„Pan Tadeusz” został napisany przez Adama Mickiewicza (zwanego

wieszczem narodowym) w latach 1832- 1834, wówczas, gdy autor przebywał na emigracji we

Francji. Do napisania epopei skłoniła go sytuacja historyczna i przede wszystkim tęsknota za

ukochanym krajem- Litwą. Autor przedstawia sytuację Polaków przebywających na emigracji

w bardzo przykry sposób. Po powstaniu styczniowym większość ludzi musiała udać się na

emigrację, gdzie również nie było im łatwo. Polacy uciekali na zachód, gdyż bali się represji

Rosjan i zemsty cara. Na emigracji Polacy zaczynali życie od nowa, starali się polepszyć

swoje warunki. Wielu wspaniałych osobistości, będąc wypędzonych z kraju stworzyło

największe dzieła (m.in. Chopin, Słowacki). Twórczość tych artystów jak i Adama

Mickiewicza wyrażała głównie tęsknotę za rodzinnym krajem i ukochaną ojczyzną. Twórca

epopei wraca myślami do ojczyzny, gdyż tam spędził najlepsze lata swojego dzieciństwa i

pragnie do nich wracać bez końca. Litwa dla Mickiewicza jest „święta i czysta jak pierwsze

kochanie”. Autor wyraża się o swoim pięknym kraju z szacunkiem i ogromnym

przywiązaniem.

W księdze I „Pana Tadeusza” Mickiewicz wyraża swą wielka tęsknotę za krajem

i koncentruje się głównie na swojej „utęsknionej krainie”. Odnosi się bezpośrednio do

ojczyzny, a dopiero w drugiej kolejności do Matki Boskiej (pojawia się inwokacja na wzór

antyczny). Autor opisuje Litwę jako barwną, piękną i pełną życia („Do tych pagórków

leśnych, do tych łąk zielonych, Szeroko nad błękitnym Niemnem rozciągnionych”[…]).

Poprzez te opisy wyraża, jak głęboko w pamięci utkwiła mu ojczyzna, za którą tak tęskni.

Twórca „Pana Tadeusza” zwraca się również do Maryi. Wyraża nadzieję, że kiedyś Matka

Boska jakimś cudem pozwoli mu wrócić do ojczyzny. Poeta ukazuje swoje prawdziwe

uczucia w inwokacji. Jego emocje są prawdziwe i szczere. Mickiewicz wyraża tęsknotę i

żal, że już nigdy nie powróci na Litwę, jest wzruszony, a w jego duszy panuje nieustająca

nostalgia i smutek. Autor w inwokacji ukazuje nie tylko swoją tęsknotę za krajem i miłość

do niego, ale także opisuje dworek w Soplicowie, który jest równie barwnie przedstawiony

jak „kraj utęskniony”. Dworek należy do szlachty, jest dosyć bogaty a w jego salonach wiszą

portrety historyczne (Kościuszko, Korsak) , co świadczy o patriotyzmie, kulturze i obyczajach

właścicieli. W rogu stoi zegar, który wygrywa „Mazurka Dąbrowskiego”. Właściciele są

przedstawieni gościnnie i gospodarnie („Brama, na wciąż otwarta, przechodniom ogłasza, że

gościnna i wszystkich w gościnę zaprasza”).

Ojczyzna przedstawiona jest w „Panu Tadeuszu” jako kraj idealny- piękny,

wielobarwny, w którym panuje miłość, patriotyzm i „polskość”. Bohaterowie w tej epopei są

ukazani jako patrioci i ludzie godni oddać życie za kraj. Historia opisuje problemy bohaterów

i ich dylematy. Rosjanie panują nad Polską, a na ratunek planuje przybyć Napoleon wraz z

wojskami francuskimi. Wielu Bohaterów postanawia przyczynić się do wyzwolenia Polski

spod zaborów, aby odzyskać niepodległość. Postacie w „Panu Tadeuszu” są pełne buntu i

odwagi, pragną walczyć za utracony naród i rozgromić Rosjan.

Litwa opisana jest w sposób baśniowy, wyidealizowany (użycie dużej ilości epitetów i

metafor). Natomiast obyczaje szlacheckie przedstawione w epopei pokazują, jak ogromną

wartość dla bohaterów miała „polskość” szczególnie jej kultura, obyczaje, język i historia.

Równie dobrze ukazujący „polskość” w „Panu Tadeuszu” jest kończący tekst polonez, gdyż

jest to rdzennie polski taniec. Jest on symbolem przemijającej polskiej tradycji szlacheckiej,

ze wszystkimi jej wadami i zaletami. Dzięki opisie poloneza wydaję nam się, że jesteśmy w

gronie tańczących par. Polonez jest przejawem nadziei i optymizmu, gdyż Polacy pragnęli

odzyskać niepodległość, choćby z pomocą Napoleona. Motyw poloneza w epopei jest

symbolem przywiązania i tradycji Mickiewicza. Poeta podkreśla symbol przechodzenia

dawnej tradycji w niepamięć.

Litwa widziana oczami Mickiewicza jest przedstawiona w piękny sposób. W sposób,

który ukazuje jak ogromną miłością autor darzył „kraj lat dziecinnych”. Poprzez wracanie

myślami i tęsknotę opisuje Litwę i wyraża się o niej w sposób podniosły i pozytywny. Pod

wpływem emigracji tęsknota wzrasta a pamięć i miłość nie niknie. Polacy na emigracji

mieli bardzo ciężkie życie. Ciągła tęsknota za krajem i niemoc, powoduje, że Mickiewicz

zwraca się do Matki Boskiej z prośbą o cud- o powrócenie do utęsknionej ojczyzny w

przyszłości. W „Panu Tadeuszu” jest wielu bohaterów, którzy pragną uwolnić Polskę spod

zaborów i pomóc przyczynić się do odzyskania niepodległości, o którą tak trudno. Francuskie

wojska pod dowództwem Napoleona są gotowe pomóc patriotom. Polacy po prostu pragnęli

wolności, byli gotów oddać za nią życie. Nie chcieli ciągłego ukrywania się, zależności.

Chcieli pokazać, że są POLAKAMI, że się tego nie wstydzą i pragną „nowej, niezależnej

Polski”.