1.Przysposobienie obronne i przysposobienie wojskowe w II RP W okresie 1918 – 1939, w państwie polskim przysposobieniem wojskowym zajmowały się: • instytucje państwowe w tym wojsko; • szkoły; • organizacje paramilitarne i społeczne. Gdy Polska wchodziła w okres niepodległości w 1918 roku panowała trudna sytuacja zarówno gospodarcza jak i ekonomiczna. Dostrzegając znaczenie edukacji obronnej dla kształtowania morale mas żołnierskich, nie zawsze do końca świadomych stopnia zagrożenia ojczyzny, władze państwowe i wojskowe znaczny nacisk kładły na jej prowadzenie w skali całego społeczeństwa. W działalności wychowawczej nawiązywano do doświadczeń i tradycji z okresu powstań narodowych, jak i walk na frontach I wojny światowej, szczególnie podkreślając potrzebę dyscypliny oraz wychowania moralnego. W przyjętym już wówczas programie edukacyjnym starano się, poprzez wojskową służbę oświatowo–wychowawczą, poszerzyć wiadomości z zakresu historii Polski. Program zawierał, między innymi tematy dotyczące tradycji oręża polskiego oraz powinności żołnierza i obywatela gotowego do oddania życia w obronie zagrożonej ojczyzny. Praktyczną szkołę przyspieszonej edukacji militarnej społeczeństwa stanowiły walki prowadzone o granice II Rzeczypospolitej. Jednak po wojnie, zauważono znaczne osłabienie dotychczasowego zainteresowania wojskiem i sprawami armii. Brakowało przede wszystkim koordynacji działań, pomiędzy wojskiem a społeczeństwem, społecznego nagłośnienia oraz tworzenia właściwych rozwiązań instytucjonalnych i programowych. 2 Przysposobienie obronne (edukacja obronna) po 1945 roku. Po zakończeniu drugiej wojny światowej głównym celem edukacji obronnej i wychowania obronnego w Polsce było kształtowanie świadomości obronnej obywateli oraz poszerzenie wiedzy służącej stałemu zwiększaniu efektywności działania poszczególnych zespołów ludzkich, organów politycznych, władzy i administracji państwowej w czasie narastania zagrożeń i wojny. Jako instrument edukacja umożliwiała i urealniała proces praktycznego wdrażania istniejącego dorobku obronnego w zakresie rozwiązań koncepcyjno-normatywnych i organizacyjno planistycznych. Ponadto, w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, poczynając od wychowania i nauczania w szkole a kończąc na działalności w innych instytucjach paramilitarnych, pro obronnych i oddziaływani mediów, szczególnego znaczenia nadawano problematyce obronnej terytorium kraju, w tym, obronie cywilnej. Ogólnie można powiedzieć, że wraz ze wzrostem liczby środków prowadzenia działań wojennych, zwracano uwagę na powszechne szkolenie obronne wszystkich obywateli i przygotowania ich do wykonywania określonych funkcji w systemie obronnym państwa. Prowadzono wdrażanie wychowania patriotyczno-obronnego do szkół wszystkich typów i szczebli, jako ważnego elementu przygotowania całego społeczeństwa do obrony kraju. działalność wychowawczą w tym okresie determinowało: znalezienie się Polski w radzieckiej strefie wpływów, zdobycie i umocnienie władzy przez lewicę, rozpad koalicji antyfaszystowskiej, zapoczątkowanie zimnej wojny, 1946-1948 • w 1946 r. Dekretem wprowadzono przysposobienie wojskowe jako przedmiot nauczania w szkole • Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego • W szkołach, zakładach pracy i na wsiach tworzono hufce wychowania fizycznego, w 1947 r. Do hufców włączono szkolenie rolnicze i nadano im nazwę hufców przysposobienia wojskowego i rolniczego 1948-1952 • 1948 r.- ustawa o powszechnym obowiązku wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego, • utworzono Powszechną Organizację „Służba Polsce”- jej zadaniami było: organizowanie zajęć z wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego w szkołach, obowiązkowej pracy społecznej młodzieży nad odbudową kraju i organizowanie brygad w okresie ferii i wakacji, 1952-1967 • 1952 r.