Heroizm oznacza bohaterstwo, na ogół łączony jest z bohaterską walką, kiedy ludzie walczą w obronie swojej ojczyzny. Eliza Orzeszkowa w powieści “Nad Niemnem” ukazała dwa oblicza heroizmu na przykładzie dwóch mogił: Jana i Cecylii oraz powstańców. Pierwszą opisaną we fragmencie mogiłą jest grób Jana i Cecylii. Mogiła ta znajduje się głęboko w lesie, pokryta jest porastającymi trawami i krzewami. Grób znajdował się na końcu alei, można było tam ujrzeć porastające zboże, rozłożyste grusze i sosny. Grób Jana i Cecylii był zadbany i pamiętano o nim. Był on bardzo ważny dla rodziny Bohatyrowiczów, gdyż był dowodem przeszłości rodu i poświęcenia dla pracy. Jan i Cecylia pochodzili z różnych klas społecznych. W tamtych czasach nie było bowiem dopuszczalne, by szlachcianka związała się z chłopem. Byli zmuszeni do ucieczki i osiedlenia się w puszczy. Wybrane przez nich miejsce było dzikie i nie było przygotowane do zamieszkania. Musieli ciężko pracować, aby niezdatne do uprawy ziemie zamienić w możliwe do zamieszkania obszary. Dzięki wzajemnej miłości i determinacji w dążeniu do celu udało im się założyć gospodarstwo. Później założyli rodzinę. Ciężka, wytrwała i mozolna praca sprawiły, że mogli tam żyć i wybudować osadę. Wszystko czego dokonali, zawdzięczali tylko sobie i swojej pracy. Kiedy byli już w podeszłym wieku, a gospodarstwo prowadziły już ich dzieci, przybył król Zygmunt August. Pełen podziwu dla poświęcenia i bohaterstwa rodziny nadał im tytuł szlachecki, nazwisko “Bohatyrowicz” od bohaterstwa oraz herb Pomian. Wielką pracę tych ludzi uznał i docenił sam król, było to, więc największe z możliwych wyróżnień. Jan i Cecylia to bohaterowie pracy, ich celem nie była walka o romantyczne ideały, ale codzienny trud w budowaniu rodziny. Ich odwaga polegała na zmaganiu się z trudnościami życia, tworzeniu rodziny i osady. Jak podkreśla król podczas swojej wizyty: “Ale żeś ty był bohatyrem mężnym, który tę oto ziemię dzikiej puszczy i srogim zwierzom odebrał, a zawojowawszy ją nie mieczem i krwią, ale pracą i potem, piersi jej dla mnogiego ludu otworzył, a przez to ojczyźnie bogactwa przymnażając”. Praca miała dla nich niezwykłe znaczenie, to właśnie dzięki niej założyli rodzinę i przetrwali. Całość ich działań stanowi pozytywistyczną koncepcję bohaterstwa, heroizmu nie walki, ale pracy na rzecz ojczyzny. Mogiła Jana i Cecylii w powieści Elizy Orzeszkowej stanowi symbol głównych wartości epoki pozytywizmu, a stosunek do niej stanowi podstawę do podziału bohaterów. Po jednej stronie znajdą się ludzie, którzy docenią wartość pracy, tacy jak Justyna czy Witold, a po drugiej zaś romantycy, nie doceniający pracy, pasożyty społeczne, czyli Zygmunt, Kirło, pani Emilia oraz Różyc. Drugą opisaną w “Nad Niemnem” przez Orzeszkową mogiłą jest mogiła powstańców poległych w czasie zrywu narodowyzwoleńczego z 1863 roku. Spoczywało w niej czterdziestu żołnierzy poległych podczas ostatniej bitwy, w tym brat Benedykta Korczyńskiego, Andrzej i ojciec Janka Bohatyrowicza, Jerzy. Położona również wśród natury była bardziej zaniedbana niż grób Jana i Cecylii i odwiedzali ją tylko Anzelm, Jan oraz Andrzejowa. Powoli zarastała roślinnością i kiedy zobaczyła ją Justyna wyglądała już jak leśny pagórek. To zapomnienie świadczy o stosunku ludzi do powstania styczniowego. Chciano o nim zapomnieć tak samo jak o ideałach romantycznej walki. Słuchająca opowiadania Justyna jest pełna szacunku dla poległych. Orzeszkowa ukazała w swym utworze, że niewiele osób docenia poświęcenie ówczesnych bohaterów. Mogiła jest bardzo zaniedbana. Najwierniejszymi towarzyszami pochowanych tam osób była otaczająca mogiłę bujna roślinność i stare drzewa. Korczyńscy, którzy zaraz po klęsce powstania na nowo skłócili się z Bohatyrowiczami, nie chcieli pamiętać o wspólnej przeszłości. Tymczasem ten grób był symbolem wspólnego działania, patriotyzmu, poświęcenia się dla ojczyzny. Był symbolem solidaryzmu społecznego, zjednoczenia się, kiedy przestały być ważne tytuły, pieniądze i korzenie. Wszyscy stali się sobie równi, gdyż walczyli o jeden cel. Zostało w nim pochowanych czterdziestu poległych partyzantów, przywodzi to na myśl skojarzenie z czterdziestoma biblijnymi męczennikami, którzy oddali swe życie za religię i Chrystusa. Takie porównanie jeszcze bardziej gloryfikuje mogiłę, tworzy z niej miejsce święte, kultowe. Dlatego Bohatyrowicze są tak wysoko ocenieni przez Orzeszkową, pamiętają o przeszłości, o zabitych w imię wolności, natomiast Korczyńscy poprzez swoje zapomnienie są potępieni przez pisarkę. Powstańcy to bohaterowie walki. Ich heroizm polegał na poświęceniu się dla narodu i patriotyzmie, a mogiła przypomina postawy, takie jak solidaryzm społeczny czy szacunek dla tradycji. Stąd też podział bohaterów na patriotów, którzy opiekują się grobem i tchórzy, którzy nie rozumieją tradycji powstania. Mogiły w “Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej pełnią bardzo ważną funkcję: przypominają ideały romantyczne i pozytywistyczne. Pierwsza mogiła będąca wielką miłością, poświęceniem i determinacji w pracy, druga zaś patriotyzmu, gotowości oddania życia dla dobra kraju i walki na rzecz ojczyzny. Te dwie mogiły stanowią swoiste sacrum, są miejscami otoczonymi czcią i pamięcią, a opieka nad nimi jest znakiem pamięci o ideałach z przeszłości.