Zaczynając moja pracę nawiąże do słów Józefa Marczaka cyt. ,,Mądrzy przywódcy i mądrzy ludzie patrzą i idą w przyszłość korzystając z …mądrości przeszłości (doświadczeń) ujmujących uniwersalne reguły, prawidłowości polityki i życia ludzkiego, sprawdzone przez wieki doświadczeń i mające zastosowanie w każdych warunkach’’ Tak wiec już w czasach biblijnych możemy się spotkać z chęcia posiadania bezpieczeństwa dobrym przykładem jest zabicie Abla przez Kaina który miał obawy o to że nie zdobędzie przychylności Boga więc można powiedzieć że to własnie wtedy została wymyślona taktyka Najlepszą obrona jest atak, i okazuje się że nie zawsze jest skuteczna bo pomimo tego że Kain zabił Abla nie uzyskał on przychylności Boga lecz osiagnał odmienny skutek gdzie Bóg się od nigo odwrócił. Zmienność, nieprzewidywalność i zaskoczenie stanowią podstawowe uwarunkowania bezpieczeństwa wynikające z natury świata, jego przyrody i z kolei życia społeczne go, w których ciągły ruch , będący fundamentalnym atrybutem świata powoduje nieuchronne zmiany niemożliwe do “przewidzenia”. W minionych czterech wiekach Polski które przyniosły ogrom ofiar ludzkich, cierpień, upokorzeń, grabieży majątku narodowego i zniewolenia. Upadek I Rzeczypospolitej to osłabienie przez anarchię państwa do stopnia, który “uwiecznił” pruski teoretyk wojskowości C. v. Clausewitz w klasycznym dziele “O wojnie” mianem “bezbronnego stepu… drogi publicznej dla obcych wojsk"5. Z kolei “piorunująca klęska wrześniowa"6 to elementarne błędy strategiczne polegające na przecenianiu współdziałania z sojusznikami, zbyt małe oparcie się na własnych siłach, a w konsekwencji wybór błędnych środków obrony i niemalże całkowite zlekceważenie właściwych i koniecznych środków obrony państwa7, … które np. pozwoliły 10-krotnie mniejszej (ludnościowo) Finlandii skutecznie bronić się przed ZSRR w wojnie zimowej 1939/40 i latem 1944 r. Warto dodać, że błędy Polski w zapewnieniu bezpieczeństwa narodowego oprócz nieszczęść dla narodu polskiego, przyniosły destabilizacj ę polityczną i militarną Europy, a w konsekwencji wojny dla narodów Europy i świata. Przechodząc dalej na przełom XX/XXI wieku który przyniósł zasadnicze zmiany w jego postrzeganiu i określaniu oraz w zakresie przedmiotowym. Do przeszłości odchodzi “niegdyś niemal absolutyzowana płaszczyzna wojskowo-polityczna jego rozumienia i realizowania, która wynikała z doświadczeń I i II wojny światowej oraz blisko półwiecznej konfrontacji militarnej między UW a NATO, która groziła, w sytuacji użycia broni jądrowej, zagładą życia na ziemi. Tak wąskie wojskowo-polityczne rozumienie bezpieczeństwa narodowego symbolizowały następujące określenia: …to wolność od szkodliwości wojen9, bezpieczeństwo może być najbardziej owocnie zdefiniowane jako zdolność narodu do ochrony jego wolności wewnętrznych przed zagrożeniami zewnętrznymi, bezpieczeństwo narodowe - wspólne określenie obejmujące zarówno obronę narodową, jak i stosunki zagraniczne USA, a w szczególności warunki związane z: a) militarną lub obronną przewagą nad jakimkolwiek obcym państwem lub grupą państw: b) korzystnymi wzajemnymi relacjami zagranicznymi: c) ze stanem obrony, dającym możliwość stawienia oporu wrogim i destrukcyjnym działaniom wewnętrznym lub zewnętrznym, jawnym lub skrytym, stan społeczeństwa określany stosunkiem wielkości potencjału obronnego jakim ono dysponuje do skali zagrożeń. Można więc stwierdzić, że w przeszłości dominacja wojen, jako źródła zagrożeń i nieszczęść dla narodów, kształtowała właśnie takie dwie podstawowe płaszczyzny bezpieczeństwa: militarną i polityczną, a także często prawn. Niestety, takie wąskie postrzeganie może już nie samego bezpieczeństwa, ale obrony narodowej bądź tzw. obronności, funkcjonuje dalej nie tylko w świadomości polityków i wojskowych, ale nawet w koncepcjach strategicznych. Istota szerokiego postrzegania bezpieczeństwa narodowego sprowadza się do tworzenia, oprócz przetrwania, warunków zapewnienia pomyślności narodów oraz zapewnienia swobód rozwojowych. Stanowi to wyraz postępu rozwoju cywilizacyjnego narodów oraz dążenia do życia w dobrobycie. Równocześnie z poszerzeniem zakresu przedmiotowego następuje poszerzenie przestrzennego postrzegania bezpieczeństwa, a więc rozumienie, że na stan bezpieczeństwa jednostek, społeczności lokalnych i narodów wpływają coraz szerzej wydarzenia nie tylko w ich najbliższym otoczeniu, ale także w regionie, na kontynencie, a nawet na całym globie. W ślad za tym, dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego konieczne jest współuczestnictwo i współdziałanie państw w kształtowaniu korzystnych warunków bezpieczeństwa poza swoimi granicami oraz kontynentami. Innymi słowy wzrasta ranga bezpieczeństwa