- uchwała wprowadzająca przysposobienie wojskowe jako obowiązkowy przedmiot nauczania w szkołach średnich, • opracowano jednolity program nauczania PW- dominowały w nim tematy z zakresu szkolenia taktycznego, ogniowego, musztry i regulaminów wojskowych (mężczyźni); tematyka wojskowa+ przygotowanie do samoobrony (kobiety) 1967-1989 • 1967 r.- ustawa o powszechnym obowiązku obrony PRL, • w miejsce PW w szkołach średnich wprowadzono przysposobienie obronne, uwzględniające w szerszym zakresie problematykę obrony terytorialnej i cywilnej, • od 1969r. zaczęto wdrażanie programów wychowania patriotyczno- obronnego do wszystkich szkół, • za główny cel przyjęto wyrobienie umiejętności i nawyków w zakresie obrony przed bronią masowego rażenia, • przedmiot przysposobienie obronne był obowiązkowy od VIII klasy SP a w jego programie znajdowały się: problematyka polityczno-wojskowa, działanie broni masowego rażenia, podstawowe obowiązki z zakresu indywidualnej samoobrony, • 1972 r.- studenci zdolni do służby wojskowej mieli być objęci zajęciami w ramach studium wojskowego, kształceniem w szkołach oficerów rezerwy i praktyką w jednostkach wojskowych. Studenci i studentki nie objęci szkoleniem podlegali szkoleniu obronnemu. 3. Edukacja dla bezpieczeństwa 4. Współczesne zagrożenia Do najważniejszych zagrożeń wymienianych w programach edukacyjnych możemy zaliczyć: -klęski żywiołowe – pożary, powodzie -zagrożenia nadzwyczajne- katastrofy przemysłowe, awarie elektrowni atomowych , pożary rafinerii naftowych, katastrofy komunikacyjne -zagrożenia ekologiczne powodowane przemysłem i niekompetencją człowieka -zagrożenia cywilizacyjne spowodowane rozwojem przemysłu i zaspokajaniem ludzkich potrzeb, należą do nich efekt cieplarniany, kwaśne deszcze, erozja gleby, skażenia wód powierzchownych -zagrożenia chemiczne -przemysł paliwowy i nawozowy, produkcja opakowań z tworzyw sztucznych, -zagrożenia militarne- to rodzaj zagrożenia bezpieczeństwa państwa w którym istnieje zwiększone prawdopodobieństwo wykorzystania przemocy zbrojnej przeciwko państwu -zagrożenia terroryzmem 5. Bezpieczeństwo i jego rodzaje • Bezpieczeństwo to potocznie brak zagrożeń, poczucie pewności i wolność od zagrożeń, strachu lub ataku. Wyróżniamy: • bezpieczeństwo narodowe- czyli poczucie pewności państwa w środowisku międzynarodowym, brak jego zagrożenia oraz ochrona przed zagrożeniami, a także brak występowania groźby ataku presji politycznej czy nacisku gospodarczego uniemożliwiających rozwój państwa. • Bezpieczeństwo międzynarodowe- warunki zapewniające nie tylko przetrwanie narodów, państw i społeczności międzynarodowej lecz także ochronę ich pozostałych zasadniczych wartości, swobodny rozwój i współpracę międzynarodową. • Bezpieczeństwo wewnętrzne- obejmuje stan przygotowań i utrzymanie gotowości do przeciwdziałania zagrożeniom wewnętrznym. • Bezpieczeństwo zewnętrzne- obejmuje stan przygotowań i utrzymanie gotowości do przeciwdziałania zagrożeniom zewnętrznym • Rodzaje bezpieczeństwa: polityczne, militarne, ekonomiczne (surowcowe, finansowe, technologiczne, rolne, żywnościowe), społeczne, kulturowe, ideologiczne, ekologiczne 6. Świadomość i jej rodzaje świadomość: zdolność człowieka do odzwierciedlania obiektywnie istniejącej rzeczywistości, pojmowania otaczającego świata i zachodzących w nim procesów. To również uświadomienie samego siebie, własnych myśli i działania, sensu życia, odpowiedzialności względem najbliższych i społeczeństwa. indywidualną- łączy się z uświadomieniem własnej osobowości i określeniem swego miejsca i roli w społeczeństwie, związana jest z wiedzą i doświadczeniem człowieka społeczną- jest odzwierciedleniem społecznego współżycia i pozostaje pod jego wpływem, w jej kształtowaniu decydującą rolę odgrywają stosunki społeczne które określają miejsce i znaczenie człowieka i społeczeństwa O świadomości możemy mówić w znaczeniu szerszym i węższym: w znaczeniu szerszym- świadomość społeczną będzie stanowić całokształt poglądów społecznych na otaczającą rzeczywistość w znaczeniu węższym- świadomość stanowić będą poglądy i idee dotyczące bezpośrednio warunków życia społecznego i stosunków społecznych w których są kształtowane. 