Ewolucja wybranych modeli (autorytarnych, totalitarnych, demokratycznych), ich ewolucja w czasie, formuła zmian. Geneza Bezpieczeństwa Historia bezpieczeństwa jest tak długa, jak długa jest historia ludzkości. Człowiek od zawsze miał swoje potrzeby i interesy, które zderzały się z potrzebami i interesami innych ludzi. Można je podzielić na dwie kategorie: materialne i nie materialne. To materialnych można zaliczyć problemy powodzi, głodu a do niematerialnych sprawy natury duchowej. Dobrym odniesieniem do wspomnianych wyżej potrzeb i interesów jest Biblia. Przykład wygnania Adama i Ewy z raju bardzo dobrze to pokazuje. Jak człowiek może zadbać o swoje bezpieczeństwo ? Można też stworzyć system bezpieczeństwa, aby uchronić się przed czynnikami z zewnątrz. Przykład Noe i jego Arka. Przemocą, mogę chronić swoje interesy lub je pozyskiwać. Przykład Kaina i Abla.Przemoc – to wymuszanie realizacji własnych interesów kosztem interesów innych podmiotów, jeżeli są one w sprzeczności. Naturalną metodą rozwiązywania konfliktów w przyrodzie jest właśnie przemoc.. Stosowanie siły zbrojnej Podstawowym środkiem przemocy były dotychczas siły zbrojne (w wymiarze zewnętrznym) oraz policja (w wymiarze wewnętrznym). Stosowanie przemocy i przeciwstawianie się przemocy jest zatem główną treścią kryzysów i konfliktów społecznych, a tym samym główną treścią bezpieczeństwa.

Do przedstawienia ewolucji problematyki bezpieczeństwa dobrze nadaje się zastosowanie koncepcji A. Tofflera tzw. fal (rewolucji) cywilizacyjnych w rozwoju ludzkości Wyróżnia on trzy takie fale: agrarną, industrialną i informacyjną. Z punktu widzenia bezpieczeństwa istotna jest różnica narzędzi i metod przemocy stosowanych w każdym z tych okresów Starożytna Grecja

• amfiktionia, oznaczała w starożytnej Grecji związek polis (państw-miast) greckich zawarty dla celów ochrony określonego miejsca kultu religijnego; członkowie amfiktionii spotykali się na regularnych zjazdach, podczas których omawiali różne sprawy pozostające w kręgu wspólnych zainteresowań; cykliczność takich spotkań doprowadziła z czasem do wykształcenia się swoistego międzyrządowego zgromadzenia plenarnego, zbierającego się na regularnych konferencjach; członkowie amfiktionii płacili składki na cele ochrony świątyni wspólnego bóstwa oraz na organizację uroczystości religijnych. w historii prawa międzynarodowego amfiktionie uważane są za zalążki, pierwowzory współczesnych organizacji międzynarodowych do najbardziej znanych należały:  Związek Delficko-Termopilski, który przetrwał ponad 500 lat  Amfiktionia Delficka - związek 12 miast i plemion greckich zjednoczonych wokół świątyni Apollina w Delfach  Heksapolis - związek sześciu miast skupionych wokół świątyni Apollina na Knidos  amfiktionia skupiona wokół świątyni Apollina na Delos  związek miast wokół świątyni Posejdona na Kalaurii

• zagrożenie ze strony Persji doprowadziło do powstania Ateńskiego Związku Morskiego, w skład którego wchodziła flota wojenna; oficjalnymi strażnikami Związku Morskiego były załogi wojskowe i specjalni urzędnicy

• Ateński Związek Morskizw. także Symmachią Delijską, w starożytnej Grecji sojusz zawarty 478 p.n.e. między Atenami a miastami wysp Morza Egejskiego i wybrzeży Azji Mniejszej, który za cel stawiał sobie wyzwolenie spod panowania perskiego wszystkich Greków; stał się narzędziem polityki Aten dążących do hegemonii w Grecji; walki z Persją ustały w początkach lat 40. V w., a Ateny znalazły się w konflikcie ze Spartą i jej sojusznikami; I Ateński Związek Morski przestał istnieć po klęsce Aten 404 p.n.e.

• w V w. p.n.e. powstał Związek Beocki pod hegemonią Teb

• Beocki Związek, organizacja polityczna starożytnych miast greckich w Beocji, utworzona w VII wieku p.n.e. pod przewodnictwem Teb. Odgrywał znaczną rolę w rozgrywkach politycznych między Atenami i Spartą. W V wieku p.n.e. został rozwiązany za udział w wojnach perskich po stronie Persów. Następnie był wielokrotnie odnawiany i likwidowany przez Ateny lub Spartę. Wielkie zwycięstwa armii Związku złamały potęgę Sparty.

