1. System polityczny USA
2. Stany Zjednoczone, Stany Zjednoczone Ameryki (ang.: United States, United States of America, US, USA) – państwo w Ameryce Północnej graniczące z Kanadą od północy, Meksykiem od południa, Oceanem Spokojnym od zachodu, Oceanem Arktycznym od północnego zachodu, Oceanem Atlantyckim od wschodu. Trzecie pod względem liczby ludności (po Chinach i Indiach) a czwarte pod względem terytorium (po Rosji, Kanadzie i Chinach ). W jego skład wchodzą także pozastanowe wyspy na Pacyfiku (Baker, Guam, Howland, Jarvis, Johnston, Kingman, Mariany Północne, Midway, Palmyra, Samoa Amerykańskie, Wake) i na Atlantyku (Wyspy Dziewicze, Navassa, Portoryko – największa z nich, formalnie państwo stowarzyszone z USA).
3. Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki sięga czasów prekolumbijskich, jednak obecne państwo Stany Zjednoczone wywodzi się z XVII-wiecznego osadnictwa europejskiego podporządkowanego królowi Anglii. W 1774 roku zebrało się pierwsze przedstawicielstwo kolonii brytyjskich w Ameryce z nadzieją uzyskania ustępstw od metropolii brytyjskiej. Wobec nieprzejednanej postawy Jerzego III , 4 lipca 1776 roku II Kongres Kontynentalny ogłosił Deklarację Niepodległości, a w szesnaście miesięcy później- akt konstytuujący Unię- artykuły Konfederacji i Wiecznej Unii. Po zwycięskim zakończeniu wojny o niepodległość USA, Konwencja Konstytucyjna uchwaliła Konstytucję Stanów Zjednoczonych, która weszła w życie 13 września 1788 roku i obowiązuje do dnia dzisiejszego z 27 uchwalonymi w międzyczasie poprawkami. Pierwsze 10 poprawek reguluje prawa i wolności obywatelskie; są one nazywane Kartą Praw (Bill of Rights). Do prawa konstytucyjnego zalicza się też ustawy z dziedziny prawa państwowego, zwyczaje konstytucyjne i orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach dotyczących stosowania konstytucji.
4. USA są krajem federalnym który składa się z 50 stanów i Dystryktu Kolumbii (okręgu stołecznego). Władze ustawodawczą sprawują w stanach dwuizbowe parlamenty (za wyjątkiem Nebraski od 1934r.), wykonawczą-gubernatorzy wybierani w wyborach powszechnych na kadencję trwającą od 2 do 4 lat. Stany posiadają własne sądownictwo, w tym stanowe sądy najwyższe.
5. USA to republika prezydencka , w której prezydent łączy w sobie funkcje głowy państwa, szefa rządu i zwierzchnika sił zbrojnych. W dniu 4 listopada 2008 kandydat Demokratów, Barack Hussein Obama wygrał wybory prezydenckie . 20 stycznia 2009 roku Obama został zaprzysiężony na 44. Prezydenta Stanów Zjednoczonych.
6. Historia federacji amerykańskiej Charakter państw-stanów uzyskało najpierw byłych 13 kolonii brytyjskich powołujących do życia USA. Następne stany powstawały zwykle poprzez zorganizowanie się ludności odpowiedniego terytorium (zarządzanego początkowo przez Kongres USA) wybranie przez nią konwencji konstytucyjnej i wystosowanie prośby do Kongresu USA o przyjęcie do Unii. Miało miejsce również kilka przypadków, odłączenia się pewnych terytoriów od istniejących już stanów, czasem prośbę o przyłączenie przedkładały formalnie całkowicie niepodległe poprzednio państwa, w końcu też pewne terytoria, a później stany powstały drogą zakupu. Trzynaście byłych kolonii powołało najpierw do życia , uchwałą II Kongresu Kontynentalnego z 15 listopada 1777r., tzw. Artykuły Konfederacji i Trwałej Unii, nader luźnego jeszcze organizmu państwowego, który jednak przybrał już do dzisiaj stosowaną nazwę „Stanów Zjednoczonych Ameryki”. Organizm ten stanowił również modelowy wzór formy państwa, określanej jako „konfederacja”, o słabej władzy centralnej, uzależnionej we wszystkich ważniejszych sprawach od życzliwości stanów. Artykuł II Artykułów Konfederacji postanawiał że, : „Każdy stan zachowuje swą suwerenność, wolność i niepodległość oraz wszelką władzę, wymiar sprawiedliwości i te kompetencje, których wyraźnie nie delegował na Stany Zjednoczone, zebrane w Kongresie.”
7. Wracając do XVIII w., okazało się jednak wkrótce , że zabezpieczenie wywalczonej w wojnie niepodległości wymaga powstania bardziej zintegrowanego organizmu państwowego i stąd owocem obrad i decyzji Konwencji Filadelfijskiej było już przyjęcie innego typu państwowości , państwa federacyjnego. W języku oficjalnym nowy organizm państwowy równie często jak zwrotem federacja( i jego pochodnymi) zwłaszcza w opozycji do stanów, określany jest mianem „unia” . Sama konstytucja używa określenia „United States” albo „Union.
8. konstytucja
9. Założenia konstytucyjne i prawne USA Obowiązująca do dziś konstytucja USA została uchwalona przez Konwencję Konstytucyjną w Filadelfii 17 września 1787 r. Wchodząc w życie 4 marca 1789, Konstytucja zastąpiła Artykuły konfederacji i wieczystej unii, które obowiązywały w latach 1781-1788. Jest to pierwsza pisana konstytucja na świecie. Jej pierwotny tekst składał się z preambuły i siedmiu artykułów. Pierwsze trzy artykuły określają kolejno kompetencje władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, artykuły IV i częściowo VI – stosunek władz federalnych do stanowych, artykuł V tryb zmiany konstytucji. Postanowienia artykułu VII, dotyczące wejścia w życie konstytucji, podobnie jak część postanowień poprzednich artykułów, miały charakter doraźny. Nie mają więc znaczenia dla aktualnego stanu prawnego. Do czasów współczesnych przyjęto 27 poprawek. Nie zostały one włączone do tekstu pierwotnego, ale były kolejno numerowane i dopisywane. Podstawowe znaczenie ustrojowe miało uchwalenie pierwszych dziesięciu poprawek, tzw. Karty Praw, regulujących prawa i wolności obywatelskie. Amerykańskie prawo konstytucyjne obejmuje nie tylko konstytucję, ustawy z dziedziny prawa państwowego i zwyczaje konstytucyjne, ale również orzecznictwo Sądu Najwyższego, dotyczące stosowanie konstytucji. Orzecznictwo to jest podstawowym źródłem elastyczności konstytucji amerykańskiej. Poszczególne stany mają swoje własne konstytucje, których treść jest zgodna z postanowieniami konstytucji federalnej.