7. Świadomość historyczna i narodowa Świadomość historyczna- określa stan intelektualny społeczeństwa i jednostek, związana ze stopniem znajomości przeszłości własnego narodu, jest podstawą do określenia obowiązków obywatelskich wobec przeszłości narodu. świadomość narodowa- stanowi element więzi narodowej, historycznie ukształtowanej na podłożu losów dziejowych danego narodu, odgrywa szczególną rolę w jednoczeniu społeczeństwa a także przywiązaniu do tradycji narodowych, uczestnictwie w kulturze, jest związana z patriotyzmem. 8. Patriotyzm i wychowanie patriotyczne patriotyzm- postawa społeczno- polityczna i moralna wyrażająca się uczuciem miłości do swego narodu, zaangażowaniem w jego obronę, przywiązaniem do swojej ojczyzny oraz oparta na zasadach jedności i solidarności z własnym narodem. Jest ściśle związany z formułowaniem się pojęcia ojczyzny i państwa, któremu odpowiada określony typ patriotyzmu: lokalny, narodowy, religijny, etniczny. Do głównych treści patriotyzmu należą: miłość do ojczyzny, rzetelna nauka, służba i praca, poświęcenie dla ojczyzny, aktywna postawa i współodpowiedzialność za dalsze losy kraju, obrona kraju i walka o pokój i bezpieczeństwo.

9. Istota wychowania i wychowania obronnego Współcześni naukowcy pojmują wychowanie w dwóch znaczeniach, węższym i szerszym. W znaczenie węższym przez wychowanie rozumie się zamierzone kształtowanie człowieka a ściślej zespołu cech które stanowią emocjonalno- wolicjonalną sferę osobowości. Inaczej mówiąc wychowanie jest szczególnym rodzajem działalności zmierzającej do wywoływania zmian osobowości człowieka. W znaczeniu szerszym przez wychowanie rozumie się kształtowanie osobowości człowieka, w którym uwzględnia się przygotowanie do życia w społeczeństwie, jest to proces społeczny w trakcie którego jednostka zostaje poddana świadomym i celowym wpływom środowiska tak aby mogła być przygotowana do życia i aby mogła osiągnąć optymalny rozwój osobowości.
   Wychowanie obronne jest szczególnym rodzajem wychowania które realizowane jest w powszechnym systemie kształcenia i wychowania młodzieży szkolnej, akademickiej i żołnierzy celem przygotowania do racjonalnych zachowań w obronie własnego kraju na wypadek klęsk żywiołowych oraz innych zagrożeń cywilizacyjnych, indywidualnych i zbiorowych. 10.Zasady jedności wychowania i nauczania Przez zasadę nauczania pojmować należy najogólniejsze normy metodyczne poprawnej pracy nauczyciela, wychowawcy z nauczanymi, wychowywanymi w procesie dydaktycznym- albo inaczej w procesie nauczania. Do najważniejszych zasad nauczania zaliczyć należy: • zasadę świadomego i aktywnego udziału w procesie nauczania, z którą Wincenty Okoń łączy postulat celowego ukazywania roli i znaczenia wykonywanych czynności; • zasadę poglądowości, która została sformułowana przez Jana Amosa Komeńskiego wyrażającego postulat powszechnego nauczania i wychowania oraz przekonanie o tym , że wszyscy wszystko mogą posiąść. • zasadę systematyczności i logicznej kolejności, która dotyczy zarówno wychowawcy jak i wychowanka. Postuluje ona uporządkowanie zarówno praktycznie przyjmowanych treści jak i całości oddziaływania. Zasada ta w połączeniu z wyżej wymienionymi zasadami: świadomego i aktywnego oddziaływania i zasadą poglądowości jest niezwykle istotna w warunkach wojska. • zasada łączenia teorii i praktyką, w ramach której postuluje się umiejętne łączenie poznania- bezpośredniego zdobywania określonych wiadomości teoretycznych z indywidualnym i grupowym oddziaływaniem praktycznym. • zasada stopniowania trudności, która – podobnie jak zasada aktywności, jest formalną normą metodycznie poprawnej pracy nauczającego. Zasada ta formułuje postulaty odnoszące się zarówno do treści, jak i metod oraz form organizacyjnych nauczania. W odniesieniu do treści – to postulat przechodzenia od tego, co bliskie, do tego, co dalekie, od łatwiejszego do trudniejszego, od nieznanego do znanego.