• w VI w p.n.e. powstał Związek Peloponeski pod przywództwem Sparty

• Peloponeski Związek, Związek Spartański, Symmachia Spartańska, organizacja polityczna stworzona w 2. połowie VI w. p.n.e. w starożytnej Grecji przez Spartę. Związek Peloponeski opierał się na przymierzu odporno-zaczepnym państw- miast (większość państw Peloponezu), które w czasie wojny zobowiązane były do dostarczenia hegemonowi (Sparcie) kontyngentów wojskowych. Największą potęgę Związek Peloponeski osiągnął w V w. p.n.e. Narastające osłabienie Sparty spowodowało stopniowy upadek Związku. Po klęsce Sparty pod Leuktrami (371 p.n.e.) Związek Peloponeski przestał istnieć.

Rzym Demokracja a republika[edytuj | edytuj kod] Demokracja jest też często utożsamiana z republikańską formą rządu, chociaż dawniej termin republika obejmował zarówno demokrację, jak i arystokrację[10][11]. Czasami demokracja i republika są sobie przeciwstawiane. W pismach Jamesa Madisona republiką nazywa on demokrację pośrednią, nazwę demokracji rezerwując dla demokracji bezpośredniej. W „Federaliście nr 10” wskazywał ona na wyższość republik nad demokracjami[12]. Współcześnie termin republika ma wiele znaczeń. Najczęściej odnosi się do demokracji przedstawicielskiej z możliwością wyboru głowy państwa takiej jak prezydent, w odróżnieniu do państw z dziedzicznym monarchą, gdzie szef rządu również wybierany jest na czas określony[13].

• Imperium Rzymskie narzuciło zwierzchnictwo podbitym plemionom i narodom, jednocześnie stało się fundamentem dalszego rozwoju Europy, choć nie objęło jej północnej części - Szkocji, Irlandii, Skandynawii, Polski i północnych Niemiec Demokracja ateńska Pierwsze formy demokracji widzi się już w prehistorii - mówi się wtedy o demokracji plemiennej. Na terenie starożytnej Grecji pewne cechy demokracji plemiennej przejawiała kultura mykeńska. Około roku 1000 p.n.e. na terenie dzisiejszej Grecji, po długich i zawziętych walkach, zaczęły formować się zręby przyszłych miast-państw (polis). Doszło do podziału Grecji na część dorycką (np. Sparta), achajską (Arkadia, Cypr) oraz jońską (Attyka, Jonia). Zamieszkiwana przez Etolów i Tesalów Grecja północna pozostała na uboczu głównych wydarzeń historii politycznej Greków. Plemiona doryckie charakteryzowały się większym konserwatyzmem i - szczególnie w przypadku Sparty - militaryzmem niż plemiona jońskie.