Trójpodział władzy Podstawową zasadą organizacyjną regulującą ustrój władz naczelnych USA jest zasada trójpodziału władzy , przy czym uchodzą one za kraj w którym idea ta została zrealizowana w sposób modelowy. Zasada trójpodziału władzy przeprowadzona jest w Stanach Zjednoczonych najwyraźniej w płaszczyźnie organizacyjnej i personalnej; istnieją trzy wyraźnie oddzielne grupy organów państwowych. Legislatywa Egzekutywa i Judykatywa przy czym grupa pierwsza oraz szef grupy drugiej pochodzą z oddzielnych wyborów powszechnych , posiadając przez to taką samą demokratyczną legitymację do sprawowania swej funkcji i charakter bezpośrednich organów ludu. żaden element jednej władzy nie może być jednocześnie elementem innej. Nie pochodzi z wyborów władza sądownicza , ale pamiętać trzeba o przyjmowanym w okresie powstawania Konstytucji rozumieniu tej władzy jako władzy- jak ją określał Monteskiusz- “niejako żadnej”, gdyż sędziowie są jedynie “ustami ustawy” Do dziś też nieograniczone znaczenie posiada zasada, że sądy nie orzekają “w sprawach politycznych”, choćby ubrane one były w szatę sporu prawnego. Równie jednoznaczne jest rozdzielnie personalne: żaden piastun jakiejkolwiek funkcji w ramach organów jednej władzy, nie może być piastunem funkcji w ramach pozostałych władz; deputowany nie może być ani ministrem ani sędzią i vice versa. Przyjmuję się również, że funkcjonariusze dwóch pozostałych władz ( z wyjątkiem prezentującego swe orędzie prezydenta) nie mogą występować na forum izb kongresowych. To rozdzielnie władz nie jest natomiast tak wyraźne na płaszczyźnie funkcjonalnej , zwłaszcza w europejskim rozumieniu trzech głównych funkcji publicznych. Dotyczy to zwłaszcza parlamentaryzmu amerykańskiego, powołanego do życia, w wyraźnym nawiązaniu do parlamentaryzmu angielskiego, w którym zawsze zaznaczało się występowanie także sądowego charakteru Izby Gmin i Izby Lordów. Niemniej amerykańskie prawo konstytucyjne zna i stosuje pojęcie “istota” każdej z trzech władz i wyciąga z tego wniosek o “immanentnych” kompetencjach każdej z nich, które nie muszą wyraźnie figurować w tekście Konstytucji. 11. Zasady ustrojów USA wg Konstytucji z 1787 12. Budynek Kapitolu 13. Władza ustawodawcza – Kongres Kongres USA rozporządza władzą ustawodawczą, która składa się z dwu izb – Izby Reprezentantów Senatu. Obie izby są wybierane w bezpośrednich wyborach. Żadna z izb nie może być rozwiązana przed upływem kadencji. Każda z izb nie tylko uczestniczy w urzeczywistnianiu kompetencji prawodawczych, ale ma też własny zakres działań. Izba Reprezentantów ma na przykład prawo w określonych okolicznościach wybierać prezydenta USA, postawić federalnych urzędników w stan oskarżenia. Do kompetencji Senatu zaś należą m.in.: ratyfikacja zawartych przez prezydenta umów międzynarodowych; zatwierdzanie wyznaczonych przez prezydenta wyższych urzędników państwowych; wybieranie w określonych okolicznościach wiceprezydenta. Obie Izby Kongresu, poza projektami ustaw, rozpatrują wielką liczbę różnego rodzaju rezolucji. Bardzo ważną rolę w pracy Kongresu odgrywają jego komisje. Są to komisje stałe, specjalne, komisje wspólne obu izb, oraz komisje uzgadniania działań, tworzone na zasadzie parytetu z przedstawicieli obu izb. Ich zadaniem jest rozstrzyganie konfliktów między Izbą Reprezentantów a Senatem w toku procesu ustawodawczego. Na działalność obu izb wielki wpływ mają lobbyści, przedstawiciele różnych warstw, grup i organizacji, którzy w rozmaity sposób wpływają na kongresmenów. Lobby od dawna stały sie charakterystyczną cechą amerykańskiego systemu politycznego, a wpływ lobbystów na członków parlamentu jest tak duży, że bardzo często są ni nazywani „trzecią izbą” Kongresu. 14. Władza ustawodawcza – Izba Reprezentantów Izba Reprezentantów, składająca się z 435 deputowanych, jest wybierana na 2 lata. Czynne prawo wyborcze mają obywatele, którzy ukończyli 18 lat i zamieszkują na terytorium danego stanu od 3 miesięcy do 1 roku – w zależności od stanu. Prawo kandydowania do Izby Reprezentantów przysługuje osobom, które osiągnęły 25 rok życia i są obywatelami USA co najmniej od 7 lat. Zwyczaj konstytucyjny wymaga, aby kandydat do dnia wyborów był stałym mieszkańcem okręgu, w którym ubiega sie o mandat. Obie wielkie partie wyłaniają swoich kandydatów w prawyborach, a w części stanów na konferencjach partyjnych. W większości stanów są to prawybory zamknięte tzn. do głosowania dopuszczeni są tylko ci wyborcy, którzy w spisach wyborców są zarejestrowani jako członkowie danej partii. W części stanów dobywają się tzw. otwarte prawybory, tzn. że wyłanianie kandydatów zarówno przez Partię Republikańską, jak i Demokratyczną przeprowadza się równocześnie. Mogą w nich uczestniczyć wszyscy obywatele mający prawa wyborcze. Oficjalnym kandydatem danej partii jest osoba, która w prawyborach otrzymała zwykłą większość głosów (w 10 stanach wymaga się absolutnej większości głosów). Wybory przeprowadza się w jednomandatowych okręgach wyborczych. Podział mandatów jest dokonywany na podstawie zasady większości względnej. 15. Władza ustawodawcza - Wyższa izba parlamentu Senat „Wyższa” izba parlamentu – Senat, składa się za 100 reprezentantów. Każdy stan deleguje do składu tej izby 2 senatorów. Każdy z senatorów jest wybierany na 6 lat, a co dwa lata odnawiana jest 1/3 składu izby „wyższej”. Bierne prawo wyborcze maja osoby, które ukończyły 30 rak życia, są co najmniej od 9 lat obywatelami USA i zamieszkują w dniu wyborów w tym samym stanie, w którym są wybierani. Czynne prawo wyborcze oraz procedura wyborów do izby „wyższej” są określane tak samo, jak do Izby Reprezentantów. Przewodniczący Izby Reprezentantów, speaker, jest wybierany przez Izbę z pośród jej składu. Jest on wyposażony w szerokie pełnomocnictwa. Jego rozstrzygnięcia w kwestiach proceduralnych są ostateczne. W Senacie przewodniczący wiceprezydent USA, a w przypadku jego nieobecności, wybierany przez senatorów z ich składu „okresowy przewodniczący”. 16. proces legislacyjny w USA 17. Procedura ustawodawcza Inicjatyw ustawodawcza formalnie przysługuje jedynie członkom IR i senatorom. Pomimo że większość projektów powinna wychodzić z inicjatywy egzekutywy a w obrębie tzw. Urzędu Wykonawczego Prezydenta funkcjonuje specjalna komórka „Wydział Spraw Ustawodawczych” projekt musi być formalnie zgłoszony przez któregoś z kongresmanów lub ich grupę. Procedura ustawodawcza może rozpocząć się w każdej izbie, ale projekty ustaw dotyczących materii finansowych muszą być składane w IR i dopiero po uchwaleniu w tej izbie wędrują do senatu Pierwsze czytanie w izbie obejmuje odczytanie tytułu projektu przez przewodniczącego i skierowanie go do komisji. O wyborze komisji decyduje przewodniczący (projekty ustaw apriopriacyjnych muszą być kierowane do „komisji do spraw środków budżetowych). Jedynie w senacie istnieje możliwość zakwestionowania decyzji przewodniczącego i przesłanie projektu do innej komisji, bądź przejście od razu do dyskusji plenarnej W komisjach projekty przesyłane są do podkomisji, tam szczegółowo badane z możliwością dokonywania zmian. W toku tych prac ma miejsce daleko posunięta współpraca z urzędnikami odpowiedniego departamentu rządowego, gdzie projekt powstał. Komisje w związku z projektami mogą też dokonywać „przesłuchań”. Pozytywne stanowisko komisji skutkuje przedstawieniem izbie sprawozdania zalecającego uchwalenie projektu w formie wyjściowej lub zmienionej przez komisję, negatywne – brakiem przestawienia, co oznacza nieuchwalenie projektu. Istnieje możliwość „wydobycia” takiego projektu w IR na pisemny wniosek bezwzględnej większości ustawowej liczby członków izby i po upływie 30 dni od przekazania komisji .W IR sprawozdanie komisji trafia do komisji regulaminowej, która dzieli projekty pod względem ich charakteru i ważności i kwalifikuje je do jednego z tzw. kalendarzy, – co oznacza decyzję, co do kolejności omawiania oraz wydaje pod adresem izby jedno z 5 rodzajów „zaleceń”, co oznacza decyzję, co do trybu dalszego postępowania. W tym zakresie może konsultować się z komisją merytoryczną. W senacie komisje regulaminowa nie posiada tych uprawnień. 18. W IR funkcjonuje pięć kalendarzy:

