Jedną z ważniejszych czynności przy analizie i interpretacji jest odczytanie znaczenia tytułu. Tak samo jest właśnie w przypadku dwóch wybitnych dzieł: ,,Lalki’’ i ,,Ludzi bezdomnych’’. ,,Lalka’’ Bolesława Prusa to powieść, która od wielu pokolenie inspirowała pokolenia. Lecz zanim powstał utwór istniał już motyw ,,świata jako teatru’’. Zaczerpnięty m.in. z filozofii Platona. Zaś popularny m.in. w wierszu Jana Kochanowskiego ,,Człowiek Boże igrzysko’’, czy choćby w komediach i tragediach słynnego angielskiego pisarza okresu renesansu- Wiliama Shakelspeare’a. Według podmiotu lirycznego we fraszce Kochanowskiego ludzie to marionetki, które ciągle czegoś szukają powodowani obłudą oraz urojeniami. Lecz wszystko to ,, na próżno’’, bo człowiek jest tak jakby błaznem i nie stanowi centrum wszechświata. A tak naprawdę ludzkie życie jest tylko zabawką dla siły wyższej albo Boga albo Fortuny. Motyw ten ma istotne znaczenie przy interpretacji tytułu ,,Lalki’’, gdyż ukazuje, że aktorzy teatru są marionetkami w rękach Boga. Dokładnie ujmując: cały los człowieka zależy od jakiejś ,,vis maior’’- czyli po prostu siły wyższej nad ludźmi. W utworze Bolesława Prusa, również występuje ten motyw za pośrednictwem postaci lalek. Jest to pokazane we fragmencie utworu na samym początku. Wtedy to właśnie poznajemy Ignacego Rzeckiego. Jest on ,,starym’’ subiektem w sklepie Stanisława Wokulskiego, a prywatnie jego najbliższym przyjacielem Ignacym Rzeckim. Jest to relacja z życia pana Rzeckiego, przedstawiona wręcz w estetyce mimetycznej, tzn. przedmiotem naśladowania jest świat współczesny twórcy. Rzecki ustawia lalki mamy wrażenie, że znajdujemy się z naszym bohaterem w sklepie i obserwujemy go przy tworzeniu wystawy. Według Rzeckiego wystawa sklepu była poniekąd wizytówką. Słowem wystawa była ważnym elementem, wręcz reklamą kolekcji. Dzięki niej przechodzień mógł poznać, co oferuje sklep Wokulskiego. Do swojego obowiązku układania wystawy pan Rzecki podchodził z wielką precyzją. Lecz była to dla niego również przyjemność. Niekiedy jedna z nielicznych form rozrywki dla starego samotnika. Mamy ukazaną zabawę Rzeckiego i jak ustawia ,,mechaniczne cacka’’. Motyw lalki ukazuje nam tutaj wizję człowieka i ludzkiego losu. ,,Wszystkie te figury pan Rzecki nakręcał i jednocześnie puszczał w ruch…’’- to zdanie wskazuje nam jaką rolę ma ta zabawa dla bohatera. Często uważany za dziwaka i samotnika w tym momencie czuje się kimś. Lalki, niedźwiedź, kogut, mysz, pociąg, pajac- wszystko to jest zależne i używane przez Rzeckiego. Bohater czuje się przez to dowartościowany. Na ogół odtrącany przez innych przez swoją ważną w jego mniemaniu rolę staje się kimś ważniejszym w hierarchii społecznej. Zabawki są tu tak jakby ludźmi i wyraźnie ich przedstawiają. Ignacy Rzecki czuje się jakiś wskrzesicielem i ma szczególne wrażenie, że nakręcenie i ruch zabawek zależy tylko od niego. On się jednocześnie przy tym bardzo dobrze bawi. Prus przy tym fragmencie ,,Lalki’’ pokazuje obłudę i kłamstwo współczesnego świata, gdzie władzę nad innymi ma przede wszystkim osoba wyższa stanem. W dalszej części książki Prus stanowczo skrytykuje występującą tam arystokrację. Jan Kott napisze później, że ,, Nie mylił się wielki realista. Arystokrację, Żydów i kupców łączyła wzajemna łączność interesów’’. Te zabawki pokazują właśnie przedstawicieli ówczesnego społeczeństwa, a jednak błaznów którzy są nic nie warci przy mocy losu. I tak właśnie dalej Rzecki śmieje się, że lalki nic nie rozumieją i są od niego zależne. Zaduma starego subiekta ma charakter filozoficzny, metaforyczny i jest również jednym z tłumaczeń nadania powieści tytułu ,,Lalka’’. Przede wszystkim każdy, nawet najlepszy, najmądrzejszy, najsprytniejszy człowiek jest tylko lalką, igraszką losu i tak pociąg pełny pasażerów jedzie bez celu. Dlaczego tak się dzieje? Bo nic nie jest ważne w tym świecie, człowiek niczym nie kieruje i jest tak naprawdę bezsilny, pomimo tego że uważa inaczej.

