W starożytności bohaterowie tragedii, czyli osoby szlachetne, wybitne, uwikłane były w konflikt z siłami wyższymi, z losem, przeznaczeniem, wolą bogów, interesami społecznymi, normą moralną. Bohater musiał dokonać wyboru między równorzędnymi, przeciwstawnymi racjami. Konieczność stawiała go w sytuacji tragicznej. Każde działanie, każdy wybór, zbliżał go do katastrofy, ponieważ każdy wybór mógł okazać się niewłaściwy. Często więc finałem losu bohatera była klęska życiowa, wygnanie, śmierć. Najczęściej przyczyną tragedii bohatera był konflikt między sumieniem, a uczuciem i rozumem ; między obowiązkiem prywatnym, a społecznym. Często osoby tragedii stawały się przenośnie winnymi i ofiarami oraz niewinnymi i katami. Tragizm to kategoria estetyczna, taka konstrukcja losów bohatera, gdzie ma on do pokonania konflikt tragiczny. Mimo siły charakteru i wzniosłych intencji sprowadza na siebie klęskę. Z pojęciem tragizmu łączy się poczucie winy, często nieuzasadnione. Każdy człowiek , który wierny jest własnym zasadom, broni ich i przekonuje do nich innych przeżywa tragedie osobiste, jak np. Antygona - tytułowa bohaterka dramatu Sofoklesa. Uważam, że cierpienie o jakimkolwiek podłożu, z jakiejkolwiek przyczyny i w jakiejkolwiek formie jest źródłem życiowej mądrości - uczy pokory, zrozumienia, cierpliwości i wybaczania. Myślę, że trafnie wybrałem materiał podmiotowy, chciałbym zaprezentować bohaterów, którzy stanęli w obliczu trudnego wyboru, często jaki by nie był – był zły. Antygona przeciwstawiała się prawu państwowemu, wybrała prawa boskie, jej życie zakończyło się klęską. Uważam, że broniła swoich praw i o nie walczyła, a bezwzględny Kreon doprowadził ją do samobójstwa. Ikar – młody chłopak zlekceważył pouczenie ojca, ale czyż my młodzi tego nie robimy? Niestety przez frywolność i lekkomyślność Ikar stracił życie. Bohaterowie romantyczni natomiast mieli wiele dróg wyboru. Kierowali się uczuciem, ekspresją, poczuciem patriotyzmu – stawali się samotni i nieszczęśliwi. Dlaczego? Spróbuję uzasadnić w dalszych części mojej wypowiedzi. Inaczej bohaterowie literatury wojny i okupacji, im historia naznaczyła rolę, nie mieli wyboru, stanęli oko w oko z wrogiem. Już w literaturze starożytnej Sofokles stworzył bohaterkę tragiczną. Jest nią Antygona. Akcja dramatu została oparta na konflikcie prawd równorzędnych. Bohaterowie dramatu Kreon i Antygona obstają za swymi prawdami i w ich obronie złożyli ofiarę z własnego życia. Według Kreona, który reprezentował państwo i władzę jego obowiązkiem była obrona prawa i państwa. Według jego zasad obrońcę ojczyzny należy uhonorować, a zdrajcę ukarać. Wydał rozkaz pozostawienia zwłok Polinejka, brata Antygony, bez pogrzebu, czyli ich zbezczeszczenie, co było największą karą. Według prawa zakaz władcy powinien być uszanowany. Antygona zaś to wierząco głęboko kobieta. Szanowała przykazania boskie i tradycje według, której należy pogrzebać zwłoki zmarłych. W starożytnej Grecji ta tradycja była szczególnie przestrzegana, gdyż wierzono, że dusza ludzka nie zazna spokoju, dopóki nie zostanie pochowane ciało i dopóki nie zostaną odprawione obrzędy pogrzebowe. Pozostawienie ciała zmarłego było wielkim grzechem, którego siostra Polinejka nie mogła popełnić. Kreon reprezentował najwyższą organizację społeczną, prawo ustanowiony by nie było samowoli, chaosu i przemocy. Jednostka powinna podporządkować się przepisom, jednak Antygona ich nie przestrzegała, nie podporządkowała się, uważała, że państwo powinno szanować prawa jednostki do wyrażania własnych myśli i przekonań. Bohaterka buntuje się w obronie wolności osobistej. Uważała, ze Kreon jest autokratą i tyranem, gdyż wydał sprzeczny z niepisanym prawem boskim zakaz. Nie posłuchał rad bliskich, ani wróżbity, co pociągnęło za sobą wiele tragedii ludzkich. Wszystko obróciło się przeciw niemu. Nie potrafił zrozumieć pobudek Antygony, był nazbyt racjonalny, a kobieta kierowała się ponadto uczuciami i miłością. Bez wahania złamała zakaz władcy, wiedząc jakie będą brzemienne skutki jej decyzji. Z godnością