System finansowy to ogół norm prawnych oraz zespół instytucji finansowych, których zadaniem jest gromadzenie, dzielenie i wydatkowanie zasobów pieniężnych obejmująca następujące działania: • planowanie i przygotowanie przeprowadzenia wszelkich operacji pieniężnych, • realizacja tych operacji, • ewidencjonowanie operacji oraz analiza ich przebiegu.

W gospodarce finansowej rozróżnia się m. in.: • gospodarkę budżetową, tj. gospodarkę finansową państwa i samorządów terytorialnych, • gospodarkę finansową przedsiębiorstw, • gospodarkę finansową instytucji ubezpieczeniowych, • gospodarkę finansową banków, • gospodarkę finansową ludności.

We wszystkich ogniwach finansowych gromadzenie i wydatkowanie pieniądza podlega zarządzaniu i jest ściśle regulowane przepisami prawnymi i wewnętrznymi. Zarządzanie polega na podejmowaniu decyzji, skąd i w jaki sposób osiągnąć przychody pieniężne oraz na co i w jakiej formie zgromadzone pieniądze wydatkować, aby zrealizować ustalone cele. Decyzje te winny być podejmowane w granicach prawa i być z nimi w zgodzie. Scisłe uregulowanie finansów przepisami prawa stworzyło system finansowy, w ramach którego powstało wiele pojęć i wiele instytucji finansowych. Na system finansowy składają się • system budżetowy • system bankowy • system ubezpieczeń • system finansowy przedsiębiorstw

System budżetowy obejmuje finanse publiczne, opiera się na budżecie państwa i budżetach samorządów terytorialnych. Budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków państwa. Budżety samorządów terytorialnych są również rocznymi planami dochodów i wydatków poszczególnych gmin

System bankowy obejmuje finanse banków oraz sprawy związane z emisją i obiegiem pieniądza, a także przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych w całej gospodarce narodowej. Odgrywa on kluczową rolę w całym systemie finansowym.

System ubezpieczeniowy obejmuje zarówno ubezpieczenia społeczne zaliczane do finansów publicznych, jak i gospodarcze.

System finansowy przedsiębiorstw jest to zespół norm i przepisów prawnych obowiązujących podmioty gospodarcze w prowadzeniu gospodarki finansowej, a w szczególności w zakresie tworzenia i gospodarowania kapitałami, ustalania cen, przychodów i kosztów, rozliczeń gotówkowych i bezgotówkowych oraz należności podatkowych.

Między poszczególnymi ogniwami systemu finansowego zachodzą określone powiązania , np. przedsiębiorstwa bez względu na formę organizacyjno-prawną powiązane są z budżetem z tytułu płaconych podatków, z systemem bankowym ze względu na obowiązek posiadania konta bankowego i gromadzenia tam środków pieniężnych, z systemem ubezpieczeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i majątkowe. Istnieją również ścisłe powiązania wzajemne pomiędzy systemem budżetowym, bankowym i ubezpieczeniowym.

Podstawowe operacje i transakcje finansowe, zgodnie z zasadami gospodarki rynkowej odbywają się na rynku finansowym, który jest jednym z najważniejszych rynków współczesnej gospodarki rynkowej. Rynek finansowy obejmuje następujące segmenty: • rynek pieniężny • rynek kredytowy • rynek walutowy • rynek papierów wartościowych (rynek kapitałowy).

Rynek pieniężny wiąże się przede wszystkim z ilością znajdujących się na nim krajowych środków pieniężnych. Ilość ta uzależniona jest od ilości wartości zawieranych transakcji handlowych gotówkowych i innych wypłat gotówkowych oraz od szybkości obiegu pieniędzy. Regulacją obiegu pieniężnego zajmuje się NBP, który emituje znaki pieniężne i wpływa na ich ilość poprzez kreowanie (tworzenie) pieniędzy w drodze udzielania kredytów refinansowych innym bankom i ściągania nadmiernej ilości pieniędzy z obiegu poprzez sprzedaż papierów wartościowych, takich jak bony NBP i bony skarbowe oraz obligacje.

