.

2.Rywalizacja o dostęp do zasobów energetycznych i żywnościowych

Kurczą się światowe zasoby naturalne. Liczniejsza i coraz bogatsza ludność świata z jej rosnącymi potrzebami konsumpcyjnymi zwiększy popyt na różne produkty, w tym na żywność, wodę i energię. W przyszłości rosnący popyt oraz malejąca podaż mogą spotęgować światową rywalizację o zasoby.

Surowce (np. minerały): Narastający w długiej perspektywie niedobór surowców niemetalicznych i metali może skłonić nas do wykorzystania źródeł dotychczas uważanych za nieekonomiczne. Rozwój przemysłu wydobywczego powoduje szereg skutków dla środowiska, w tym zmiany krajobrazu, zanieczyszczenie wody i powstawanie odpadów. Niższa jakość złóż minerałów może oznaczać, że ich eksploatacja jest mniej efektywna energetycznie. Zasoby naturalne (np. uprawy roślin spożywczych): Liczniejsza i bogatsza ludność w 2050 r. oznacza znacznie większy niż obecnie popyt na produkty rolne. Fakt ten może mieć następujące konsekwencje: utrata naturalnych ekosystemów, zniszczenie funkcji ekosystemów, w tym obiegu dwutlenku węgla i wody, oraz wpływ na zapewnienie żywności i włókien.

SPORY ENERGETYCZNE PRZYKŁAD: Arktyka - to jeden z ostatnich dziewiczych obszarów na Ziemi. To także rezerwuar surowców energetycznych, których eksploatacja może w dużym stopniu zabezpieczyć byt ludzkości w XXI wieku. Status prawny Arktyki nie został jak dotąd uregulowany żadną umową międzynarodową. Szacuje się, że dno morskie Arktyki kryje co najmniej 90 miliardów baryłek ropy naftowej i ok. 1,67 bilionów metrów sześciennych gazu ziemnego. Obficie występują również złoża klatratu metanu[3]. Sytuacja ta prowadzi do wielu sporów o właśnie zasoby energetyczne: o jej zasoby walczą największe mocarstwa świata.

3. Wielokulturowość i problemy demograficzne. Wielokulturowość jest pojęciem złożonym, chociaż najprościej można ją określić jako istnienie wielości kultur na określonej przestrzeni geograficznej. W tym niekończącym się procesie powstawały i powstają problemy. Około 15 milionów muzułmanów żyje w Europie Zachodniej. Dla chrześcijańskiej Europy, walczącej niegdyś z innowiercami podczas wypraw krzyżowych, pojawienie się wyznawców islamu wiąże się z: (wyzwania) próbą ich asymilacji, integracji, a nawet akulturacji w nowym społeczeństwie. Problemem jest również całkowite nieprzystosowanie imigrantów muzułmańskich do funkcjonowania w europejskim społeczeństwie, co wynika z ich odmienności kulturowej i nieznajomości języka. Muzułmanie napływowi różnią się od siebie. Obok „zwykłych” prostych muzułmanów, którzy przyjechali do Europy, aby znaleźćpracę i ułożyć sobie życie, znaleźć można także garstkę radykalnie nastawionych aktywistów muzułmańskich, postulujących zaprowadzenie na Starym Kontynencie prawa szarijatu. W ten sposób dochodzi do powstania organizacji i ruchów fundamentalistycznych w Europie, które „chroni” prawodawstwo gwarantujące wolność zrzeszeń i wolność słowa. Obok takich zorganizowanych grup funkcjonują samodzielne jednostki, równie aktywne i niebezpieczne dla jednoczącego się kontynentu. Należy przy tym zaznaczyć, że Polska ze swoją zasadniczo jednolitą strukturą narodowościowo-wyznaniową jest pewnym ewenementem w integrującej się Europie. Nasz kraj zamieszkuje jedynie 0,7% przedstawicieli innych narodowości. Dziś w Polsce żyje ok. 800 tysięcy przedstawicieli różnych narodowości: Ukraińcy, Niemcy, Białorusini, Litwini, Łemkowie, Ormianie, Czesi, Słowacy, Romowie, Żydzi, Tatarzy, Wietnamczycy, Rosjanie, Staroobrzędowcy, Karaimi, Grecy i Macedończycy, Kaszubi, Mazurzy i in. W niektórych częściach świata, gdzie nie ma zwiększonej imigracji, istnieją konflikty mające źródło w braku zrozumienia dla różnych grup i różnych stylów życia w obrębie jednego społeczeństwa. Stąd płynie pilna potrzeba edukacji młodych ludzi. Jednym z celów Unii Europejskiej jest utrzymanie oraz wspieranie różnorodności kulturowej. W wypełnianiu tego załojenia mogą przeszkadzać działania integracyjne niektórych krajów, które często pogłębiają różnice pomiędzy rodowitymi obywatelami a imigrantami prezentującymi inne wartości, normy i modele postaw.