• Kalendarz Unii – obejmujący ustawy podatkowe i apriopriacyjne • Kalendarz izby – inne ważne ustawy • Kalendarz zgody – ustawy nie kontrowersyjne • Kalendarz prywatny – ustawy prywatne • Kalendarz zwolnień – dotyczy wydobywania projektów z rąk komisji

W senacie formalnie funkcjonują dwa kalendarze :

• Kalendarz urzędowy – obejmuje wszystkie ustawy i inne sprawy • Kalendarz egzekutywy – odnosi się do aktów współdziałania Senatu z Prezydentem (Z punktu widzenia procedury ustawodawczej stosuje się tylko ten pierwszy)

Zalecenia Komisji regulaminowej Izby Reprezentantów:

• Zalecenia otwarte – możliwość nieograniczonego zgłaszania poprawek • Zalecenia zamknięte – zakaz zgłaszania poprawek • Zalecenia dopuszczające modyfikację – dopuszczalność wnoszenia poprawek w określonej części projektu lub poprawek autorstwa komisji merytorycznej • Zalecenia uchylające – dopuszczające odstępstwa od reguł regulaminowych Zalecenia złożone 19. Komisja Regulaminowa posiada swobodę, co do terminu wydania swoich decyzji jak i do dokonania odpowiednich kwalifikacji i jeśli ich nie dokona to oznacza to przerwanie procesu ustawodawczego i nieuchwalenie ustawy. Istniej również procedura „wydobywania” projektu z rąk komisji, analogicznie jak z rąk komisji merytorycznych. Po przekazaniu sprawozdania odbywają się (w ramach określonego zalecenia) dyskusje plenarne, zgłaszanie poprawek i głosowania, przy czym częściowo IR pracuje wówczas jako tzw. komisja całej izby (mniej formalnie, nie pod przewodnictwem przewodniczącego). przewodniczącego senacie takie rozwiązanie nie jest stosowane. W obu izbach występują natomiast liczne możliwości skracania procedury, przyspieszania głosowania itd. Po uchwaleniu projektu przez 1 izbę musi on być również przyjęty przez 2. Stosuje się tą samą procedurę tyle, że najczęściej skróconą. Uchwalenie lub nieuchwalenie (tj. formalne odrzucenie lub niedoprowadzenie do końca procedury w izbie) projektu kończy procedurę ustawodawczą. Natomiast w przypadku zmian tekst wraca do pierwszej izby, i wtedy: Jeśli ta na wniosek przew. Komisji merytorycznej zaakceptuje zmiany lub zrezygnuje z projektu to koniec procesu ustawodawczego. Izba ta może przyjąć tzw. poprawki alternatywne i wówczas projekt ponownie rozpatruje druga izba i tak aż do uzyskania zgody obu izb na określony tekst. Może wystąpić o powołanie komisji uzgadniającej (druga izba też musi się na to zgodzić) W jej skład wchodzi przewodniczący i ważniejsi członkowi komisji merytorycznych obu izb. Każda z delegacji posiada jako całość 1 głos a decyzja musi zapaść, w tym sensie, jednogłośnie. Zadaniem komisji jest wypracowanie tekstu kompromisowego, wychodząc z obu różniących się tekstów – nie może natomiast niczego dodawać. Jeżeli komisja uzgadniająca nie potrafi wypracować jednolitego tekstu, kończy to postępowanie ustawodawcze. Jeśli wypracuje jednolity tekst to musi on być jeszcze zaakceptowany przez obie izby. Każda z izb może projekt zaakceptować lub odrzucić, (co kończy postępowanie ustawodawcze) lub zaproponować ponowne podjęcie postępowania uzgadniającego, przy nowych składach komisji uzgadniającej. Obrady komisji uzgadniającej są jawne, jest ona często określana jako „trzecia izba Kongresu” Po uchwaleniu ustawy zostaje ona przedłożona prezydentowi do podpisu. 20. Określenie „trzecia izba kongresu” przypisywane jest również działającym oficjalnie w Kongresie lobbystom. Lobby od 1946r. jest w USA legalne, ale musi spełniać pewne warunki: organizacje chcące informować i wpływać na członków kongresu muszą się zarejestrować u sekretarza izby, winny dokumentować swoje wydatki w powyższym zakresie i przekładać ich dokumentacje, co kwartał sekretarzowi, który je publikuje. Jest to, więc działalność jawna i tym samym poddana kontroli publicznej (w tym „przesłuchaniom w komisjach) 21. Władza wykonawcza – Prezydent USA Prezydent jest wybierany w wyborach pośrednich na 4 lata , z prawem jednej reelekcji. Na urząd prezydenta może zostać wybrana osoba , która ukończyła 35 lat, nie jest obywatelem naturalizowanym i nie popełnia przestępstwa , które uniemożliwia pełnienie funkcji na szczebli federalnym. Artykuł II Konstytucji zna jedynie Prezydenta USA jako piastuna całej władzy wykonawczej. Struktura tej władzy jest więc strukturą monokratyczną, a wszystkie jej czynniki składowe, niezależne od stopnia ustawowej samodzielności, działają w obrębie władzy prezydenta. Prezydenta który jest jej wyłącznym i całkowitym szefem. Zasada separacji władz wymaga od niego podobnej co Kongres demokratycznej legitymacji ( którą zapewniają mu wybory powszechne) oraz odpowiedzialności jedynie przed ludem(prawnie realizowaną wówczas, gdy ponownie ubiega się o swój urząd, faktycznie będąc stale obiektem powszechnego zainteresowania społeczeństwa). Odpowiedzialność ta może koncentrować się na osobie prezydenta także dlatego, że jest on organem działającym całkowicie samodzielnie. W postępowaniu swym jest on wolny od obowiązku działania dopiero na wniosek innego organu oraz od obowiązku uzyskiwania zgody innego organu( zwłaszcza kontrasygnaty). 