Demokracja szlachecka W XV i XVI wieku polska szlachta uzyskiwała coraz to nowe przywileje od władców i dzięki temu zapewniła sobie wysoką pozycję w państwie. Stała się grupą posiadającą wiele praw, a dzięki sejmom i sejmikom mogła decydować również o prawach państwa. W ten sposób ukształtował się system demokracji szlacheckiej. Szlachta sprawowała rządy przy pomocy głównego organu władzy- sejmu walnego. Z czasem ustalono, że sejmikach będą wybierani posłowie reprezentujący daną ziemię lub województwo podczas sejmu walnego. Wyborcy dawali reprezentantom tzw. instrukcje sejmikowe, które szczegółowo określały ,jakie stanowisko mają zająć posłowie wobec spraw omawianych na sejmie ogólnokrajowym. Sejm składał się z króla, który miał mocno ograniczoną władzę oraz członków izby poselskiej i senatu. Jak widać demokracja szlachecka różniła się od tej znanej nam demokracji. Tutaj decydowała nie wola większości, ale wola ogółu. Z początku system ten nie przeszkadzał w prawidłowym funkcjonowaniu państwa jednak z czasem zauważono, że wiele sejmów jest niepotrzebnie zrywanych i coraz trudniej przyjąć uchwały. W dawnej Polsce nie istniały zorganizowane centralne służby czuwające nad bezpieczeństwem i porządkiem publicznym. Z urzędu były ścigane tylko niektóre przestępstwa — przeciw panującemu i państwu, interesom skarbu monarszego, obowiązkowi obrony kraju, religii panującej, urzędom, sądom, niekiedy zabójstwa, rabunki i zawodowe kradzieże (zwłaszcza w miejscach otoczonych mirem), także zgwałcenie kobiety. We wczesnym średniowieczu ściganiem tych przestępstw oprócz monarchy zajmowali się wojewodowie i kasztelanowie (wykrywanie przestępstw, ujmowanie sprawców, sąd, egzekucja kar); na wsi obowiązek schwytania sprawcy zabójstwa, rozboju lub kradzieży ciążył na ludności opola; czynnikiem zwiększającym bezpieczeństwo była powinność stróży. W celu zapewnienia bezpieczeństwa na drogach, zwłaszcza ze strony rycerzy-rabusiów, u schyłku XIII i w 1. połowie XIV w. miasta zawiązywały konfederacje, utrzymujące własne siły zbrojne (Wielkopolska, Śląsk). W końcu XIII w. pojawił się w prowincjach, a od połowy XIV w. w grodach urząd starosty, który miał m.in. zapewnić spokój wewnętrzny i sprawne działanie sądów; oprócz starostów w XIV–XV w. ściganiem przestępców zagrażających spokojowi publicznemu (4 artykuły grodzkie: podpalenie, napad na dom, rabunek na drodze, zgwałcenie kobiety) i stawianiem ich przed sądami grodzkimi zajmowali się justycjariusze (oprawcy), którzy zanikli w XV w., na Mazowszu — w XVI w. Od XVI w. starostowie coraz powszechniej swoje funkcje policyjno-sądowe przekazywali podstarościm; niekiedy pomagali im burgrabiowie (na Litwie — horodniczy), mający pieczę nad zamkami, ale także chwytający przestępców na czele pachołków grodzkich. Niekiedy, gdy starosta (podstarości) nie dysponował dostateczną siłą zbrojną (milicją starościńską) do walki z bandą rozbójniczą lub w celu egzekucji wyroku sądowego, organizował do pomocy okoliczną (powiatową) szlachtę (tzw. zajazd). Na Podkarpaciu do walki ze zbójnictwem starostowie organizowali, zwłaszcza w XVII i 1. połowie XVIII w., zaciężne oddziały tzw. harników; do współdziałania zmuszano chłopów. Aż do 2. połowy XVIII w. starostowie stanowili jedyny stały lokalny organ policyjny. Znaczną rolę w utrzymaniu bezpieczeństwa odgrywały nadworne służby zbrojne magnatów. Na wsi staropolskiej czynności porządkowe i policyjne pełnił wójt, który miał do pomocy kilku tzw. przysiężników. W mieście służbami porządkowymi dysponował burmistrz i rada miejska; dowódcą straży miejskiej — dziennej i nocnej (zwanych pobudkami, ceklarzami) był hutman (hetman); większe miasta utrzymywały nieco liczniejszą milicję miejską (zazwyczaj kilkudziesięciu ludzi), której zadaniem była ochrona urządzeń i instytucji miejskich, tłumienie tumultów i inne. W miejscu przebywania króla i w jego najbliższej okolicy utrzymanie spokoju i bezpieczeństwa należało do straży i sądów marszałkowskich; szczególne znaczenie miały one podczas obrad sejmów. W okresach bezkrólewia (od 1572) obronę porządku i spokoju publicznego przejmowały konfederacje tzw. kapturowe (wojewódzkie i generalne) oraz sądy kapturowe, które mogły powoływać milicje powiatowe. Proces centralizacji i ujednolicenia służb czuwających nad bezpieczeństwem i porządkiem publicznym rozpoczął się dopiero w ostatniej ćwierci XVIII w. W 1775–89 zwierzchnictwo nad nimi sprawował Departament Policji Rady Nieustającej; od 1789 niektóre funkcje policyjne spełniały komisje porządkowe cywilno-wojskowe, a 1791–93 wszystkie agendy działania policyjnego przejęła Komisja Policji Obojga Narodów.