Inna geneza tytułu: ,,Lalka’’ odnosi się do procesu. Właśnie baronowa oskarża panią Stawską- wdowę i samotną matkę, sprzątającą u Krzeszowskiej- o kradzież lalki zmarłej córeczki. Proces ukazuje niewinność pozwanej, gdyż lalka jest prezentem od Wokulskiego dla małej Helenki. Stanisław Wokulski występuje w roli świadka i próbuje uniewinnić Stawską wskazując, że lalka była z jego sklepu. W pierwotny zarysie właśnie proces o lalkę miał być centralną częścią fabuły. Zwykła porcelanowa zabawka staje się źródłem zła, które niesłusznie spotyka i tak już doświadczoną przez los wdowę. Po raz kolejny mamy tu do czynienia z przewrotnością ludzkiego losu. Niekiedy los i jego konsekwencje są jak dla Edypa, czymś nie do ominięcia albo tak jak dla Stawskiej może być pewną odmianą życia. Jedno z czym należy się zawsze liczyć to jest to, że nie możemy nigdy przewidzieć, co los nam szykuje. To po raz kolejny podkreśla to, że człowiek jest tylko marionetką w rękach wyższej od niego siły i do końca nie ma wpływu na swoje życie.

Inni badacze literatury interpretowali różnie pochodzenie tytułu ,,Lalka’’. Należy tu jeszcze przytoczyć skojarzenie lalki z osobą Stanisława Wokulskiego, którego działania motywuje Izabela Łęcka, wręcz pociąga sznurkami marionetki. Motywem działania bohatera jest romantyczna miłość do tej kobiety. Z założenia uczucie to ma być niespełnione, ale poniekąd dla Izabeli- Wokulski wszystko w swoim życiu zmienia- wykupuje serwis, kamienicę Łęckich, a potem tworzy drugi sklep, czy wyjeżdża do Turcji by się wzbogacić i zaimponować kobiecie. Nasz główny bohater jest w stanie zrobić wszystko by tylko dziewczyna jego marzeń zwróciła na niego uwagę. Ostatecznie te starania stają się przyczyną jego klęski. Stąd mamy wrażenie, że Wokulski to kukiełka w teatrze, którą właśnie kieruje Izabela.

Podsumowując, wszystkie analizy tytuły ukazują nam motyw ,,świata jako teatru’’. Niezależnie, czy mamy na myśli zabawę Rzeckiego kukłami, proces w sądzie o lalkę, postać Mincla i jego podwładnych, czy osobę Stanisława Wokulskiego. Jednoznacznie możemy stwierdzić, że los człowieka nie jest od niego do końca zależny. Bowiem jest nad nim wyższa siła, niż on sam i to ona kieruje jego uczynkami i przewrotnością losu. Jednego dnia fortuna może się okazać dla człowieka łaskawa i coś mu dać- uniewinnienie Stawskiej lub ukarać za zło jak w przypadku Krzeszowskiej- śmierć córki. W tym wszystkim jedno jest pewne, że motyw lalki ma być dla nas pouczającym i ma zwrócić naszą uwagę na to, że z losem nie można nigdy igrać i trzeba się z nim pogodzić.

