W swojej pracy chciałabym opisać unie zawarte pomiędzy Polską, a Litwą w XIV do XVI wieku. Początek stosunków polsko-litewskich sięga wieku XIII. Lecz wtedy były to wzajemne walki i najazdy, które w roku 1325 zostały krótkotrwale przerwane sojuszem Władysława Łokietka z Giedyminem. Moim zdaniem stosunki polsko-litewskie na przestrzeni wieku XIV-XVI były bardzo pozytywne i można je jak najbardziej nazwać współpracą, a nie rywalizacją. Uważam tak, gdyż państwa te dzięki układom pomagały sobie nawzajem i w kwestiach odpierania wrogów, a także rozwijały się kulturalnie. Poniżej postaram się przedstawić jak rozwijała się ta sytuacja oraz udowodnić postawioną przeze mnie tezę. W swojej pracy zachowam układ chronologiczno-problemowy. Rok 1385 był to rok zawarcia pierwszej unii Królestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim. Główną przyczyną było zagrożenie ze strony Zakonu Krzyżackiego. Był to wspólny wróg obu państw co pchnęło ich w stronę podpisania unii. Układ ten przewidywał wiele założeń. Najważniejszym z nich było małżeństwo Jagiełły – wielkiego księcia litewskiego wraz z Jadwigą – królową Polski. Z poślubieniem Jadwigi, Jagiełło miał objąć tron polski. W zamian za te dwie korzyści książę litewski, musiał również wypełnić kilka istotnych warunków. Zobowiązany był do przyjęcia chrztu i chrystianizacji Litwy oraz wypuszczenia polskich jeńców, wypłacenia odszkodowania Habsburgów, odzyskania utraconych ziem przez Koronę. W ostatnim punkcie zawartego układu widnieje zdanie mówiące o włączeniu ziem litewskich i ruskich do Królestwa Polskiego. Ten artykuł był najbardziej sporny, stanowił najwięcej nieporozumień i sprzeczności. Gdyż Polacy interpretowali to jako włączenie Litwy do Polski, natomiast Litwini jako jedyne przyłączenie swych ziem do Korony. W 1392 r. Witold na mocy tak zwanej ugody ostrawskiej dostał namiestnictwo nad Litwą, lecz nadal był pod zwierzchnictwem Jagiełły – Najwyższego Księcia Litwy. Z biegiem lat Witold zaczął nazywać siebie wielkim księciem. W 1399 r. zmarła Jadwiga Andegaweńska, wtedy Jagiełło został jedynym królem Polski. Wtedy zaczęto zastanawiać się nad nowymi regułami określającymi stosunki polsko-litewskie. Unia ta była unią personalną, oznacza to że dwa kraje łączyła osoba władcy, natomiast kwestie prawne i polityczne były odrębne. Najważniejszym skutkiem tejże unii była wspólnie odsunięta groźba ze strony Krzyżaków. Natomiast miały miejsce również inne korzyści, m.in. wzmocnienie pozycji Litwy, rozwój kultury polskiej i litewskiej, chrystianizacja Litwy. Kolejną unią z roku 1401, była unia wileńsko-radomska. Jej nazwa pochodzi od miast, w których zostały potwierdzone jej założenia. Dokument ten został wystawiony przez Witolda, na jego mocy uznał on zwierzchnictwo Jagiełły i Królestwa Polskiego oraz zobowiązał się do przyłączenia ziem litewskich do Korony. Oprócz tego najistotniejszego założenia, ustalono że w przypadku bezpotomnej śmierci Jagiełły, jego następca zostanie wybrany wspólnie przez bojarów litewskich i panów polskich. Natomiast w sytuacji wcześniejszej śmierci Witolda, kolejny władca zostanie wybrany przez Jagiełłę. W kolejnych latach miała miejsce wielko wojna z zakonem krzyżackim. Siły polsko-litewskie wraz z pomocą sił ruskich i tatarskich wygrały tą bitwę mimo tego, że były dużo słabsze od armii krzyżackiej. Wojna kończy się pokojem w Toruniu w roku 1411.To zwycięstwo poprawiło własną świadomość polsko-litewską oraz dała szanse na przyszłe całkowite rozwiązanie kwestii z Krzyżakami. Ta wygrana pokazuje również jaką rolę odgrywa unia wileńsko-radomska. A mianowicie