Rewolucja francuska „Bezpieczeństwo, spokój i porządek publiczny, ze względu na podobieństwo i wzajemną zależność, zaczęły stanowić pewna całość. Dlatego też i działalność państwowa w tym zakresieuznana została za osobną gałąź. Utrzymanie i ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznegowymagały systematycznego nadzoru. To prawdopodobnie skłoniło w 1667 roku króla FrancjiLudwika XIV do powierzenia spraw bezpieczeństwa, spokoju i porządku publicznego jednemuurzędowi centralnemu w Paryżu (Biuro Zaufania i Bezpieczeństwa) . Ostatecznie pojęcie policjizostało sprecyzowane w Pruskim Landrechcie z 1794 roku oraz francuskim Kodeksie Karnymz 1795 oraz przyjęte w podobny sposób przez ustawodawstwa innych państw. Rozumiano pod tympojęciem działalność administracji wewnętrznej mającą na celu ochronę bezpieczeństwaspokoju i porządku publicznego.Owocem Wielkiej Rewolucji Francuskiej, obok ogłoszonej w sierpniu 1789 roku Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela oraz powołania Komitetu Bezpieczeństwa Publicznego i TrybunałuRewolucyjnego było również utworzenie w 1790 roku ważnego aparatu policyjnego Gensd’armes(żandarmeria). Przejęła ona ochronę Zgromadzenia Narodowego, straży w więzieniach, sądach,podczas egzekucji oraz eskortowania więźniów. Ponadto okoliczności Rewolucji Francuskiej jasnoudowodniły potrzebę istnienia policji, której podstawową funkcją byłoby utrzymanie porządkupublicznego. Wydarzenia roku 1789 stanowiły wyraźny dowód na to, w jaki sposób zakłóceniaporządku publicznego mogły szybko przerodzić się w rewolucję.Narodziny żandarmerii francuskiej zapoczątkowały tworzenie tego rodzaju siły policyjnejw wielu państwach Europy, najczęściej sąsiadujących z Francją, zachowując niejednokrotnie tenazwę, względnie zmieniając ją, ale zastrzegając sobie funkcje i formy działania znamienne dlatego typu policji. Zwrócić należy uwagę na fakt, że w wieku XIX określono ściśle cele i zadaniapolicji. W całej Europie przez pojęcie policji rozumiano działalność państwa polegającą nautrzymaniu istniejącego stanu prawnego oraz przeciwdziałaniu jego naruszeniom. Podstawowym więc celem policji była ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego.

///////////////////////////// Na zagadnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego, tak jak na każde zjawisko społeczne, należy spojrzeć w przekroju historycznym. Pozwala to na bliższe zrozumienie tej złożonej problematyki.Państwo, jako instytucja prawna ulegało w ciągu wieków różnym przeobrażeniom. Każda formacja społeczno–polityczna niosła ze sobą nowe rozwiązania. W każdej z nich występowały w takiej lub innej formie organa bezpieczeństwa i porządku publicznego, najczęściej nazywane „policją”. „Pojęcie policji sięga czasów starożytnych. Termin „policja” pochodzi od greckiego słowa „polis” określającego miasto oraz od słowa „politeia” oznaczającego dobrobyt i bezpieczeństwojego mieszkańców. „Politeia” w miastach i państwach była przedmiotem troski wszystkichobywateli, stanowiąc zarazem wspólny i demokratyczny obowiązek. Rzymianie przyjęlii zlatynizowali ten termin, tworząc pojęcie „politia” i przenosząc kompetencje na cesarza, w ramachnajwyższego zwierzchnictwa imperialnego. Siła policji, jak uważano, leżała w samym sercu władzypaństwowej. W średniowieczu natomiast obok wyrazu „politia” , ukazuje się „policite” i „police”, którym nazywano działalność państwa zmierzającą do zapewnienia bezpieczeństwa, porządku i dobrobytu.Wiek XIV i XV był okresem umocnienia się władzy państwowej, zmian poglądów na zadania i cele państwa. Słowo „politia” występowało wówczas częściej zawierająctreści o wzmocnieniu władzy państwowej i wzroście zadań państwa. Wywodzące się od tego słowaprawo policyjne „iuspolitiae” staje się generalną normą, na której opierała się działalnośćpanujących, zmierzającą do osiągania dobrobytu i ogólnej „szczęśliwości” poddanych.W ten sposób powstał nowy typ państwa policyjnego. Okres jego największego znaczenia przypadłna XVII i XVIII wiek. Istotnymi elementami państwa, jako organizacji stały się silna władzapanującego i bezwzględne posłuszeństwo poddanych. Na podstawie „iuspolitiae” władca czynił cochciał, każde jego oświadczenie woli miało moc prawa. W początkach XVII wieku z ogólnegozakresu działań policji wyodrębniły się sprawy zagraniczne, wojskowe i skarbowe a w XVIII wiekusądownictwo. Po wyodrębnieniu się tych gałęzi, pod pojęciem policji rozumiano dzisiejsząadministracje wewnętrzną i ustawodawstwo. Należy jednak zaznaczyć że w XVIII wieku w rękupanującego skupiała się zarówno władza prawodawcza jak i władza ustawodawcza. Policja zaś pozostawała działalnością państwa mającą na celu utrzymanie porządku publicznego w interesie panującego”.9

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Wiek XX

W XX wieku wystąpiło zjawisko “fal demokracji”, czyli nasilających się w pewnych okresach procesach demokratyzacji. Na ich występowanie miało wpływ wiele różnych czynników takich jak: wojny, rewolucje, dekolonizacja czy też zmiany religijne lub ekonomiczne. Wskutek I wojny światowej oraz rozpadu Imperium osmańskiego i Austro-Węgier w Europie powstały nowepaństwa narodowe. Większość z nich, przynajmniej z nazwy, miała być demokratyczna.