Johann Wolfgang von Goethe - Literatura Niemiec w 1789 – 1871

najwybitniejszy niemiecki poeta okresu romantyzmu i jeden z najbardziej znaczących w skali światowej, dramaturg, prozaik, uczony, polityk. Kiedy niejasne wyobrażenia „młodych gniewnych” z epoki „burzy i naporu” o „naprawie” świata okazały się iluzją, twórcy sięgnęli do ideałów, inaczej określających stosunek człowieka do otaczającej go rzeczywistości. Ideałem takim miała być harmonijna osobowość wykorzystująca swe wielostronne zdolności i siły w społeczeństwie i dla społeczeństwa. Wzorem do naśladowania stał się człowiek starożytności, zwłaszcza greckiej doskonalony do aktualnych wymogów.

  • najwybitniejszy niemiecki poeta okresu romantyzmu i jeden z najbardziej znaczących w skali światowej, dramaturg, prozaik, uczony, polityk.

      Kiedy niejasne wyobrażenia „młodych gniewnych” z epoki „burzy i naporu” o „naprawie” świata okazały się iluzją, twórcy sięgnęli do ideałów, inaczej określających stosunek człowieka do otaczającej go rzeczywistości. Ideałem takim miała być harmonijna osobowość wykorzystująca swe wielostronne zdolności i siły w społeczeństwie i dla społeczeństwa. Wzorem do naśladowania stał się człowiek starożytności, zwłaszcza greckiej doskonalony do aktualnych wymogów. Ten zamykający się okres ćwierćwiecza, od końca lat osiemdziesiątych XVIII w. do upadku Rzeszy w 1806 r., zwykło się określać „klasycyzm”, „klasyczny humanizm”,  lub „klasyczny realizm”.
    

    Głównymi przedstawicielami klasyki byli Goethe i Schiller w ich późniejszej fazie twórczości. Goethe w swojej młodości występował przeciwko francuskiemu klasycyzmowi, to pod wpływem wrażeń z włoskiej podróży oraz nowej interpretacji starożytności klasycznej profesora Friedricha Augusta Wolfa stał się pionierem niemieckiego neohumanizmu. Okres twórczości klasycznej zapoczątkowany wydaniem dramatu „Iphhigenie auf Taurus” (Ifigenia w Taurydzie) objął takie dzieła jak „Torquato Tasso”, Faust, cykl powieściowy „Wilhelm Meisters Lehrajare i Wanderjahre”, eposy Reinecke Fuchs, (Lis przechera) i Hermann und Dorothea (Herman i Dorota), a także całą gamę liryk, fars, obrazków scenicznych i ballad. Eksponował w nich człowieka dążącego do moralnej doskonałości i działającego zgodnie z prawdą i sprawiedliwością. Goethe był świetnym obserwatorem życia i aktywnym uczestnikiem wydarzeń, co z kolei miało znaczący wpływ na jego „pożyteczną” pracę jednostki, co szczególnie uwidoczniło się w jego powieści Wilhelm Meisaters Wanderjahre (Lata wędrówki Wilhelma Meistra). Goethe do istniejących stosunków społecznych odnosił się z dużą dozą krytycyzmu, podkreślając np. w Tassie konflikt artysty ze środowiskiem szlachecko-dworskim. Mimo okazywanej mu sympatii nie był w stanie łamać barier stanowych. Również konflikt ten oddał w swej autobiografii Aus meinem Leben. Dichtung und Wahreheit, (Z mojego życia. Zamyslenie i prawda. Ten krytyczny stosunek do otaczającej jego rzeczywistości niemieckiej, wcale nie oznaczał, że nie akceptuje zmian rewolucyjnych. Przeciwnie, Goethe jako przyrodnik uważał, że człowiek i społeczeństwo oraz cała natura rozwijaja się harmonijnie z pokolenia na pokolenie. Nie wyrażał jak wielu współczesnych entuzjazmu dla Rewolucji Francuskiej, ale dostrzegał jejepokowe znaczenie. Nie akceptował żadnej wojny. Wyraźnie to okazał w swych notatkach z pobytu w obozie wojennym wraz z wielkim księciem weimarskim i w opisie oblężenia Republiki Mogunckioej, w mającej wówczas jednoznaczną wymowę polityczna satyrycznej opowieści Lis przechera. Niechęć do rewolucji znalazła natomiast odbicie w kilku niezbyt udanych utworach scenicznych jak Der Grosskophata (Wielki Kofta), Der Burgergeneral (Generał obywatel), czy Die Aufgeregegthen (Podburzeni). Także słynny epos Herman i Dorota. Nieśmiertelnym uczyniła Goethego tragedia Faust uosabiająca nieustannie przezwyciężenie nałożonych człowiewkowi granice. Goethe w rozmowach z przyjaciółmi oraz jego korespondencji oświadczył „Muszę wyznać, że nie wiedziałbym, co począć z wieczna szczęśliwością, gdyby mnie nie obdarzyła nowymi zadaniami i trudnościami. Bo kiedy aż do śmierci bez wytchnienia działam, to natura jest wobec mnie zobowiązana, aby przeznaczyć mi inną forme trwania, gdy moja obecna nie może już dalej nadążyć za duchem. Przemijanie, jako wieczny proces rozwojowy, był treścią dzieła litycznego Dywan Zachodu i Wschodu, a zwłaszcza jednej jego części Selige Sehnsucht (Śięta tęsknota). Mimo, że Goethe nie był romantykiem, to pod wpływem silnie oddziałujących już romantyków powstał cykl ballad takich jak: Der Schatzgraber (Poszukiwacz skarbów), Der Zauberlehrling (Uczeń czarnoksiężnika), Die Braut von Korint (Narzeczona z Koryntu), Der Gott und die Bajadere (Bóg i Bajadera). Ten cykl ballad posiadał różnorodną i bogatą akcję.