Wielka Improwizacja jest to niezwykle przejmujący monolog wygłoszony przez Konrada w III cz. „Dziadów” Adama Mickiewicza. Słowa wypowiedziane w tej części dzieła przez bohatera stanowią apogeum jego pychy i poczucia wyższości nad innymi. To tutaj romantyczny poeta ogłosił wszystkim swoje poglądy dotyczące Boga, miłości i wolności. „Rzadko na moich wargach” natomiast to młodopolski utwór liryczny z tomiku „Księgi ubogich” Jana Kasprowicza. Utwory te ukazują różne sposoby wyrażania miłości do ojczyzny, które wynikąły z ideologii epoki. Konrad jest gotowy poświęcić się dla dobra ojczyzny. Wielka Improwizacja to wyraz buntu przeciw Bogu, który został zniesiony w imię ludzkości. Jest to tzw. bunt prometejski. Utożsamia się z ludźmi i ich cierpieniem “Nazywam się miljon, bo za miljony kocham i cierpię katusze.” W wierszu poeta natomiast wyznaje, że na jego ustach rzadko gości słowo „Ojczyzna”, nie ukazuje on swoich uczuć patriotycznych, a wielu Polaków ma nawet negatywny stosunek do kraju. Różnice te wynikają także z innych uwarunkowań politycznych oraz wydarzeń historycznych. Oba utwory ukazują jednak jak ważna jest dla nich ojczyzna. Konrad dostrzega cierpienie ludzi, ale żąda od Boga rządu dusz. Mimo współczucia i ogólnej troski dla dobra ojczyzny wpadł w pułapkę chęci posiadania nad ludźmi władzy absolutnej. Bohater uważa, że on i Bóg są równi, ponieważ obaj są twórcami. Wierzy, że jego poezja zostanie doceniona tylko przez Boga. Uważa, że zapewnią mu nieśmiertelność. Bohater zarzuca Bogu obojętność wobec cierpienia narodu polskiego. Konrad jest postacią tragiczną. Mimo poczucia ogromnej wartości i drzemiących w nim możliwości, jest bezsilny. Niczego nie może zrobić dla ojczyzny. Problematyka dramatu nierozerwalnie wiąże się z cierpieniem narodu polskiego jakie stały się jego udziałem po klęsce powstania, w wyniku represji stosowanych przez carski aparat przemocy. Mickiewicz ukazując swoje koncepcje historiozoficzne oparł się na mesjanizmie, czyli ukazaniu Polski jako Chrystusa narodów. Ukazuje plan zbawienia ludzkości poprzez męczeństwo narodu polskiego oraz zapowiada wyzwolenie się kraju spod jarzma zaborów na drodze męki. „ Rzadko na moich wargach” to wiersz, który ukazuje cichy i ukryty w głębi serca patriotyzm, a także pokorne umiłowanie ojczyzny. Podmiot jest przeciwny ludzkiej obłudzie, głośnemu manifestowaniu patriotyzmu, za którym stoi jedynie chęć zysku i zdobycia poklasku. Mówi także o czerpaniu siły z miłości do ojczyzny. Określenia takie jak: najdroższa, krwią przepojona czy świętość świadczą o najwyższym szacunku Kasprowicza wobec narodu. Czuje on jednak obrzydzenie względem ostentacyjnego manifestowania swojego patriotyzmu: „(…) chowam tę świętość/ W najgłębszej serca głębinie”.
Dla poety ojczyzna to polska ziemia, bujna i żyzna, rodzimy krajobraz: krwawniki, łopiany, podbiały, a także bolesna przeszłość symbolizowana przez ciche mogiły, w których pogrzebana jest nadzieja. Wiersz ten powstał w okresie I wojny światowej, nie brak w nim obrazów cierpienia i zniszczenia. Zadaniem poety jest podtrzymywać rodaków na duchu, pokrzepiać ich serca i uczyć prawdziwego patriotyzmu. W przedostatniej strofie pojawia się następujący wyraz optymizmu i wiary w opatrzność Bożą. W obu utworach ukazane zostały różne oblicza patriotyzmu. Pierwsze, romantyczne, opierający się na manifestowaniu uczuć, utożsamianiu się z ojczyzną i wzywaniu Boga i wszystkich ludzi do walki o nią. Drugie, młodopolskie, ukazujące ciche i skryte miłowanie swojego kraju.