„Literackie kreacje rycerza, spiskowca, żołnierza. Porównaj funkcjonowanie tych postaci na wybranych przykładach”

Postacie rycerzy, żołnierzy i spiskowców bardzo często występują w literaturze. Te typy bohaterów dzieli wiele, lecz łączy ich motyw walki za ojczyznę. Wszelkie motywy walki bardzo interesują ludzi, stąd wiele takich postaci w literaturze. By je porównać posłużę się przykładami bohaterów „ Pieśni o Rolandzie” , „Kordiana” i „Potopu”. Na początku jednak wyjaśnię pewne pojęcia konieczne do dalszej prezentacji tematu. A więc żołnierz to, osoba walcząca o dobro i wolność własnej ojczyzny.

Postacie rycerzy, żołnierzy i spiskowców bardzo często występują w literaturze. Te typy bohaterów dzieli wiele, lecz łączy ich motyw walki za ojczyznę. Wszelkie motywy walki bardzo interesują ludzi, stąd wiele takich postaci w literaturze. By je porównać posłużę się przykładami bohaterów „ Pieśni o Rolandzie” , „Kordiana” i „Potopu”. Na początku jednak wyjaśnię pewne pojęcia konieczne do dalszej prezentacji tematu. A więc żołnierz to, osoba walcząca o dobro i wolność własnej ojczyzny. W pełni moralnej, szczerej oraz niczym niewarunkującej walki. Spiskowcem możemy nazwać osobę, która w dobrym tego słowa znaczeniu charakteryzuje się przede wszystkim uknuciem spisku przeciwko wrogowi. Rycerz to działacz w pełni honorowy, jak współczesny żołnierz działający tylko w imię dobra swojego kraju. Analizując treść tematu doszedłem do wniosku że wszystkie 3 typy postaci w nim zawarte łączy to że walczą w imię swojej ojczyzny jednak ich sposób walki, działania jest zależny od epoki w której żyją czy też sytuacji w jakiej się aktualnie znajdują. Rycerze w średniowieczu byli jedną z najważniejszych warstw społecznych. Otrzymywali od króla ziemię w użytkowanie. W zamian byli zobowiązani do służby wojskowej. Całe życie szkoleni do walki, ciężko uzbrojeni i opancerzeni stanowili niezwykle potężną siłę na polu bitwy. Idealny rycerz ma nieskazitelną reputację, jest człowiekiem honoru, walczący o słuszną sprawę do ostatniej kropli krwi. Najsłynniejszy w Europie poemat rycerski to „Pieśń o Rolandzie”. Roland to postać historyczna, rycerz Karola Wielkiego i jeden z wodzów jego armii. Podczas powrotu z wypraw przeciw saracenom o którym opowiada „Pieśń o Rolandzie” dowodził on tylną strażą armii cesarza Karola Wielkiego. W czasie drogi, w Pirenejach oddział Rolanda został zaatakowany przez armię muzułmanów. Pomimo olbrzymiej przewagi liczebnej wroga, Roland nie decyduje się zadąć w róg aby wezwać na pomoc władcy. Uważa, że byłby to akt tchórzostwa z jego strony. Rycerz ceni honor ponad życie własne i życie towarzyszy boju. Uważa, że dobrą walką przyniosą sławę sobie i swoim rodzinom. Jest pewny siebie, swych umiejętności , bo też naprawdę doskonale walczy, co jest charakterystyczną cechą rycerza. Myśl o walce i zabijaniu wrogów napawa go radością, cieszy się że może zabijać niewiernych, w obronie wiary jak prawdziwy rycerz. Walczy bardzo dzielnie. Roland ma olbrzymią siłę i wytrzymałość. Jest okrutny i zabija wielu Saracenów. Jest wielkim patriotą, wiernym ojczyźnie. W czasie walki mówi słowa: „ Nie daj Bóg, aby słodka Francja miała iść w pogardę.” Dopiero gdy poległo wielu z jego towarzyszy, postanawia zadąć w róg aby wezwać króla. Robi to ze świadomością, że wszyscy zginęli przez niego. Roland postanawia umrzeć jak prawdziwy rycerz w myśl średniowiecznej ars moriendi- sztuki umierania. Cały czas pilnuje swojego miecza(Durendal) i rogu. Zabija saracena który chce mu zabrać broń, przywiązanie do miecza jest jedną z rycerskich cech. Wspomina króla, Francję i bitwy w których uczestniczył. Umiera jak prawdziwy rycerz. W chwili śmierci modli się za siebie i swych rycerzy. Pomimo wielkiego okrucieństwa w walce trafia do raju gdyż zabijał saracenów którzy nie są chrześcijanami. Doceniono jego rycerską walkę w obronie wiary. Został nagrodzony za piękne życie i piękną rycerską śmierć. Jego śmierć jest nawet trochę podobna do śmierci Chrystusa(na wzgórzu) Postać Rolanda