przyjęła cierpienie i śmierć. Myślę, że tragizm bohaterki pokazuje, jakie wartości w życiu człowieka są najważniejsze, i że należy o nie walczyć. To dobro jest najwyższą wartością człowieka, a w życiu należy kierować się miłością i szacunkiem wobec ludzi, a przede wszystkim trzeba odważnie bronić swoich przekonań. Mimo, że Antygona straciła życie, tak naprawdę zwyciężyła, a Kreon został sowicie ukarany za swoje niecne postępowanie. Kolejnym bohaterem tragicznym, wywodzącym się z mitologii greckiej, jest Ikar. Chłopak o młodzieńczej osobowości wykonał śmiertelny lot ku wolności. Jego młodzieńczy zapał i lekkomyślność doprowadziły do tragedii. Ikar nie posłuchał upomnień ojca, radośnie wzbijał się zbyt wysoko, a wówczas słońce roztopiło wosk, którym sklepione były pióra skrzydeł. Ikar runął na ziemie, na jego część wyspę, na której ojciec go pochował nazwano Ikarią, a otaczające ją morze - Morzem Ikaryjskim. Moim zdaniem lot Ikara uosabia odwieczne marzenia ludzkości wzniesienia się ponad codzienno rzeczywistość. Tragedia Ikara jest wiecznie żywa w literaturze różnych epok. Twórcy literaccy chętnie powracają do tragicznego Ikara, którego młodzieńcza osobowość doprowadziła do tragedii. Nawiązanie do tego tragicznego losu bohatera odnajdziemy w liryku Ernesta Brylla ‘’ Wciąż o Ikarach głoszą’’, w liryku Stanisława Grochowiaka ‘’Ikar’’, w opowiadaniu Jarosława Iwaszkiewicza ‘’Ikar’’, a nawet w Mickiewiczowskiej ‘’ Odzie do młodości’’, chociażby w słowach ‘’ Młodości ty nad poziomy wylatuj’’. W romantyźmie zrodziły się niepowtarzalne typy bohaterów, jak bohater byroniczny, werteryczny, wallenrodyczny. Każdy z nich to bohater, którego losy są tragiczne i oparte na trudnych wyborach. Najbardziej tragiczną postacią wydaje mi się Konrad Wallenrod, którego krótkie życie pełne było zwariowań i wyrzeczeń a wreszcie po przejściu ciężkich, krętych dróg ‘’uwieńczone’’ zostało samobójstwem bohatera. Wallenrod cechowała żarliwa miłość do ojczyzny, której poświęcił się i samotnie podjął walkę z zakonem krzyżackim. Niszczył go metodą podstępu i zdrady, a więc w spokój moralnie naganny. Konrad wybrał tę drogę świadomie, bowiem wychowany na dworze Komtura Krzyżackiego zdawał sobie sprawę, że słaba Litwa nie ma szansy zwycięstwa w walce z militarną potęgą Krzyżaków. Bohater był świadomy amoralnego czynu, jakiego się dopuszcza, wiedział jednak, że nie ma innej drogi wyboru. Dlatego przeżywał konflikt racji. Jako chrześcijanin i rycerz złamał zasady etyczne, splamił honor rycerski. Uczynił to jednak z miłości do ojczyzny, w celu ratowania narodu, jest więc bohaterem tragicznym. Konrad Wallenrod nie tylko przeżywał konflikt z samym sobą ,ale wyrzekł się szczęści osobistego, opuścił Aldonę, Litwę i skazał się na wieloletni pobyt wśród znienawidzonych wrogów jako mistrz Krzyżacki. Wypełnił doskonale swoją misję, zniszczył zakon, jednak powiedziała pustelnica z wierzy – Aldona, nie miał szans na powrót do normalnego i szczęśliwego życia. Dlatego popełnił samobójstwo, nie chciał zginąć z rąk sądu kapturowego, który oskarżył go o zdradę zakony. Wypił truciznę sam ukarał się za amoralne postępowanie, choć zbawienie dla ojczyzny – Litwy. Jakże różne podłoże tragicznego życia i niedoli zauważam w postawie innego bohatera romantycznego Giaura. Giaur jak z wielu innych bohaterów romantycznym (np.: Werter, Jacek Soplica, Gustaw – Konrad z Dziadów) cierpi z miłości. To buntownik z rozdartym sercem, samotnik zakochany w Leili – jednej z żon Hassana, nie podporządkował się obyczajom i zasadą moralnym. Uznał prawo miłości za nadrzędne i dlatego, gdy Hassan kazał okrutnie utopić żonę za zdradę, Giaur poprzysięgł mu zemstę. Kiedy zabił Hassana nie zaznał spokoju. Długie lata walczył o wolność w Grecji, jednak i to nie dało mu zapomnienia. Osiadł w klasztorze i wiódł życie mnicha – samotnika. Obcy dla otoczenie budził wśród mnichów strach. Giaur to romantyczny, tragiczny kochanek, który stał się zatwardziałym zbrodniarzem, nigdy nie żałował swojego czynu, nie miał wyrzutów sumienia – co wyjawił podczas