Ćw.4 Wpływ globalizacji stosunków międzynarodowych na bezpieczeństwo międzynarodowe

1.Współczesne wyzwania globalne a bezpieczeństwo międzynarodowe Wyzwania w ujęciu zagrożeń/problemów: • Militarne
• Ekonomiczne
• Ekologiczne • Społeczne

Zagrożenia militarne  Użycie broni konwencjonalnej lub środków masowego rażenia  Demonstracja sił,  Dywersje militarne,  Wojny  Nielegalny handel bronią  Transnarodowa przestępczość zorganizowana

Zagrożenia ekonomiczne  dysproporcje rozwojowe, ma które maja wpływ:  bezrobocie

Zagrożenia ekologiczne  niekontrolowaną eksploatację zasobów naturalnych;  zanieczyszczenie wody, powietrza i gleby na skalę masową; (kwaśne deszcze, efekt cieplarniany, dziura ozonowa, niszczenie lasów – pustynnienie)  brak gospodarki odpadami komunalnymi, przemysłowymi, nuklearnymi;  zagrożenie różnorodności biologicznej  katastrofy ekologiczne

Zagrożenia społeczne  ubóstwo;  choroby ;  wzrost problemów demograficznych i żywnościowych  terroryzm;  masowe migracje  pogłębiające się dysproporcje rozwojowe pomiędzy bogatą północą a biednym południem  patologie społeczne (narkomania, alkoholizm…);  przestępczość;

Reasumując  Globalizacja budzi znacznie więcej obaw niż nadziei. Przyszłość świata zależna jest od nas samych. Jak mówi Jan Paweł II ,, (…) będzie ona tym, co uczynią z niej ludzie".  Problemów globalnych nie można rozwiązać przy pomocy szybkich środków zaradczych, regulacji prawnych ani politycznych, nie można ich rozwiązywać także jeden po drugim, w izolacji od siebie. Potrzebna jest współpraca międzynarodowa i myślenie kategoriami globalnymi.

2.Problemy niestabilności i upadłości państw: PREZENTACJA DOŚĆ JASNA I ŁATWA DO PRZYSWOJENIA WIĘC NIE BĘDĘ PRZEPISYWAĆ

3.Wpływ zagrożeń asymetrycznych na bezpieczeństwo międzynarodowe

Asymetria pojęcie dobrze znane chociażby z geometrii, oznacza po prostu naruszenie lub brak symetrii, sytuację pewnej odmienności.

Zagrożenia asymetryczne to takie, w których da się zaobserwować znaczną dysproporcję potencjałów, wyraźną różnicę celów czy też różny stopień zaangażowania uczestników konfliktu. Takie sytuacje prowadzą do tego, że słabsza strona zazwyczaj wyciąga rękę po niekonwencjonalne metody, których zaletą (z punktu widzenia owej słabszej strony) jest fakt, że przy relatywnie niskich nakładach (finansowych, czasowych itp.) mogą one przynieść maksymalne korzyści

Powszechnie znanymi przykładami zagrożeń asymetrycznych są:

• działania terrorystyczne
• przestępczość zorganizowana.
• proliferacja broni masowego rażenia

Ogromny i z punktu widzenia zarządzania kryzysowego bardzo niekorzystny wpływ na zwiększanie skali zagrożeń asymetrycznych ma postępująca globalizacja. Granice wielu krajów zachodnich które są coraz bardziej otwarte, a także łatwy dostęp do całej gamy środków komunikacyjnych (sztandarowym przykładem wykorzystania tych czynników są ataki na WTC).

4.Globalizacja a charakter współczesnych konfliktów zbrojnych

Niestety elementem globalizacji są też konflikty zbrojne mogące się łatwo przenieść z jednego końca kontynentu na drugi. Nie moge nigdzie tego znaleźć. Poszukam jeszcze…

5.Militarny wymiar globalizacji. W sferze militarnej globalizację należy rozumieć jako: • międzynarodowy handel bronią (legalny i nielegalny), • proliferację broni masowego rażenia (ROZPRZESTRZENIANIE) • działania międzynarodowego terroryzmu, • międzynarodową współpracę militarną (na przykład działania w ramach NATO i ONZ) • tworzenie międzynarodowego ładu militarnego.