jest wykreowana na postać rycerza idealnego. Reprezentuje wszystkie cechy etosu rycerskiego: waleczność, honor, broni wiary. W utworze następuje jego idealizacja i sakralizacja. Dusza Rolanda po śmierci została zabrana przez anioły do nieba. Tematem dramatu Juliusza Słowackiego „ Kordian” jest spisek na życie cara mikołaja I w którym uczestniczy tytułowy bohater. Wydarzenia opisane w utworze są fikcją. Jednak przyjazd Mikołaja I do Warszawy w maju 1829 r. to wydarzenia autentyczne. Miała się wtedy dokonać koronacja cara na króla Polski. Kordiana jednak jako spiskowca można traktować od aktu 3. Wtedy się okaże że bohater będzie walczył dla ojczyzny podstępnymi metodami. Dla Kordiana sposobem walki będzie udział w spisku. Spiskowcy zbierają się w podziemiach Katedry św. Jana, gdzie są pochowani królowie.. Próbują oni podjąć decyzję czy zabijać cara, czy też zrezygnować z tej akcji. Wielkim zwolennikiem zabicia cara jest niejaki Podchorąży. Okazuje się nim być Kordian. To przedstawiciel młodych ludzi. Chce walki niehonorowej. Toczy spór z Prezesem i jego zwolennikami którzy nie chcą zabijać cara, uznają spisek za niehonorowy. Młody podchorąży jako spiskowiec chce zabić cara z wielu patriotycznych pobudek, by służyć ojczyźnie. Chce wyzwolenia z niewoli i terroru Rosjan. Uważa że wolność jest najważniejsza. Na argumenty że wszyscy królowie pochowani w miejscu zgromadzenia zmarli śmiercią naturalną(i nie można zabijać kolejnych) twierdzi, że francuzi zabili swojego króla, dlatego Polacy też mogą. Poza tym car jest złym człowiekiem. Chce zemścić się na nim za całe zło które Rosjanie wyrządzili Polsce. Kordian jest pod dużym wpływem emocji. Niestety bohaterowi nie udaje się przekonać spiskowców do swoich racji. Ponosi klęskę. Nic sobie jednak z tego nie robi, nie czuje się przegranym bo mówi że może sam dokonać zamachu. Mówi, że będzie pełnił wartę na zamku królewskim dzień przed koronacją. Odczuwa moralne zwycięstwo. Gardzi spiskowcami, nazywa ich zdrajcami. Jest wielkim indywidualistą. Kordian chce się poświęcić dla ojczyzny pomimo świadomości tego że zamach którego zamierza dokonać będzie zbrodnią, co też znaczy że i on sam stanie się zbrodniarzem. W scenie V aktu III pokazany jest właściwy spisek. Konrad próbuje dokonać zamachu na cara. Pełni wartę na zamku królewskim. Jest noc, zamek jest pusty. Kordianowi ukazują się zjawy: Strach i Imaginacja. Rozmawia z nimi, to jest tak jakby rozmawiał sam ze sobą. Kordian boji się, że mu się nie uda. Boi się konsekwencji, potępienia. Jest zestresowany tym jak ważnego czynu próbuje dokonać. Strach wzmaga jego i tak bujną już wyobraźnię. Kordianowi wydaje się, że obrazy patrzą na niego, widzie cienie osób, widzi gady sfinksy węże. Wszystko to powoduję strach który wywołuje u niego fakt dokonywania zamachu na cara. Kordian był bardzo zdecydowany do dokonania zamachu gdy mówił spiskowcom, że może dokonać tego sam. Teraz już taki nie jest. Kordian martwi się o to, że może się mu nie udać. Uświadamia sobie, że chce zrobić coś złego. W końcu przegrywa ze własnym strachem- mdleje. Zamach Kordiana się nie powiódł. Słowacki kreacją głównego bohatera skrytykował niemoc polskich spiskowców. Brak im jednomyślności a samotne działania, takie jakie podjął Kordian, są skazane na niepowodzenie. Samotna akcja spiskowa bohatera to nie akt heroizmu a akt szaleństwa. Kordian nie był w stanie pokonać swoich słabości, pokonał go strach. Jest szalonym spiskowcem który nie potrafi podołać swojemu zadaniu. Przyświecają mu słuszne cele jednak metody ich wykonania nie są moralnie słuszne. Potop Henryka Sienkiewicza to powieść historyczna, opowiada o wydarzeniach historycznych lecz nie jest dokumentem. Jego akcja to fikcja lecz toczy się w czasie wydarzeń autentycznych, na zasadzie: tak mogło być. Opowiedziane są wydarzenia z Potopu szwedzkiego który miał miejsce w latach 1655-1660. Głównym jej bohaterem jest Andrzej Kmicic, który w czasie trwania utworu ze zwykłego hulaki staje się wzorowym żołnieżem i bohaterem narodowym.