   Pod pojęciem zasad wychowania należy rozumieć prawidłowości występujące w procesie wychowania, które wynikają z dotychczas poznanych, obiektywnie funkcjonujących praw naukowych gromadzonych sukcesywnie w toku praktycznej działalności wychowawczej.

Zasady wychowania: • zasada instancji obiektywnych, w myśli której stwarzane być powinny warunki sprzyjające działalności wychowawczej ponieważ istota wychowania nie ogranicza się tylko do wzajemnych stosunków między podmiotem a przedmiotem wychowania. Ponadto, w procesie wychowania uwzględniane być muszą warunki obiektywnie istniejącej rzeczywistości – w odniesieniu do wojska, warunki i zadania służby. • zasada podmiotowości określająca sposób traktowania wychowanka żołnierza jako osoby, która ma określoną osobowość, indywidualne potrzeby i pragnienia, osobiste dążenia, prawa i wolność, co powinno być uwzględniane w procesie kształtowania postaw. • zasada indywidualizacji, która pozwala dostrzegać i uwzględniać w procesie wychowawczym istnienie zarówno indywidualnych różnic psychofizycznych każdego człowieka zwłaszcza żołnierza, jak również występowanie wśród wychowanków zróżnicowanych systemów wartości. Istotne znaczenie tej zasady wyraża się w tym, że pozwala ona wpływać na zróżnicowanie argumentów w procesie wychowania wojskowego. • zasada autorytetu wychowawczego – podmiotu wychowania, w której uwzględnia się dialektyczną jedność autorytetu moralnego i zawodowego współczesnego wychowawcy. • zasada motywacji , która określa, że kształtowanie pożądanych postaw jest skuteczniejsze wówczas, kiedy silniejsza będzie motywacja wpływająca na skuteczność służbową żołnierzy. • zasada organizacji i środowiska wychowawczego która w odniesieniu do wychowania wojskowego pozwala widzieć rosnące znaczenie zespołowości i otaczającego środowiska w procesie wychowania. • zasada bezpośredniości – traktująca, z jednej strony o udziale w procesie wychowawczym nauczającego, wychowującego i wychowanka, nauczanego. Z drugiej zaś – nakładająca na podmiot wychowania konieczność tworzenia takich sytuacji wychowawczych, w których podmiot wychowania musiałby bezpośrednio dokonywać wyboru, podejmować decyzję czy przyjąć konkretną postawę. • zasada praktyczności – w myśl tej powszechnie uznawanej w działalności wychowawczej zasady, kładzie się akcent na efektywność wychowawczą. Na właściwe zrozumienie teorii przez przedmiot wychowania, poznanie i opanowanie reguł zastosowania jej w praktyce stosownie do otrzymywanych i wykonywanych zadań oraz zaistniałej sytuacji, ponieważ praktyka weryfikuje teorię. • zasada systemowości, według której kształtowanie osobowości przedmiotu wychowania, jak również jego zachowanie w konkretnych sytuacjach zależy od podejścia systemowego. Takie podejście pozwala dostrzec związki i zależności oraz różnorodne uwarunkowania, które wpływają na sposób myślenia i działania wychowanka. • zasada trwałości , której istota polega na wyodrębnieniu tego, co najważniejsze, a następnie utrwaleniu tego, co zostało wyodrębnione – na przykład czynności związanych z obsługą nowoczesnego uzbrojenia. Zasada ta wskazuje również na potrzebę ustawicznego doskonalenia programów kształcenia oraz zawierania w nich najbardziej istotnych treści. • zasada systematyczności, która odnosi się tak do wychowawców jak i wychowywanych. Jej istotą jest zamierzone i celowe rozkładanie zaplanowanych i realizowanych zabiegów wychowawczych w czasie. 