Symboliczny wymiar ma również tytuł jednej z bardziej znanych powieści Stefana Żeromskiego ,,Ludzie bezdomni’’. Jak możemy go interpretować? Tytuł i treść książki bez wątpienia skłaniają do refleksji na temat bezdomności. Jest ona pokazana na różny sposób wśród bohaterów powieści. Autor w każdym przypadku inaczej ukazuje wariant bezdomności, nie tylko na poszczególnych osobach, lecz także w grupie biedoty warszawskiej, chłopów w Cisach i śląskich robotników nie mających prawdziwego domu w sensie rodzinnego szczęścia i cichego własnego miejsca do życia. Bezdomności postaci można wiec rozumieć w sposób dosłownym, ale i metaforycznym- jest nią wyobcowanie, odmienność od otoczenia, niemożność wtopienia się w tło i niezgoda na otaczającą rzeczywistość. Dom w znaczeniu ojczyzna prowokuje refleksję o kolejnym znaczeniu bezdomności- jest nią emigracja. Jak pisze Markiewicz w ,,Ludzie bezdomni Stefana Żeromskiego’’: ,,Dom w powieści Żeromskiego oznacza jednak coś więcej niż wolność od nędzy czy materialne ramy życia odpowiadające potrzebom człowieka. ,,Dom’’ to wyobraźniowy i językowy symbol stabilizacji życiowej, spokoju, powszednich uroków życia, ciepłej atmosfery zaspokojonych i odwzajemnionych uczuć rodzinnych, które bronią przed samotnością i zagubieniem w obcym i wrogim otoczeniu’’. Judym nigdy nie wyzwoli się z kategorii ludzi bezdomnych- on wręcz obawia się zamieszkania z kimś i pozostania na jednym miejscu. Nie zagrzeje miejsca ani w Warszawie, ani w Cisach, być może będzie musiał pożegnać także Śląsk. Wcześnie zabrany od rodziny, nie zaznał domowego ciepła u ciotki. Stale musiał zmieniać miejsce zamieszkania. Nie może nawet pozwolić sobie na założenie własnej rodziny i szczęścia z ukochaną Joasią. Jest też niezwykle wyczulony na charakter domów, które odwiedza (np., opis mieszkania doktora Czernisza) i ruder, w których żyją ubodzy. Poprzez obrazy zamieszkania charakteryzuje ludzi. Bezdomną osobą jest także Joasia. Utraciła dworek (w poczuciu tęsknoty jedzie go jeszcze zobaczyć), po szkolny okresie spędzonym u ciotki tuła się po dworze w charakterze guwernantki, odbywa wraz z podopiecznym podróże. Joasia marzy o szczęśliwym, otwartym dla potrzebujących domu- w tym wyraża się jej istota kobiecości (pragnie być strażniczką domowego ogniska i zbudować je z Judymem). Jej bezdomności, podobnie jak w przypadku Judyma, wyraża się w proteście przeciwko złu, w chęci pomocy pozbawionym domu w sensie dosłownym. Wiktor Judym, brat Tomasza nie może się pogodzić z rzeczywistością. Zmienia miejsce pracy, zapewne na skutek protestu przeciw złym warunkom. Ostatecznie podejmuje decyzję o emigracji (w wyjeździe pomaga mu brat), ale Szwajcaria też nie będzie stałym miejsce pobytu dla Wiktora. Planuje on bowiem wyjazd z rodziną do Ameryki. Jest zapewne zbuntowanym socjalistą, dąży do lepszych warunków życia i pracy. Ciągle poszukuje czegoś nowego. Innego rodzaju wygnańcem jest brat Joasi, Wacław Podborski, skazany na pobyt na Syberii za rewolucyjną działalność. Bohaterem również bezdomny jest niepogodzony z realiami i samym sobą- Korzecki. On również bywał w wielu miejscach, ale być może ze względu na działalność polityczną. Zabójstwo lub samobójstwo
kończy los tej słabej i najbardziej wyalienowanej osoby. Ukazanych w powieści ,,bezdomnych’’ łączy wiele podobnych cech charakteru i postawa niezgody na rzeczywistość. Są to ludzie szlachetni, wrażliwi i uczynni, zdolni do największych ofiar, aktywni społecznicy lub postępowi bojownicy o nowe oblicze społeczeństwa.