“Inny świat” to powieść autobiograficzna Gustawa Herlinga - Grudzińskiego, której akcja rozgrywa się w latach 1940-1942, czyli w czasie II wojny światowej. Utwór ma charakter dokumentalny, stanowi relację autora z jego pobytu w sowieckich łagrach. Pisarz opisuje wstrząsającą rzeczywistość panującą w rosyjskich więzieniach i stara się jak najpełniej przedstawić obraz życia ludzi, którzy trafili do obozu. Celem powstania łagrów była ukaranie i reedukacja więźniów, a system obozowy miał za zadanie zniszczyć ich osobowość. Praca była sposobem na “wyeksploatowanie gospodarcze i przeobrażenie człowieka”. Po pewnym czasie dla uwięzionego priorytetem było tylko przeżycie. Wyzbywał się wszelkich wartości, a jego tok myślenia ulegał radykalnym zmianom. Mechanizm systemu obozowego miał na celu całkowite przeobrażenie człowieka i wykorzystanie go jako taniej siły roboczej. Wszelkiego rodzaju tortury sprzyjały temu procesowi. Podczas wielogodzinnych przesłuchań stosowana była przemoc fizyczna i psychiczna. Pozbawienie więźnia możliwości załatwienia podstawowych potrzeb fizjologicznych, budzenie w środku nocy, oślepianie światłem żarówki, kuszenie widokiem papierosów i gorącej kawy sprawia, że każdy z nich ostatecznie przyzna się do winy. Więźniowie nazywani są pacjentami, którzy muszą zostać spreparowani. Proces przeobrażenia można jednak uznać za zakończony dopiero wtedy, kiedy człowiek uwięziony zostanie pozbawiony swojej osobowości. To, co uważał za największy absurd, staje się dla niego prawdą. Ofiara zaczyna nazywać swojego kata “dobroczyńcą”, odczuwa ulgę i rozpoczyna “nowe życie” według nowych zasad. Jego priorytetem staje się przetrwanie, dlatego kieruje się tylko własnym dobrem. Przykładem na to może być donosicielstwo, gwałty i oddawanie się kobiet za jedzenie. Władze obozowe dokładały wszelkich starań, by system działał w pełni skutecznie, jednak utwór pokazuje że żaden system totalitarny nie jest doskonały. W wielu przypadkach metody stosowane przez Sowietów w łagrach przynosiły oczekiwany rezultat. Obrazuje to na przykład krótki okres z życia Miszy Kostylewa, który przez pewien czas był zafascynowany ideologią komunistyczną. Przełomem była dla niego lektura francuskich powieści i trafienie do obozu za rzekome szpiegostwo. Wówczas zdał sobie sprawę, jak zakłamana jest propaganda radziecka. Inny przykład to oszustwa w postaci samookaleczeń. Człowiek wyniszczony pracą był w stanie zrobić wszystko, by wywalczyć dla siebie chwilę odpoczynku. W obozie stworzony został także tak zwany Dom Widzeń, gdzie więźniowie mieli możliwość spotkania się z rodziną. Możliwe było to raz na kilka lat i pod warunkiem, że wyrobili określoną normę pracy. Stanowiło to pewnego rodzaju motywację, dzięki temu chciano pracować więcej i bardziej wydajnie. Czynnikiem motywującym był też podział więźniów na 3 kategorie, które oznaczały 3 różne porcje żywieniowe. Im więcej pracy się wykonało, tym więcej jedzenia można było otrzymać. O skuteczności systemu świadczyły donosy, których dopuszczali się osadzeni. Donos był najbardziej potępianym czynem w obozie, jednak ludzie żyjący w ciągłym strachu byli w stanie zrobić wszystko, by zyskać przychylność swoich oprawców. Miała miejsce indoktrynacja na ogromną skalę - człowiek, który po pijaku strzelił do portretu Stalina, z biegiem czasu uwierzył, że jest jego prawdziwym zabójcą. Pomimo tego, w utworze dostrzec można wiele przykładów postaw heroicznych. Nie każdego człowieka złamały bezduszne działania władz obozowych. Taką osobą był Misza Kostylew, który przypalał sobie rękę, by unikać katorżniczej pracy i móc oddawać się swojej pasji, czyli czytaniu książek. Główny bohater, Gustaw, chciał jechać zamiast niego na Kołymę. Utożsamiano ją ze śmiercią, ponieważ nie było stamtąd powrotu. Innym przykładem była Natalia Lwowna. Nie poddała się dzięki lekturze książki “Zapiski z martwego domu” Dostojewskiego, którą nielegalnie posiadała. Przynosiła jedzenie mieszkańcom Trupiarni kosztem utraty pracy w kuchni. Symbolem odwagi był też Rusto Karinen. Jego próba ucieczki, choć nieudana, zapaliła płomyk nadziei w umysłach innych więźniów. Za niedoskonałość systemu można uznać szpital, który stanowił enklawę dla więźnia. Było to jedyne miejsce, w którym możliwy był chwilowy odpoczynek. Dom Widzeń, oprócz motywacji do pracy, rozbudzał nadzieję w więźniach i pozwalał zachować resztki człowieczeństwa. Mnóstwo ludzi oszukiwało podczas pracy. Robili to na tyle umiejętnie, że nikt z władz nie zdołał tego wykryć. Było to bowiem niemożliwe, by dopilnować wszystkich. Tytuł utworu sugeruje, jak zmienia się życie człowieka umieszczonego w łagrach. Motto książki mówi wyraźnie, że funkcjonowanie ludzi opierało się na odwróconych prawach i wartościach. Zbrodniczy system odmieniał człowieka i pozbawiał go wyższych wartości do tego stopnia, że w imię przetrwania dopuszczał się czynów niemoralnych. Świat łagrów to świat, w którym każdy dzień był walką. Na szczęście okazuje się, że system nie działał w pełni skutecznie. Przykłady z utworu pokazują, że człowiek jest istotą wystarczająco silną, by wytrwać i stawić czoła największemu okrucieństwu. Istnieją dla niego prawa tak nienaruszalne, że nie ma metody by przeobrazić go w maszynę w rękach władzy.