11.Racja stanu Racja stanu- nadrzędny interes państwowy, wyższość interesu państwa nad innymi interesami i normami, wspólny dla większości obywateli i organizacji działających w państwie lub poza jego granicami, ale na jego rzecz. Za twórcę nowożytnej koncepcji racji stanu uważany jest Niccoló Machiavelli. 12. Podmioty i treści racji stanu Treści racji stanu mają względnie stały charakter, najważniejsze wartości, nienaruszalność, niepodległość, integralność itp. Wykraczają poza interesy partyjne mają długotrwałe wartości i cele narodowo-państwowe. Główne treści racji stanu to: bezpieczeństwo państwa, przetrwanie państwa, zabezpieczenie przed agresją, zachowanie suwerenności i niepodległości państwa, integralność terytorium, stabilność wewnętrzna, zachowanie tożsamości narodowej, dobrobyt obywateli i podnoszenie standardu życia, rozwój edukacji, stabilność polityczna, uznanie i prestiż na arenie międzynarodowej. Bardzo ważne są podmioty racji stanu- historycznie są zmienne (władcy korzystali z rad doradców i filozofów itp.) Rozwój demokracji zwiększa liczbę podmiotów i dzisiaj wszystkie organy konstytucyjne są podmiotami racji stanu (prezydent RP, Sejm, Senat, rząd itp.) a także eksperci w tej dziedzinie

13. Istota i rodzaje motywacji Motywacja – stan gotowości istoty rozumnej do podjęcia określonego działania, to wzbudzony potrzebą zespół procesów psychicznych i fizjologicznych określający podłoże zachowań i ich zmian. To wewnętrzny stan człowieka mający wymiar atrybutowy. • wewnętrzna – aktywizacja następuje gdy człowiek dąży do zaspokojenia swoich potrzeb • zewnętrzna – polega na wzbudzeniu potrzeb przez stosowanie kar i nagród, informowaniu o możliwościach zawartych w różnego rodzaju sytuacjach i manipulowaniu tymi możliwościami
14. Agresja i przemoc Agresja (łac. aggresio – napaść) – w psychologii określenie zachowania ukierunkowanego na zewnątrz lub do wewnątrz, mającego na celu spowodowanie szkody fizycznej lub psychicznej. Wyróżniana jest m.in.: • agresja wroga – agresja, która ma na celu zranienie lub zadanie bólu. • agresja instrumentalna – agresja służąca innemu celowi niż zranienie lub zadanie bólu, np. zastraszenie, usunięcie konkurencji itp. • agresja prospołeczna – chroniąca interesy społeczne, obrona • agresja indukowana – powstająca w efekcie psychomanipulacji. • agresja odroczona • autoagresja – agresja skierowana na własną osobę Przemoc – wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby bez jej przyzwolenia, przy czym wyróżnia się dwa zjawiska: przemoc fizyczną i przemoc psychiczną. Przemoc interpersonalna, przemoc grupowa, przemoc bezpośrednia, przemoc pośrednia, przemoc fizyczna, przemoc psychiczna, przemoc strukturalna 15.Zawód i osobowość nauczyciela Zawód nauczyciela jest zawodem szczególnym, w którym bardzo ważne są umiejętności oraz predyspozycje . Wyróżnić tu można 4 główne koncepcje osobowości nauczyciela ;
15. Psychologiczna
16. Socjologiczna
17. Nauczyciel przekazujący tradycje cechy nauczyciela: o postawa etyczna( cechy o wysokiej wartości; nauczyciel uczeń wychowawca wychowanek) o motywacja wewnętrzna, praktyczno- zawodowa o uczciwość i rzetelność (szacunek do drugiego człowieka) o wiedza ogólna i pedagogiczna- umiejętności trafnego oceniania; obiektywizm nauczyciela; klimat zaufania między nauczycielem, a uczniem o umiejętności wychowawcze; umiejętność tworzenia klimatu chętnego nauczania, chęć samodoskonalenia się nauczyciela o ambicje zawodowe o wytrwałość w konsekwentnym działaniu o opanowanie i poczucie odpowiedzialności o umiejętność aktywizowania uczniów o kontrola własnego zachowania o kultura osobista- nienaganne postępowanie o zamiłowanie i zainteresowanie zawodowe