22. Wybory Prezydentem może zostać osoba, która ukończyła 35 lat życia, urodziła się w stanach i stale w nich zamieszkuje od co najmniej 14 lat. Kadencja trwa 4 lata, urząd można piastować dwukrotnie (jedynie wiceprezydent, który przejął f. Prezydenta i sprawuje ją krócej niż 2 lata może jeszcze dwukrotnie ubiegać się o ten urząd). • Wybory prezydenckie są pośrednie: Każdy stan wyznacza elektorów w liczbie równej jego reprezentacji w obydwu izbach kongresu, a dopiero ci wybierają prezydenta. Od 1961r. trzech elektorów wybiera również ludność Dystryktu Kolumbia – łączna ilość elektorów wynosi więc 538. • Wybory elektorskie są powszechne i bezpośrednie, elektorem nie może zostać członek kongresu lub funkcjonariusz władz federalnych • Dzień wyborów elektorskich pokrywa się z dniem wyboru do IR , stosowany jest system większości zwykłej – elektorami zostają osoby, które uzyskały kolejno najwięcej głosów. Przy funkcjonującym systemie dwupartyjnym cała liczba mandatów elektorskich przypada liście kandydatów partii, która uzyskała najwięcej głosów wyborców (wyborcy nie mogą glosować na kandydatów różnych list, musza glosować w sposób zblokowany) • Elektorzy wybrani w poszczególnych stanach spotykają się w stolicach swych stanów w najbliższy poniedziałek po drugiej środzie grudnia i tam głosują, a rezultaty przesyłają do przewodniczącego Senatu. Ten zwołuje wspólne posiedzenie obu izb i oznajmia wynik. Wygrywa kandydat, który uzyskuje bezwzględną większość głosów elektorskich – 270. • Jeśli żaden z kandydatów nie osiągnie takiej większości, wówczas wyboru dokonuje IR, ale głosując nie indywidualnie, lecz poszczególnymi stanami, przy czym każdemu stanowi przysługuje jeden głos. Wybór ograniczony jest do 3 kandydatów, którzy poprzednio uzyskali kolejno najwięcej głosów elektorskich, wymagana jest znowu większość bezwzględna – a więc teraz 26 • W podobny sposób wybiera się Wiceprezydenta, z tym, że jeżeli elektorzy nie są w stanie wyłonić zwycięzcy, wybór przechodzi na senat, gdzie jednak senatorzy głosują indywidualnie a nie stanami • Faktycznie wyniki wyborów prezydenckich są już znane w chwili wyłonienia elektorów. Można, bowiem obliczyć iloma głosami elektorskimi dysponuje każda z partii i stosownie do tego wskazać, kto wygra wybory (ponieważ mandaty nie mogą podzielić się po równo, bo trzeba je liczyć nie indywidualnie ale stanami). Można, więc powiedzieć, że wyborcy głosują nie tyle na kandydatów na elektorów, co na określonego kandydata na prezydenta, a więc wybory formalnie pośrednie stają się faktycznie bezpośrednimi. • Negatywną konsekwencją wyboru kolegium elektorskiego systemem większości zwykłej może być wybór tzw. prezydenta mniejszości: polega to na tym, że w kolegium elektorskim większość uzyskać może partia, na która głosy oddała mniejszość wyborców – dzieje się tak, dlatego że głosy oddane w poszczególnych stanach na kandydatów partii, która w nich przegrywa nie znajdują żadnego odzwierciedlenia w składzie kolegium – choć może tu chodzić o wcale niemałe liczby. Zsumowanie takich głosów przypadłych w skali całego kraju może wykazać, że w kolegium większość posiada partia, na którą de facto głosowała mniejszość wyborców. Wybrany w ten sposób prezydent posiada poparcie większości elektorów, ale mniejszości wyborców. 23. Prawybory Instytucja prawyborów zapewnia udział wyborców nie tylko w procedurze desygnacji na urząd Prezydenta, ale również ich udział w procedurze selekcji na ten urząd. Formalnie prawybory dotyczą wybierania delegatów na ogólnokrajowe, dwie konwencje partyjne, na których wybierani są kandydaci na prezydenta obydwu partii; w każdym stanie odbywają się, więc dwukrotnie: prawybory demokratyczne i republikańskie Ustawy stanowe wprowadzają: prawybory otwarte – wziąć w nich udział mogą wszyscy, i to dwukrotnie (bo dla obu partii) lub zamknięte – udział w nich biorą tylko tacy, którzy wcześniej zarejestrowali się jako członkowie danej partii, więc mieszkańcy stanu mogą wziąć w nich udział tylko raz wyborcy każdego stanu wybierają delegatów na konwencję w liczbie dwukrotnie większej od liczby wybieranych przez nich elektorów. Całkowita lb delegatów na konwencję wynosi więc 1076 ale głosuje się na konwencjach stanami nie ma zasady trwałego popierania kandydatów dla których wcześniej deklarowało się poparcie, gdyż konwencja dąży do zgłoszenia kandydatury, popieranej przez wszystkich uczestników 24. Funkcje Prezydenta USA

JAKO PROMOTORA USTAW:

• przełamanie w praktyce konstytucyjnego zakazu bezpośredniej inicjatywy ustawodawczej (formalnie tylko kongresmani mają inicjatywę ustawodawczą ale w praktyce większość projektów jest inicjowana przez egzekutywę) • orędzia do kongresu • coroczne, przedstawiane na początku sesji „informacje o stanie Unii” i zalecenia w sprawie środków koniecznych i właściwych + dołączane do niech projekty ustaw (które jednak formalnie muszą być składane przez członka izby) • orędzie budżetowe • orędzie ekonomiczne – o stanie gospodarki, również może zawierać propozycje ustawodawcze • orędzie specjalne – dotyczące konkretnych zagadnień • wykorzystanie prawa weta ustawodawczego (lub groźbę jego zastosowania co często skłania izby do ustępstw i kompromisów… • współpraca z członkami Kongresu poprzez zaufanych parlamentarzystów 25. JAKO EGZEKUTORA USTAW I SZEFA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ: troszczy się o ścisłe wykonywanie ustaw (także wykonywanie wyroków sądów federalnych) W realizacji tego zadania dysponuje organami administracji federalnej takimi jak: wiceprezydent – zostaje prezydentem w sytuacji śmierci Prezydenta lub złożenia przez niego urzędu, lub „pełni obowiązki prezydenta” w sytuacjach niemożności przez niego sprawowania urzędu. Musi wtedy mianować nowego wiceprezydenta, który już nie pochodzi z wyborów powszechnych departamenty i ich szefowie – odpowiedniki ministerstw niezależne agencje wykonawcze – organy niezależne od departamentów, podlegające prezydentowi, powoływane poprzez ustawy niezależne komisje regulujące - organy niezależne od departamentów i Czesiowi również od Prezydenta, mają prawo wydawania przepisów prawnych w zakresie zarządzanych przez nie praw i rozstrzyganych sporów zwierzchnictwo prezydenta – pełne podporządkowanie powyższych organów prezydentowi (wyjątek - niezależne komisje regulujące). Kierownicy departamentów są, więc jedynie czynnikami opiniodawczymi. Nawet tzw. Gabinet prezydenta (zebranie wszystkich kierowników departamentów zwoływane przez prezydenta + wiceprezydent) ma charakter opiniodawczy przejawy zwierzchnictw prezydenta: mianuje urzędników państwowych i ich odwołuje może wydawać wiążące wytyczne, dyrektywy i polecenia pod adresem podległych mu organów kontrola nad funkcjonowaniem administracji, żądanie sprawozdań, informacji, inspekcje prawo do zmiany rozstrzygnięci podejmowanych przez podległe mu organy substytucja – wyłączanie kierowników pewnych organów i przejmowanie ich uprawnień wydawanie przepisów prawnych: rozporządzenia – wydawane na podstawie ustawy, zmierzające do jej konkretyzacji zarządzenia – w sprawach wewnętrzno – organizacyjnych i proceduralnych administracji federalnej (bez upoważnienia ustawy) proklamacje – służące określeniu daty wejścia w życie ustawy, albo skutkujące zawieszeniem jej funkcjonowania 26. JAKO KIEROWNIKA POLITYKI ZAGRNICZENEJ:

• zawieranie umów międzynarodowych • mianowanie ambasadorów i konsulów oraz przyjmowanie ambasadorów państw obcych • wysyłanie zagranicznych misji • proklamowanie kierunków polityki zagranicznej (orędzia, projekty ustaw, wizyty zagraniczne, wystąpienia na forum organizacji międzynarodowych, udział w konferencjach międzynarodowych, instrukcje dla ambasadorów) • zawieranie porozumień administracyjnych: • umowy posiadające charakter wykonawczy wobec już istniejących ustaw lub traktatów • umowy wymagające następnie wydania ustaw dla ich realizacji lub zgody Kongresu • umowy w sprawach leżących w ramach konstytucyjnych kompetencji Prezydenta

27. JAKO GŁÓWNODOWODZĄCEGO SIŁ ZBROJNYCH:

• Prezydent posiada faktyczną władzę wydawania rozkazów operacyjnych Siłom Zbrojnym w czasie pokoju i wojny, mianowania i zwalniania dowódców itd. • Władza wojenna w trakcie konfliktu zbrojnego (nawet bez wypowiedzenia wojny przez Kongres) – zarządzanie wszelkimi sprawami, zgłasza gospodarczymi i bezpieczeństwa publicznego, powiązanymi z toczącymi się działaniami wojennymi • Możliwość prowadzenia operacji wojskowych za granicą (bez wypowiedzenia wojny) w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa, spowodowanego atakiem na terytorium USA lub na jego Siły Zbrojne – konieczność jednak konsultacji z Kongresem, max czas trwania takiej operacji – 60 dn, możliwość przedłużenia przez ustawę o dalsze 30 dni. Kongres może natomiast w każdej chwili zażądać przerwania operacji w drodze rezolucji równoległej – niewymagającej podpisu prezydenta , gdzie jego veto nie jest możliwe. • UPRAWNIENIA NOMINACYJNE POZA SFERĄ EGZEKUTYWY: Przede wszystkim mianuje sędziów Sądu Najwyższego oraz może mianować sędziów federalnych sądów niższej instancji • PRAWO UŁASKAWIANIA – prawo zawieszania i darowania kary za przestępstwa przeciwko USA, nie dotyczy spraw wszczętych w procedurze impeachment 28. Aparat pomocniczy Prezydenta Urząd Wykonawczy – swego rodzaju „kancelaria prezydenta” w jej skład wchodzą: Urząd Białego Domu – najbliżsi doradcy i współpracownicy - „asystenci” Biuro Zarządzania i Budżetu – m.in. Wydział Spraw Ustawodawczych Krajowa Rada Bezpieczeństwa (NSC) – Prezydent, wice, sekretarz stanu, sekretarz obrony, doradca ds. bezpieczeństwa, dyrektor biura ds. przygotowywania sytuacji nadzwyczajnych + zapraszane osoby, tej radzie podporządkowana jest CIA Rada Doradców Ekonomicznych – główne zadanie to przygotowanie orędzia ekonomicznego prezydenta 29. System Hamulców

Hamulce egzekutywy wobec Kongresu:

1. Veto zwykłe (zawieszające) • Projekty ustaw uchwalone ostatecznie prze obie izby wymagają aprobaty i podpisu prezydenta. Termin przesłania projektu nie jest ustalony i zależy od izby, która uchwaliła go jako 2 – może to być dzień uchwalenia, jakiś późniejszy, nawet ostatni dzień sesji albo pierwszy dzień sesji następnej. • Jeśli prezydent podpisze tekst, staje się on ustawą i wchodzi w życie, jeśli w ciągu 10 dni od otrzymania projektu do podpisu prezydent nie zareaguje to również wchodzi on w życie • Prezydent może jednak w ciągu tych 10 dni odesłać projekt do izby, która rozpoczęła nad nim prace, wraz ze swymi zastrzeżeniami wskazującymi na przyczyny odmowy podpisania (niekonstytucyjność, niecelowość, zbędność, szkodliwość itd.) • Jeśli Kongres dalej będzie chciał uchwalić tą ustawę to obie izby po kolej musza przegłosować projekt jeszcze raz tym razem większością 2/3 w każdej izbie i wtedy prezydent musi już podpisać ustawę Nie jest jednak takie proste uzyskanie takiej większości stąd veto formalnie tylko zawieszające często okazuje się skuteczne

2.Veto kieszonkowe • Następuje, kiedy prezydent odsyła do Kongresu niepodpisany projekt a ten „przerywając swoje prace uniemożliwi jego zwrot”. W praktyce odnosi się to do przerw między sesjami i kadencjami Kongresu. Prezydent nie podpisuje projektu, i choć nie zwraca go Kongresowi nie staje się on ustawą. Powinien jednak poinformować o tym zdarzeniu Kongres. Veto takie jest nieprzełamywalne i absolutne. • zakaz veta selektywnego – veto musi dotyczyć całości projektu