międzynarodowego, określanego przez “Raport Sekretarza Generalnego ONZ z 1985 r.” jako suma i rezultat bezpieczeństwa każdego oddzielnie i wszystkich państw członkowskich społeczności międzynarodowej. Jednakże powszechnie uznaje się, że żywotne interesy narodowe mają przewagę ponad interesami międzynarodowego bezpieczeństwa i pokoju. Według J. Stańczyka jest to zrozumiałe, gdyż pierwszoplanowym celem państw i narodów jest zapewnienie bezpieczeństwa przede wszystkim sobie. Oczywistą jest ponadto odpowiedzialność rządów wobec własnych społeczeństw, nie zaś wobec społeczności międzynarodowej (można nawet postawić tezę, że to właśnie dla zagwarantowania bezpieczeństwa ludzkości powstawały państwa). Określenia szerokiego (rozległego) bezpieczeństwa narodowego powstawały już na początku lat 80-tych ubiegłego wieku. Na uwagę zasługuje określenie bezpieczeństwa narodowego jako stanu w sygnalizowanym wcześniej Raporcie ONZ: bezpieczeństwo jest stanem, w którym państwa uznają brak występowania groźby ataku militarnego, presji politycznej czy nacisku gospodarczego, uniemożliwiających ich rozwój. Do takiego podejścia do przyszłości w sferze bezpieczeństwa przyzywa m.in. V. Havel: Właśnie teraz, gdy nie ma widocznych zagrożeń, trzeba myśleć o obronności - musimy wyraźnie wykazać gotowość podzielenia się odpowiedzialnością za pokój i obronę ludzkiej godności. Jeśli walka jest istotą życia ludzkiego, to podstawowym i koniecznym warunkiem przetrwania, pomyślności i rozwoju jest posiadanie i ciągła troska o zwiększanie swej siły (potęgi)odpowiedniej do celów narodowych i warunków (środowiska) życia, i funkcjonowania. Ten naczelny imperatyw odnosi się zarówno do poszczególnych osób, społeczeństw, państw, organizacji międzynarodowych jak i cywilizacji - najtrwalszych i najsilniejszych “metod ustroju życia zbiorowego”. Według H. Morgenthau’a twórcy szkoły realistycznej wystarczy stwierdzić, że walka o zdobycie potęgi jest powszechna w czasie i przestrzeni. W każdym okresie historii, niezależnie od uwarunkowań społecznych, gospodarczych i politycznych państwa ścierają się ze sobą we współzawodnictwie o potęg. W odniesieniu do Polski nasi najwięksi przywódcy również określali siłę za dominujący czynnik bytu Polski np. J. Piłsudski: sprawiedliwość i wolność bez siły jest gadulstwem i dzieciństwem… historia jest ciągłą walką sił i że kto siły nie ma, ten się w historii nie liczy; R. Dmowski: miejsca (między Niemcami a Rosją) na małe i słabe państewko nie ma. Ze wszystkich dziedzin działalności jednostek czy państw najgroźniejsza, wręcz samobójcza jest słabość obronna czyli bezbronność - wobec bezwzględnego prawa natury i społeczeństw: ma prawo do życia tylko to, co zdoła się obronić. W podsumowaniu powyższych rozważań należy przyjąć, że • tradycje obronne Polski (wojny, bitwy, powstania) stanowią podstawowy składnik wartości i tożsamości narodowej; • zaniechanie powszechnej obrony narodowej doprowadziło nie tylko do bezbronności, a w konsekwencji do rozbiorów, ale również było głównym źródłem klęsk wojskowych Powstań z powodu braku kadr dowódczych oraz braku powszechnego wyszkolenia wojskowego społeczeństwa; • powstania narodowe były wielkimi, racjonalnymi dokonaniami patriotycznej części narodu dla odwrócenia skutków anarchii i odzyskania wolności; • współczesna Polska w tworzeniu bezpieczeństwa narodowego musi oprzeć się i wykorzystać wspaniałe doświadczenia potęgi Polski klasycznej, której bezpieczeństwo zapewniające rozkwit gospodarczy, kulturalny i naukowy opierały się na doskonale zorganizowanej powszechnej obronie narodowej; • największe zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego Polski w XXI wieku stanowi odwrócenie się Polaków od troski o własne państwo prowadzące do anarchii i bezbronności, czego doświadczyliśmy w XVII i XVIII wieku; • własne zdolności obronne przede wszystkim, a nie tylko sojusze czy gwarancje innych państw muszą stanowić podstawę tworzenia skutecznego i trwałego bezpieczeństwa narodowego Polski w XXI wieku; • powszechna służba wojskowa obywateli stanowiła i stanowi, obok kultury, najważniejszy czynnik narodowo i państwowotwórczy, a zarazem główne i niezastępowalne źródło tworzenia siły obronnej jako podstawy bezpieczeństwa narodowego; • zawczasu przygotowana zdolność do prowadzenia działań nieregularnych (tradycyjne terminy: wojna podjazdowa, szarpana, urywcza) stanowiła i stanowi dla Polski podstawową i skuteczną formę walki zbrojnej w obronie Polski; • tradycyjne pospolite ruszenie, którego współczesne formy organizacyjne to Armia Krajowa i obecnie to właściwa i konieczna, dla skutecznej obrony Polski, forma powszechnej organizacji wojskowej, która wspólnie z elitarnymi wojskami operacyjnymi tworzy siłę obronną Polski.