Andrzej Kmicic pomimo, że jest młody to wraz ze swoimi siłami(ok. 300 żołnieży zbieranych gdzie się dało, przestępcy i tacy tam) w pojedynkę daje odpór potężnym rosyjskim siłom Chowańskiego najeżdżającym Polskę. Przewaga liczebna nie ma dla niego znaczenia, on po prostu walczy z wrogiem. Wraz ze swoimi żołnierzami potrafił wpaść do 30 tysięcznego obozu wroga i ujść cało. Jest bardzo odważny i sprytny, potrafi doskonale dowodzić ludźmi. Żołnierza cechuje wierność. U Kmicica jest ona jedną z cech które zatrzymują go przy służbie u Radziwiła w momencie gdy ten zdradza Polskę. Gdyż Kmicic wcześniej przysiągł na krzyżu iż nie opuści hetmana. Czyni dla niego okrutne czyny(zabija „zbuntowanych” żołnierzy, którzy są polakami pragnącymi walczyć przeciw Szwedom). One w połączeniu z jego wcześniejszą hulanką i rajzerstwem powodują że Oleńka go opuszcza(nie chce go znać). Z czasem jednak się reflektuje. To że Oleńka którą kochał uważa go za zdrajcę oraz dostrzeżenie zdrady Radziwiłów sprawia, że Kmicic postanawia wrócić na właściwą stronę. Znakiem jego przemiany jest zmiana nazwiska. Od teraz jest Babiniczem. Sama odmiana dokonuje się w Częstochowie gdzie Kmicic szczerze i z patriotyzmem walczy z pełnym oddaniem za Rzeczpospolitą przeciw Szwedom. Wykazuje się on tam wielką odwagą, pomysłowością i sprytem ( zgaszenie szwedzkiej kuli armatniej która mogła zabić go i innych broniących klasztoru, wysadzenie wielkiej kolubryny, pomysł wycieczki na Szwedów który zaskoczył wroga i pozwolił na uszczuplenie jego sił). Jego wielka energia i fantazja w końcu przydały się w słusznej sprawie. Po wysadzeniu kolubryny Kmicic udał się na Śląsk do króla. Tam wykorzystuje swoje doświadczenie z walki podjazdowej, doradza królowi sposób dostania się do Polski( duży oddział z fałszywym królem, a następnego dnia po cichu król rusza z małą grupą ludzi. Mimo to mniejszy szwedzki napada oddział królewski w którym jest Babinicz. On jednak atakuje wroga poświęcając swoje zdrowie dla ratowania króla. Z czasem Kmicic zrozumiał że poświęcając się dla Ojczyzny nie tylko odzyskuje dobrą sławę ale i także może odzyskać Oleńkę. Przedkłada dobro ojczyzny nad miłość (prywatę). Wsławia się w wielu bitwach. Bardzo odważnie walczy w czasie oblężenia Warszawy( zdobywa nasyp i działa szwedzkie z których ostrzeliwuje wroga. Jego rola jest także nieoceniona w pokonaniu wojsk pruskich pod wodzą Bogusława Radziwiła. Strasznie nękał go podjazdami, pomagając w działaniach wojennych Hetmanowi Sapiesze.(spełniał na nim swoją zemstę za to że Bogusław więzi jego Oleńkę). Później pomagał wojskom podskarbiego Gosiewskiego np. w bitwie pod prostkami gdzie pojmuje Bogusława.Kmicic doskonale się spisał w dowodzeniu Tatarami powierzonymi mu w opiekę przez samego króla wdzięcznego za uratowanie życia. Mówiono że tylko Czarniecki byłby w stanie dokonać takich czynów jak Kmicic. To pokazuje klasę bohatera. Gdy myślał że już wojna jest skończona, Szwedzi pokonani okazuje się że nowy nieprzyjaciel napadł Polskę. Siedmiogrodzianie Rakoczego. Kmicic postanawia dalej poświęcić się ojczyźnie i walczy. Kiedy konający powrócił do Lubicza, jedynym ratunkiem dla niego mogło być odzyskanie Oleńki. Kiedy wiec Wołodyjowski z Zagłoba przywieźli list od króla, w którym opisane były wszystkie zasługi Babinicza i wytłumaczony powód zmiany nazwiska, Oleńka poznaje prawdziwe oblicze Kmicica. I żyją razem długo i szczesliwie.Kmicic to bohater, wzór patriotyzmu, dzielny żołnierz Rzeczypospolitej