spowiedzi. Jego wielka, żarliwa, tragiczna miłość przerodziła się w nienawiść do ludzi. Do końca pozostał dumny i niezłomny, do końca wierny tylko jednej kobiecie, do końca cierpiał z powodu utraty ukochanej. W życiu bohaterów romantycznych na stałe zostało wpisane cierpienie. Każdy z nich przeżywał wielkie tragedie i rozczarowania. Tragizm bohaterów literatury współczesnej z warunków historycznych, gdyż przyszło im żyć w czasach najokrutniejszych, czasach największej apokalipsy XX wieku, w czasach II wojny światowej. To ideologia faszyzmu i nazizmu, masowe ludobójstwo. Życie w obozach koncentracyjnych spowodowało, że bohaterowie XX wieku przeżywali ból, cierpienie, strach o własne życie. Najbardziej tragicznym pokoleniem wojennym było pokolenie Kolumbów, młodych ludzi, którym przyszło żyć ‘’ z głową na karabinie’’, zamiast kształcić się, kochać, podróżować wokół widzieli tylko śmierć i cierpienie. Tragizm tego pokolenia ukazuje Krzysztof Kamil Baczyński w ‘’ Pokoleniu ‘’ – manifeście tych młodych ludzi. Wojna postawiła całą ludzkość w stan zagrożenia. Ciągła obawa przed śmiercią odebrała spokój wywołując ciągły lek i strach. Zniszczona, pokryta trupami ziemia napełniła się niewinną krwią ludzką. Tragiczne pokolenie Kolumbów skazano na ciągłe obcowanie ze śmiercią. Okrucieństwo i sadyzm faszystów pozbawił tych ludzi takich uczuć, jak: litość, wyrzuty sumienia, miłość, przyjaźń, wiara w dobroć ludzką i nadzieje. Ludzie ci stali się zaszczutymi zwierzętami skazani na samotność i beznadziejną walkę ze śmiercią oraz zagładę. Pokolenie Kolumbów zmuszone było do odrzucenia wszelkich uczuć, do zabijania innych w słusznej sprawie, do poświęcenia własnego życia ( często w bardzo młodym wieku jak np. : K. K. Baczyński zginął w powstaniu warszawskim – miał 23 lata). Tadeusz Różewicz, również przedstawiciel pokolenia Kolumbów, w wierszu ‘’Ocalony’’ wyraził tragiczną świadomość całego pokolenia, które przeżyło wojnę. Przedmiotem lirycznym wiersza jest młody, 24letni mężczyzna, który ‘’ocalał prowadzony na rzeź’’. Dopiero co wkraczał w dorosłe życie, a bagaż przeżyć przerastał go. Doświadczenia wojny to ‘’rzeź’’ – człowieka zabijano jak zwierzęta w ubojni. Człowiek stał się przedmiotem, stracił swój duchowy wymiar. Okrucieństwo i totalitaryzm faszyzmu doprowadziło do klęski całego ludzkiego świata wartości. Zupełnie zatarła się granica między dobrem a złem, człowiek stał się bestią, której życiową rolę sprowadzono do zdobywania pożywienia i zaspokojenia potrzeb fizjologicznych. Podmiot liryczny nie potrafi wrócić do normalnego życia w zbiorowości, jest zagubiony i pozbawiony kryteriów moralnych. Dlatego poszukuje ‘’nauczyciela i mistrza’’, aby przywrócić jasne kryteria, porządek moralny i by zrekonstruował zburzony przez ideologię nazizmu świat wartości. Prosi, by ktoś ponowie nauczyć go żyć, by wskazał mu autorytet moralny. Tragizm pokolenia wojennego wymusiła historia, wszyscy cierpieli, ginęli im bliscy, zabijali żeby przeżyć. Zaprezentowani przeze mnie bohaterowie podejmowali próby pogodzenia się z władną tragedią i cierpieniem. Oczywiście towarzyszył temu bunt, który przybierał drastyczne formy ( śmierć Antygony, izolacja Giaura, samobójstwo Wallenroda). Wszyscy bohaterowie mogli wybrać inną drogę życiową, mogli cieszyć się szczęściem i miłością bliskich. Jednak każdy pozostał wierny własnym zasadom i obranym celem. Antygona oddała się miłości do brata i prawu boskiemu. Ikara zgubiła lekkomyślność i młodzieńczy zapał. Konrad Wallenrod uratował ojczyznę a Giaur pomścił śmierć ukochanej. Tylko pokolenie ludzi wojny i okupacji nie miało wpływu na swój los i na wybory, które podyktowała im historia. Każdy człowiek i w antyku, i w średniowieczu i współcześnie, przeżywa małe i wielkie tragedie, cierpi i upada, by się podnieść i żyć dalej. Myślę, że trzeba pamiętać, iż życie mamy tylko jedno i należy je dobrze wykorzystać, a cierpienie jest nieodłączną jego częścią. Cierpienie jest najlepszą nauczycielką, uczy nas pokory, miłości i uświadamia, jak ważny jest drugi człowiek.