Inny świat to powieść Gustawa Herlinga – Grudzińskiego, której akcja rozgrywa się w latach 1940–1942, czyli podczas II wojny światowej. Utwór należy do kręgu literatury obozowej, stanowiąc literackie opracowanie wspomnień autora z jego uwięzienia w gułagu w Jercewie, Autor we wstrząsający sposób przedstawia rzeczywistość sowieckich obozów pracy przymusowej i stara się jak najlepiej oddać pełny obraz życia w łagrach, ukazując proces niszczenia człowieka przez utworzony tam system. Celem powstania obozów była kara i reedukacja więźniów. System pracy, nastawiony jest jednak bardziej na „wyeksploatowanie gospodarcze i przeobrażenie przestępcy”. Człowiek naznaczony moralnością obozową dąży tylko do tego , aby przeżyć. Jest bezwolny i biernym podporządkowany regułom życia obozowego. Jego wartości i tok myślenia ulegają ogromnej zmianie, człowiek rodzi się na nowo.

Mechanizm systemu obozowego ma na celu wychowanie więźnia. Na początku, podczas procesu, dochodzi do tortur fizycznych i psychicznych. Pozbawienie więźnia możliwości załatwiania podstawowych potrzeb fizjologicznych, oślepianie go, głodzenie, ciągłe zadawanie pytań sprawia, że na pewno przyzna się do winy, nawet jeśli jest niesłusznie oskarżony. Prawdziwe zlagrowanie następuje jednak wtedy, kiedy więzień traci swoją osobowość. Wtedy człowiek zaczyna wierzyć w to, co wcześniej uważał za absurd. Dopasowuje myśli i uczucia do systemu obozowego. Nawet jego instynkt i wola zmieniają kierunek działania. Po procesie reedukacji następuje uczucie wewnętrznej pustki. Człowiek nie odzywa się do nikogo, „stawia pierwsze kroki w innym świecie”. Zaczyna czuć ulgę, że ma już wszystko za sobą i bez sprzeciwu przystosowuje się do życia na nowych zasadach. Aby przetrwać, kieruje się tylko własnym dobrem. Przykładem może być donosicielstwo, oddawanie się kobiet za jedzenie lub opiekę, samookaleczanie, gwałty, które widzimy w utworze.

Nie każdy człowiek poddawał się reedukacji. W całym utworze widać wiele przykładów postaw heroicznych. Nawet najbardziej bezduszne zachowania władz obozowych nie doprowadziły do złamania człowieka. Ciężka, katorżnicza praca w nieludzkich warunkach, zamykanie w izolatorze, ograniczenie przydziału posiłków to tylko niektóre z prób zlagrowania więźniów Bohaterką która zachowała człowieczeństwo jest Natalia Lwowna. Udało jej się to dzięki lekturze książki „Zapiski z domu umarłych” Dostojewskiego, którą nielegalnie posiadała. Pomagała innym, przynosiła jedzenie mieszkańcom trupiarni, przez co straciła prace w kuchni. Innym przykładem jest Kostylew , który zbuntował się przeciwko systemowi obozu. Podpalał sobie rękę, aby nie pracować. Główny bohater, Gustaw, chciał pojechać za przyjaciela na kołymę, którą utożsamiano ze śmiercią, ponieważ nie było stamtąd powrotu. Widzimy także liczne przykłady głodówek czy sprzeciwu, np. przez trzy zakonnice, które nie chciały służyć szatanowi. Warto wspomnieć, że znalazł się człowiek, który próbował uciec z gułagu. Był to Rusto Karinen, który stał się symbolem odwagi w obozie. Dlatego właśnie mechanizm systemu nie był do końca skuteczny, ponieważ nie każdy się mu poddawał.

Tytuł utworu zwraca uwagę na to, jak odmienne staje życie człowieka w obozie pracy. Ludzie funkcjonowali według tzw. odwróconego dekalogu, czyli odmiennych praw i wartości. Zbrodniczy system prowadził do przeobrażenia się człowieka, który by ratować swe życie dopuszczał się czynów sprzecznych z moralnością. Był to świat, w którym każdy dzień był walką o przetrwanie, w którym należało skupiać się wyłącznie na sobie. Utracenie człowieczeństwa, to najgorsze co może się przytrafić więźniowi, ponieważ staje się maszyną w rękach władzy, Na szczęście człowiek jest istotą na tyle silną, żeby przetrwać nawet okrucieństwo stalinowskich łagrów, że są dla niego prawa i wartości nienaruszalne, że trudno przewidzieć jego zachowanie i go zaprogramować, że zawsze będzie starał się być niezależny i wolny.