Każdą z omówionych przeze mnie postaci łaczy motyw walki za ojczyznę, za rodaków. Trochę inaczej jednak postrzegają oni tę walkę. Kordian w wyniku nieporozumień z innymi planującymi spisek walczy indywidualnie. Roland walczy razem z innymi rycerzami( w bitwie) dowodzi nimi, jednak ich los nie jest dla niego najważniejszy, taki jest dla niego honor. Andrzej Kmicic dowodzi żołnierzami i chodź traktuje ich jako podwładnych to zależy mu na ich losie. Stara się prowadzić walkę tak by stracić jak najmniej żołnierzy a poza tym jest gotów oddać życie za swoich podkomendnych.( poświęcał się by uwolnić swego oddanego sługę Sorokę)
W przypadku Kordiana wpływ na to iż musi walczyć sam mają zabory i to, że Kordian jest bohaterem romantycznym. Polska jest pod zaborami, wszelka walka o niepodległość a przeciw zaborcom jest bardzo trudna. Wymaga wielkiej odwagi na którą nie każdego stać oraz dobrego przygotowania o które było ciężko spiskowcom z krypt kościoła św. Jana. Honor w czasach Kordiana nie jest już najważniejszy także jest on gotów podjęcia niehonorowej walki.   Zachowanie Rolanda motywuje to iż w jego czasach rycerz musiał właśnie taki być. Cenić honor ponad wszystko, unikać tchórzostwa. To dla honoru Roland poświęca siebie i życie współtowarzyszy w walce.   Kmicic jest żołnieżem w XVII wiecznej Polsce- kraju chaosu. Prawo nie jest tu ważne dlatego na początku w walkach z chowańskim Kmicic szkodzi tak samo Rosjanom jak i polakom. Jest przywiązanie do własnych żołnierzy bo spędza z nimi dużo czasu. Dba o żołnierzy bo honor nie jest już najważniejszy, Trzeba walczeć tak by zadać duże straty wrogowi i samemu nie wytracić wojska.
Trzech omawianych bohaterów różni ocena ich postawy. Roland od początku jest kreowany na bohatera idealnego. Kreacja Kmicica pokazuje przemianę z hulaki w wzorowego żołnierza, bohatera narodowego. Kordian zaś  jako spiskowiec choć walczy o słuszne cele to wybiera złe metody(takie są konsekwencje walki spiskowej) .
Roland dowodząc francuskimi oddziałami musi stanąć do bitwy. Jest ona idealną sytuacją do wykazania jego cech rycerskich. Roland może swoja ideały przełożyć do praktyki i walczyć z niewiernymi.  Kmicica zaś do bycia dobrym żołnierzem jest zmotywowany chęcią odzyskania Oleńki która odwróciła się od niego widząc jego zbrodnie( mieszczanie z upity, wołomontowicze, bycie u boku radziwiłów) . Kordianowi by zostać spiskowcem sprzyja szczęście. Choć nie dogaduje  się z innymi to fakt pełnienia warty na zamku królewskim daje mu okazje do zabicia cara.
Roland i Kmicic okazują się być idealnymi w swym fachu. Odpowiednio wspaniałym rycerzem i żołnieżem. Kordianowi spisek nie udaje się. Więc nie nadał się on do roli spiskowca. Ma to swoje przełożenie na cel powstania tych postaci. Pieśń o Rolandzie pokazywała w średniowieczu wzór rycerza. Kmicic krzepił polskie serca pokazując że nawet mimo niechlubnej przeszłości dzięki własnym staraniom można zostać szanowanym człowiekiem, bohaterem. Postać Kordiana zaś wyraża krytykę polskich spiskowców z pierwszej połowy XIX w.
Historia Rycerza Rolanda kończy się śmiercią pełną chwały i patosu jak przestało na rycerza. Historia Kmicica kończy się tym iż staje się on bohaterem narodowym. Jednym z najlepszych żołnierzy w kraju. Spiskowe metody Kordiana były szalone (niemożliwe do realizacji) dlatego kończy on w szpitalu psychiatrycznym jako szaleniec.


Okazuje się że rzeczywiście że spiskowiec, rycerz czy żołnierz mają wspólny cel. Wszyscy walczą za ojczyznę. Jednak czasy w których żyją charakteryzują inne sposób działania. I dlatego każdy z nich musi walczyć tak jak walczy. Kordian musiał przyjąć postawę spiskowca, Roland rycerza a Kmicic żołnierza.