to właśnie dzięki niej Polska i Litwa były na tyle zgrane i współdziałały, że udało im się pokonać wroga. W roku 1413 doszło do następnego ruchu pomiędzy Polską, a Litwą. Zawarto kolejną, trzecią z kolei unię. Ta miała miejsce w Horodle. Potwierdziła ona po raz kolejny wspólną chęć zacieśnienia dwóch narodów, przy zachowaniu odrębności Litwy. Założenia były zbliżone do tych z Wilna i Radomia, lecz dodano jeszcze kilka nowych. Dzięki nim bojarzy litewscy otrzymali podobne prawa jakie posiadała szlachta polska. Włączono 47 katolickich rodów bojarskich do herbów polskich. Urząd Wielkiego Księcia Litewskiego miał pozostać bez zmian odrębnym urzędem. Dla rozstrzygania wspólnych spraw miały być zwoływane zjazdy i sejmy polsko-litewskie. W 1430 roku zmarł Witold. Jego następcą został brat – Świrdygiełło. Jednak został on wybrany bez porozumienia ze stroną polską, co jest jednoznaczne z zerwaniem założeń unii horodelskiej. W 1431 roku rozpoczęła się wojna polsko-litewska. Aby odbudować stosunki między Polską, a Litwą w 1432 roku zawarto kolejną unię, tym razem w Grodnie. Na mocy tego aktu Zygmunt Kiejstutowicz ma rządzić Litwą dożywotnio. By zacieśnić związek dwóch państw i zapobiec ewentualnemu rozpadowi w 1499 roku zawarto unię krakowsko-wileńską, jednak zwaną też układem wileńskim. Układ ten jest to w zasadzie porozumienie wojskowo-polityczne. Dotyczy głównie spraw militarnych. Główne postanowienia to wzajemna pomoc przeciw wrogom, wypowiadanie wojen wyłącznie za zgodą dwóch stron i udział drugiej strony przy wyborze władcy jednego z państw. Widać, że ta unia była kolejną potwierdzającą współpracę dwóch państw. W 1501 roku zmarł król Polski – Jan Olbracht. Po jego śmierci postanowiono o utworzeniu jednego wspólnego państwa. W tym samym roku zawarto unię mielnicką. Na jej mocy królem Polski został wielki książę litewski – Aleksander Jagiellończyk. Od tej pory król miał być wybierany przez senatorów obu krajów. Jednak Aleksander zastrzegł, że postanowienia tej unii wejdą w życie jedynie po potwierdzeniu jej warunków przez społeczeństwo litewskie. To nigdy się nie stało, więc unia ta nie weszła w życie. Ostatnią, szóstą unią polsko-litewską, jest unia lubelska. Zawarta w 1569 roku w Lublinie. Była ona unią realną, w przeciwieństwie do poprzedzających ją – personalnych. W wyniku tego układu powstało państwo – Rzeczpospolita Obojga Narodów. Miało ono wspólnego monarchę, herb, walutę, sejm i politykę zagraniczną. Natomiast skarb, wojsko, urzędy i sądy pozostały odrębne. Król miał być wybierany wspólnie przez oba narody w wolnej elekcji i koronowany w Krakowie. Powołano również wspólny sejm walny, w Warszawie. Poważnym skutkiem tej unii było włączenie ziem południoworuskich do Korony, co spowodowało konieczność obrony tych terenów przed najazdami turecko-tatarskimi. To w przyszłości mocno wyniszczało Polskę. Po tej unii połączone zostały również ziemie rozwinięte wraz z tymi słabiej rozwiniętymi. Rzeczpospolita Obojga Narodów było to wielokulturowe państwo w ówczesnej Europie. Podsumowując chciałabym jeszcze raz przytoczyć postawioną przeze mnie tezę, że stosunki i unie polsko-litewskie były swoistego rodzaju rywalizacją między tymi dwoma państwami. Dzięki wszelkim układom i umowom kraje wspierały się nawzajem przed najazdami wrogów czy wewnętrznymi konfliktami. Oczywiście było wiele chwil rywalizacji, lecz zawsze na przestrzeni tych wieków kraje te potrafiły dojść do porozumienia i odnowić lub zawrzeć nową unię. Wszystkie sześć, które przytoczyłam i po krótce opisałam, dawały wiele korzyści jednemu jak i drugiemu narodowi.