Rynek walutowy zajmuje się zakupem i sprzedażą walorów zagranicznych w postaci walut obcych i papierów wartościowych opiewających na walutę obcą. Transakcje te dokonywane są przez banki i kantory wymiany walut.

Rynek kredytowy jest ściśle powiązany z rynkiem pieniężnym (jest zasilany kredytami krótkoterminowymi na różne płatności) oraz z rynkiem kapitałowym (zasilany jest kredytami długoterminowymi). Rynek ten jest domeną banków, które głównie udzielają kredytów i pożyczek.

Rynek papierów wartościowych obejmuje obrót wszystkimi rodzajami papierów wartościowych, głównie jednak akcjami. Jest on utożsamiany z rynkiem kapitałowym, który jednak w szerokim ujęciu obejmuje także kredyty i pożyczki długoterminowe oraz fundusze powiernicze. Zadaniem rynku kapitałowego (papierów wartościowych) jest przesuwanie kapitałów pieniężnych od podmiotów dysponujących wolnymi nadwyżkami pieniądza do podmiotów potrzebujących pieniędzy na finansowanie inwestycji rzeczowych.

Wymienione segmenty rynku stanowią całość, wzajemnie się przenikają i wobec tego trudno w pełni rozdzielić ich funkcje. Rynek kredytowy, na którym udzielają kredytów głównie banki, czerpie środki na powyższe cele m.in. z rynku pieniężnego i papierów wartościowych. Rynek walutowy obejmuje kupno i sprzedaż walut różnych krajów, np. przez kantory, które na swoją działalność mogą zaciągać kredyty, mogą też lokować rezerwy na rynku papierów wartościowych. Rynek pieniężny, który poza gotówką dokonuje obrotu krótkoterminowymi papierami wartościowymi, jest także ściśle powiązany z pozostałymi rynkami finansowymi.

System bankowy – zajmuje się tworzeniem i podziałem funduszy bankowych. Do podstawowych zadań systemu bankowego należą: emisja pieniądza, regulacja obiegu pieniądza, udzielanie kredytów, rozliczenia pieniężne między podmiotami gospodarczymi a ludnością, prowadzenie obrotu dewizami, gwarancje i poręczenia, prowadzenie lokat jednostek gospodarczych i ludności, obsługa pożyczek państwowych.

System finansowy ludności – określa on gromadzone środki pieniężne przez ludzkość. Środki te pochodzą: z zarobków, rent, odszkodowań, stypędiów itp. Fundusze te ludność wydatkuje według własnych potrzeb, część pieniędzy jest tezauryzowane, czyli gromadzona.

System finansowy ubezpieczeń – fundusz ten tworzą składki wpłacane dobrowolnie i obowiązkowo przez ludność i podmioty gospodarcze. Do wydatków funduszu należą: wypłaty odszkodowań, pokrycia działalności i instytucji, finansowania działalności prewencyjnej. W systemie są dwie kategorie ubezpieczeń: gospodarcze i społeczne. Ubezpieczenia gospodarcze majątkowe i osobowe są obowiązkowe i dobrowolne do obowiązkowych należą i OC posiadaczy pojazdów, budynki w gospodarstwach rolnych od ognia i zdarzeń losowych. Minister finansów określa inne ubezpieczenia obowiązkowe. Do ubezpieczeń społecznych należą ubezpieczenia związkowe ze stosunkiem pracy, są one obowiązkowe. Ubezpieczenia te realizuje i reguluje ZUS.

System finansowy podmiotów gospodarczych – głównym jego celem jest gromadzenie i dzielenie środków pieniężnych. Działanie komórek finansowych podmiotów gospodarczych regulowane jest przez normy prawne. Stopy procentowe, stawki podatkowe, kursy walut, prowadzenie ksiąg rachunkowych w systemie norm prawnych regulują samodzielność jednostek gospodarczych dążących do racjonalnego gospodarowania zasobami. Osiąganie maksymalnych wyników przy określonych nakładach albo obniżenie nakładów do minimum dla osiągnięcia danych wyników to właśnie zasada racjonalnego gospodarowania.