3.Zamrażanie kredytów Prezydent jako wykonawca ustaw ma w praktyce możliwość wstrzymywania ich realizacji (całości lub części). Uprawnienie te ma szczególne znaczenie w odniesieniu do ustaw apriopriacyjnych (przyznających kredyty), gdzie prezydent przywołując względy oszczędnościowe sabotuje realizację ustaw autoryzacyjnych. Nosi to nazwę „zamrażania” kredytów. Bronią parlamentu w tej sprawie jest poczynienie w ustawie zastrzeżenia zabraniającego zwłoki w realizacji kredytów. Takie działania prezydenta legalizuje ustawa o budżecie i kontroli zamrażania kredytów z 1974r. ale nakłada na nie określone warunki: • obowiązek informowania przez prezydenta kongresu o zamiarze zamrożenia (w przypadku zaniechania przez prezydenta zajmuje się tym Kontroler Generalny) • decyzja prezydenta może zostać uchylona drogą rezolucji dowolnej izby • decyzje prezydenta o unieruchomieniu kredytów są anulowane po 45 dniach od otrzymania przez izbę stosownej informacji i prezydent jest zobowiązany uruchomienie kredytów 31. Hamulce legislatywy wobec prezydenta

• „władza nad sakiewką” – przyznawanie kredytów na wszelkie działania administracji federalnej, dokonywane w formie ustaw apriopriacyjnych. Uchwalenie kredytów lub ich brak oznacza określenie kierunków i rozmiarów działalności prezydenta • wymóg zgody senatu na zawierane przez Prezydenta traktaty międzynarodowe – zgoda senatu musi być wyrażona większością 2/3 głosów po wcześniejszej konsultacji prezydenta z liderami partii w senacie, członkami komisji spraw zagranicznych i innymi wpływowymi senatorami. (wymóg zgody senatu nie dotyczy porozumień administracyjnych) • wymóg zgody senatu na nominacje dokonywane przez prezydenta – dotyczy stanowisk ambasadorów i konsulów, sędziów Sądu Najwyższego oraz wszystkich funkcjonariuszy państwa na urzędy, utworzone przez ustawy • veto legislatywy - obejmuje rozmaite możliwości uzależnienia Prezydenta od czynnika parlamentarnego, przy stanowieniu przez niego przepisów prawnych, np.:

1. aktowi prezydenta nadaje się warunkowa moc obowiązującą i obie izby lub któraś z nich może podjąć w określonym czasie rezolucje dezaprobującą akt prezydenta i wówczas ulega on uchyleniu
2. akt prezydenta dopiero wówczas nabiera mocy prawnej, jeśli któraś z izb lub obie wyraża na to zgodę w określonym czasie
3. wymóg corocznego potwierdzania aktu prezydenta przez izby lub komisję kongresową

32. Wiceprezydent

Konstytucja nic nie stanowi o roli wiceprezydenta w mechanizmie działania władzy wykonawczej. Jedynym przepisem konstytucyjnym(oprócz przepisów regulujących jakiś wybór) odnoszącym się do niego jest aktualnie poprawka XXV stanowiąca, po pierwsze, że w sytuacji śmierci Prezydenta lub złożenia go z urzędu „wiceprezydent zostaje prezydentem” . Natomiast w innych sytuacjach niemożności wykonywania przez Prezydenta swych funkcji, Poprawka ta czyni z wiceprezydenta osobę „pełniącą obowiązki prezydenta”. Z kolei opróżnienie urzędu wiceprezydenta rodzi obowiązek Prezydenta dokonania mianowania nowego (za zgodą obu izb Kongresu), który już nie będzie pochodził z wyborów powszechnych. Z istoty pozycji wiceprezydenta wynika więc, że powinien być to najbliższy współpracownik Prezydenta. Praktycznie jednak faktyczna rola wiceprezydenta uzależniona jest całkowicie od woli Prezydenta, który może go w określonym zakresie wciągać w kierowanie państwem i w proces realizacji ustaw lub pozostawić całkowicie poza biegiem spraw publicznych. Obecnym wiceprezydentem USA od 20 stycznia2009 roku jest Joe Biden . 33. Stanowy aparat państwowy – urzędy gubernatorskie Władzą wykonawczą na szczeblu stanu kieruje gubernator. Jest on wybierany przez miejscową ludność na okres od 2 do 4 lat w wyborach bezpośrednich. Jego uprawnienia w poszczególnych stanach są zróżnicowane. Wszędzie ma prawo weta wobec projektów ustaw przyjętych przez organ ustawodawczy. Gubernator wydaje rozporządzenia, wyznacza i odwołuje niewybieralnych urzędników. Jemu jest podporządkowana policja stanu i gwardia narodowa. We wszystkich stanach gubernator może być usunięty ze stanowiska w procedurze impeachmentu, a w 12 stanach dopuszcza się jego przedterminowe odwołanie w drodze głosowania wyborców. 34. Władza sądownicza – Sąd Najwyższy Sąd Najwyższy – skalda się z przewodniczącego i ośmiu sędziów powoływanych przez prezydenta „za radą i zgodą Senatu” (Kongres może zwiększyć lub zmniejszyć skład Sądu). Sędziowie pełnią swoje funkcje dożywotnio; aby trochę przyspieszyć rotację wprowadzono przepis mówiący, iż sędzia Sądu Najwyższego może po ukończeniu 70 roku życia przejść na emeryturę, której wysokość jest równa jego uposażeniu. Sąd Najwyższy jest organem sprawującym kontrolę konstytucyjną. Sąd ma trzy podstawowe funkcje: kreacyjna – sąd może odstąpić od zaistniałego precedensu uznając, że rozpatrywana sprawa różni się od sprawy będącej źródłem precedensu; jego rozstrzygnięcie staje się nowym obowiązującym precedensem – Sąd rozstrzygając spory w systemie prawa precedensowego tworzy nowe normy prawne; interpretacyjna - związana z wykładnią ustaw i innych aktów ustanowionych przez Kongres i władzę wykonawczą; sędziowie stosując ustawy i dokonując ich treść. ustrojodawcza – prawo do kontroli zgodności z konstytucją ustaw i innych aktów prawnych oraz działań urzędowych. Kontroli konstytujcyjności może dokonywać każdy sąd, jeśli któraś ze stron procesu zaskarży jakiś istotny dla sprawy przepis jako niezgodny z konstytucją . szczególna rola Sądu Najwyższego wynika z faktu, iż jako instancja odwoławcza dokonuje ostatecznych rozstrzygnięć w tego rodzaju sprawach. 35. Impeachment Jest to szczególna procedura odpowiedzialności konstytucyjnej funkcjonariuszy wszystkich 3 władz w drodze oskarżenia o sprzeniewierzenie władzy. Odpowiedzialności tej podlegają prezydent, wiceprezydent i wszyscy cywilni funkcjonariusze federalni. Wszczynana jest w dość niejawnie określonych przypadkach – zdrady, przekupstwa, „innych” zbrodni lub przewinień. Procedura: • Postępowanie rozpoczyna się od wniosku członka IR, komisji tej izby lub prezydenta. Po rozpatrzeniu wniosku IR może uchwalić rezolucję kierującą sprawę do Komisji wymiaru sprawiedliwości a ta, przeprowadza przesłuchania i winna złożyć izbie sprawozdanie i fakultatywnie projekt „artykułów oskarżenia” • IR nie jest związana stanowiskiem komisji, jeśli jednak przychyli się do wniosku, uchwala rezolucję o postawieniu w stan oskarżenia i kieruje ją do Senatu oraz wybiera 5 – 11 oskarżycieli. • O winie rozstrzyga Senat w procedurze przypominającą sądową. (w przypadku oskarżenia prezydenta lub wicep. Posiedzeniom senatu przewodniczy prezes SN) • Uznanie winnym wymaga kwalifikowanej większości 2/3 głosów obecnych senatorów i oznacza usunięcie z zajmowanej funkcji, z możliwością zakazu pełnienia funkcji publicznych w przyszłości. Skazanie w procedurze impeachmant nie wyklucza pociągnięcia następnie danej osoby do odpowiedzialności sądowej na ogólnych zasadach. 36. System partyjny i partie polityczne

W USA ukształtował się system dwupartyjny . Jest to system różniący się w sposób zasadniczy od europejskich systemów partyjnych. Różnice te dotyczą zarówno genezy , struktury organizacyjnej, jak i programów partii politycznych. Scena polityczna USA jest zdominowana przez dwie wielkie partie : republikanów – nazywanych też w skrócie GOP (Grand Old Party)- których symbolem partyjnym jest słoń i demokratów których symbolizuje osioł . Zasady przynależności partyjnej określa ustawodawstwo stanowe, a nie statut partii. Są one w każdym stanie jednakowe dla republikanów i demokratów. Przynależność do partii , sprowadza się do uczestnictwa w prawyborach. Nie występuje członkowstwo stałe. Liczbę członków partii określa się liczbą głosów oddanych na kandydata partii w wyborach prezydenckich. Nie płaci się składek partyjnych. Struktura organizacyjna obu wielkich partii formalnie jest podobna do innych partii na świecie, z tą różnicą, że nie ma w nich podstawowych organizacji (kół) bezpośrednio zrzeszających masy członkowskie. Na czele partii stoją komitety ogólnokrajowe wybierane co 4 lata przez konwencje partyjne. Na średnim szczeblu hierarchii partyjnej istnieją komitety okręgowe a na szczeblu najniższym władze lokalne . Do współdziałania całej organizacji dochodzi głownie w czasie wyborów prezydenckich; po ich zakończeniu każde ogniwo czy szczebel tej hierarchii prowadzi autonomiczną politykę. Głównym zadaniem komitetów jest organizacja wyborów władzy miejscowej i nadrzędnej. Na czele komitetu stoi przewodniczący, przeważnie szef machiny partyjnej. Przewodniczący krajowego komitetu jest głównym bossem . Kieruje aparatem partii i zajmuje się sprawami organizacyjnymi. Przywódcą partii jest kandydat na prezydenta lub urzędujący prezydent. Komitety krajowe obu partii prowadzą jedynie akcje propagandowe, zbierają fundusze, wyszukują kandydatów na przyszłych działaczy, organizują kampanie wyborcze. Żadna z obu partii, ani Partia Republikańska ani Partia Demokratyczna nie mają stałych programów, występują z platformami wyborczymi stanowiącymi zbiór zasad w zakresie polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa. Ideologiczna specyfika obu wielkich partii przejawia się tym, że występują w nich sprzeczne koncepcje i filozofie. Wobec obu wielkich partii nie ukształtowała się licząca się opozycja partii trzecich. Utrwalenie się systemu dwupartyjnego jest następstwem wielu czynników. Są to w szczególności „konsensus ideologiczny”, tradycja, większościowy system wyborczy. W społeczeństwie amerykańskim przeważa zgoda co do podstawowych wartości i dlatego dwie partie są wystarczającą płaszczyzną porozumienia się różnych sił politycznych. Wyborcy , zgodnie z utrwaloną już tradycją , identyfikują się w sposób trwały z jedną z dwóch wielkich partii. Większościowy system wyborczy zmusza do tworzenia rozbudowanych koalicji interesów , w czym przewagę mają ugrupowania duże – republikanów i demokratów. 37. Partia Republikańska - jedna z dwóch głównych sił politycznych w USA. Potocznie nazywana Grand Old Party (GOP). Współcześni Republikanie są konserwatystami w kwestiach społecznych, w ekonomii opowiadają się za minimalną ingerencją państwa w gospodarkę, są bliscy neoliberalizmowi. Początki partii sięgają okresu sprzed wojny secesyjnej, kiedy to rósł w siłę ruch przeciwników niewolnictwa. Niektórzy z nich szukali metod politycznej walki z tym zjawiskiem. Nie znajdując poparcia u żadnej z liczących się ówcześnie sił politycznych (Partia Demokratyczna, Amerykańska Partia Wigów), założyli, w 1840 roku, własną Partię Wolności. Wkrótce organizacje przeciwników niewolnictwa zaczęły zwalczać niewolnictwo na terenie samych Stanów Zjednoczonych. Powstała Partia Wolnej Ziemi (Free Soil Party). Podobne organizacje pojawiały się i znikały, prowadziły jednak do wykrystalizowania się postaw i programów. W latach pięćdziesiątych XIX wieku doszło do upadku systemu politycznego. Zniknęła Partia Wigów i rozpadła się Partia Demokratyczna. Wskutek sporu wokół Ustawy o Kansas i Nebrasce (rok 1854) pojawiła się Partia Republikańska. Ustawa przewidywała bowiem, że kwestia niewolnictwa w tych dwóch stanach zostanie pozostawiona do rozstrzygnięcia mieszkańcom tych stanów. Wywołało to wściekłość abolicjonistów, gdyż łamało postanowienia Układu z 1820 roku, kiedy to ustalono, że niewolnictwo na tych terytoriach będzie zakazane. Przeciwnicy niewolnictwa odbyli w związku z tą sprawą szereg spotkań, które uznawane są za początki Partii Republikańskiej. Republikanie już w 1856 roku wystawili swojego kandydata w wyborach prezydenckich. John C. Frémont zdobył 33% głosów. Cztery lata później Partia Republikańska była jedną z głównych sił politycznych w kraju. Zdobycie tej pozycji ułatwiła jej sytuacja w kraju. Partia Wigów zniknęła ze sceny, a Partia Demokratyczna była głęboko podzielona. Po secesji Południa Republikanie zdobyli większość w rządzie, a po wojnie secesyjnej uzyskali trwałą przewagę i mogli samodzielnie sprawować władzę mniej więcej do końca XIX wieku. Uchodzili za partię ludzi bogatych, a następny okres ich wpływu na władzę to początek lat 70. XX wieku. Od tamtego czasu partia ta pozostaje jedną z dwóch najważniejszych organizacji politycznych w USA. Z jej ramienia wyszło 18 prezydentów USA. 38. Program polityczny republikanów

Wśród Republikanów można wyróżnić cztery grupy ideowe: liberałów (w znaczeniu amerykańskim; stanowią oni większość Republikan tylko z nazwy), konserwatywnych liberałów, konserwatystów, neokonserwatystów. Od czasów rządów prezydenta Ronalda Reagana dominuje ta druga grupa. Republikanie popierają: • wolny rynek • minarchizm • niskie podatki • walkę z monopolami • mniej ograniczeń dla wielkich korporacji • walkę z przestępczością • prawo do posiadania broni palnej dla każdego • ograniczenie wydatków na pomoc socjalną • rozwój armii • walkę z terroryzmem

Partia Republikańska bardziej niż Partia Demokratyczna akcentuje przywiązanie do wartości chrześcijańskich. Np. Republikanie sprzeciwiają się legalizacji aborcji, eutanazji, narkotyków czy związków homoseksualnych. Są zwolennikami prawa uczniów do modlitwy w szkołach publicznych. Republikanie sprzeciwiają się również większemu napływowi imigrantów do USA. Są też zwolennikami surowego, prostego prawa np. stosowania kary śmierci. 39. Michael Steele 30 stycznia 2009 wybrany na stanowisko przewodniczącego Komitetu Krajowego Partii Republikańskiej (GOP) (jako pierwszy czarnoskóry polityk na tym stanowisku) 40. Partia demokratyczna Jest to partia łącząca amerykańskie środowiska centrowe i centro-lewicowe. W wyborach prezydenckich popierają jej kandydatów małe ugrupowania lewicowe. Jest najstarszą partią amerykańską i drugą najstarszą na świecie. Obecnie jest wyrazicielką myśli umiarkowanie liberalnej, czyli, w znaczeniu amerykańskim, lewicowej, choć początkowo to raczej właśnie ona była bardziej konserwatywna od konkurencyjnej Partii Republikańskiej, cały czas pewne wpływy mają (głównie na Południu) konserwatyści (jak i u republikanów liberałowie). Z niej wywodzą się tacy liberalni politycy, jak prezydenci Franklin D. Roosevelt, John F. Kennedy, Lyndon B. Johnson czy Bill Clinton, choć także tacy konserwatyści jak Andrew Johnson czy Grover Cleveland, a także do pewnego stopnia Woodrow Wilson. Konkurencyjni republikanie są programowo i jeżeli idzie o większość ich przedstawicieli na szczeblu władzy konserwatywni. Wedle najprostszej definicji demokraci to amerykańska centrolewica, zaś republikanie centroprawica. Początki partii sięgają do 1793, choć obecna nazwa używana jest od około 1833. 41. Stosunek do praw obywatelskich Przed uchwaleniem XIII poprawki do Konstytucji Partia Demokratyczna (w opozycji do Partii Republikańskiej) zdecydowanie sprzeciwiała się zniesieniu niewolnictwa. Po zakończeniu wojny secesyjnej Demokraci sprzeciwiali się wszelkim dążeniom Republikanów do równouprawnienia Murzynów. Skutkiem tego (a także z powodu głębokiej niechęci do republikanów na Południu, których jednoznacznie kojarzono z wojskami Północy) po zakończeniu rekonstrukcji w 1877 roku demokraci całkowicie przejęli władzę na Głębokim Południu, które stało się obszarem ich niepodzielnych wpływów przez najbliższe sto lat. Niedługo potem władze stanowe zaczęły wprowadzać różnorakie przepisy (tzw. Jim Crow laws) ustanawiające ścisłą segregację rasową. Z kolei demokratyczny Prezydent Woodrow Wilson wprowadził w czasie swojej prezydentury segregację rasową na szczeblu rządu federalnego. Dopiero seria wyroków Sądu Najwyższego w latach 50. i 60. uznających nielegalność tych praktyk, zmiana nastawienia części południowych demokratów (kluczowe znaczenie miała tu postawa prezydenta Lyndona Johnsona), a także zawiązanie koalicji pomiędzy republikanami, a umiarkowanymi demokratami w celu uchwalenia w Kongresie Ustawy o Prawach Obywatelskich i Ustawy o Prawach Wyborczych doprowadziły do zmiany tych praktyk. Należy jednak wskazać, że jeszcze w 1956 roku 19 Senatorów i 77 członków Izby Reprezentantów (wszyscy prócz dwóch kongresmenów z Wirginii pochodzili z Partii Demokratycznej) podpisało tzw. “Southern Manifesto”, w którym sprzeciwili się dążeniom do zniesienia segregacji rasowej. W okresie od 1880 do 1964 roku praktycznie wszyscy urzędnicy tak stanowi jak i federalni pochodzili na Głębokim Południu z ramienia Partii Demokratycznej (dominacja demokratów była zresztą też widoczna w stanach nie zaliczających się sensu stricto do Głębokiego Południa, takich jak Wirginia czy Teksas) zaś republikanie nie wystawiali zazwyczaj nawet kontrkandydatów. Podobnie nie zdarzyło się w tym okresie nigdy, aby demokrata nie wygrał wyborów prezydenckich w którymkolwiek ze stanów Południa (często zdarzało się, że kandydat republikanów na prezydenta nie był nawet w niektórych stanach Południa zarejestrowany). Wraz z odejściem kierownictwa Partii Demokratycznej od popierania segregacji rasowej, część południowych demokratów zmieniła swoje poglądy w kwestii praw obywatelskich, część mimo pozostania przy poglądach pozostała w partii, zaś niektórzy przeszli do stającej się bardziej konserwatywną Partii Republikańskiej. 42. Program polityczny Demokraci są główna siłą lewicową w Stanach Zjednoczonych. Partia dzieli się na dwie grupy: liberałów i konserwatystów. Demokraci popierają: • państwa opiekuńcze • podatki progresywne • keynesizm państwowy • prawa mniejszości • walkę o równouprawnienie kobiet • legalną aborcję • legalną eutanazję • legalizację związków homoseksualnych

Demokraci sprzeciwiają się • legalizacji broni palnej • wpływowi kościoła na państwo 43. Timothy Michael “Tim” Kaine (ur. 26 lutego 1957 w St. Paul, Minnesota) – polityk amerykański, wicegubernator i od 2006 gubernator stanu Wirginia. Jest członkiem Partii Demokratycznej oraz Przewodniczącym Krajowego Komitetu Partii Demokratycznej. 44. Lista partii politycznych w USA: Partia Niepodległości Alaski(Alaskan Independence Party) Connecticut na rzecz Liebermana (Connecticut for Lieberman) Partia Demokratyczna (Democratic Party) Partia Konstytucyjna (Constitution Party) Partia Libertariańska (Libertarian Party) Partia Republikańska (Republican Party) Partia Zielonych (Green Party) 45. Administracja lokalna Organy ustawodawcze są we wszystkich stanach (po za Nebraską) dwuizbowe. Obie izby są wybierane na drodze bezpośrednich wyborów- członkowie niższej izby na 2 lata, a wyższej na 4 lata. Pełnomocnictwa ustawodawcze legislatur stanowych z reguły są jednakowe. W procedurze ustawodawczej stanów stadium rozstrzygającym jest rozpatrzenie projektów ustaw w komisjach. W większości stanów podstawową jednostką regionalną jest hrabstwo. W każdym hrabstwie ludność wybiera radę hrabstwa, która zarządza pobieraniem podatków, określa lokalne dochody, wydaje licencję na działalność organizacji handlowych itp. Ważnym urzędnikiem w hrabstwie jest szeryf, wybierany na 2-4 lata. Jest on naczelnikiem policji, prowadzi areszty. Lokalnymi korporacjami w USA są miasta. Strukturę i pełnomocnictwa organów miejskich określają prawa stanowe, ustanawiające „karty samozarządzania” oddzielnie dla każdego miasta i dla całej kategorii miast . 46/47/48 obecnie sprawujący władze 49. bibliografia